Opinie

Mensen, hun fouten en experimenten

Op deze site verschijnen regelmatig stukken die op pijnlijke wijze de tekortkomingen van de professionele accountant blootleggen. Oplossingen voor deze problemen zijn nog maar in beperkte mate voorhanden. Het wordt tijd voor een experiment.

Ik geloof niet dat er iemand binnen deze beroepsgroep graag ziet dat er fouten worden gemaakt, laat staan dat ze breeduit in de pers worden uitgemeten, zoals de afgelopen maand nog met Tech Data en Imtech. Alle accountants willen de kansen op deze fouten verkleinen. En ondanks het ongeduld van politici en regelhandhavers blijft de vraag: wat is er dan nodig?

De eerste vraag die moet worden beantwoord, is hoe deze fouten konden worden gemaakt. Was het een fout in de procedure? Was het een medewerker die de regels negeerde?  En de meest belangrijke vraag: betreft het een probleem in het systeem? Als we dat laatste weten, kunnen we zinvol beleidsmaatregelen ontwerpen en nemen.

Maar zonder dat we antwoorden hebben op deze vragen, lijkt het erop dat iedereen weet wat er moet gebeuren, behalve de leiding van de grote kantoren. De roep om universele maatregelen is groot. Zo werd onlangs opgeroepen om de verdienmodellen waar vanuit een merk zowel advies als controle wordt aangeboden als aanleiding te nemen om te bezien of deze combinatie zou moeten worden verboden. Marcel Pheijffer deed op 23 november een duit in het zakje door het gebrek aan moreel besef te koppelen aan het verstrekken van belastingadvies omtrent tax havens. Bestaand onderzoek geeft echter weinig aanleiding om genoemde maatregel in te voeren. Ook het hoge inkomen van de accountant wordt vaak opgevoerd als boosdoener. Maar ook hier vinden we weinig ondersteuning voor in onderzoek.

Wat is dan verstandig? Welke hervormingen moeten dan precies worden doorgevoerd. Weten we dat? We weten dat de audit totaal verandert onder de datarevolutie, daar moet beleid voor komen. We weten ook dat de sector vaker dan gewenst de pers haalt en dat gemaakte fouten worden blootgelegd. Als het gaat om de kwaliteit van het werk, weten we dan wat de oorzaken zijn om beleid adequaat bij te stellen?

Ik heb daarbij twijfels en refereer graag aan president Roosevelt, waarvan nu nog altijd wordt gedacht dat zijn New Deal fantastisch was (misschien denkt u dat stiekem ook nog). Quod non. Begin jaren dertig bevonden we ons in een wereldwijde depressie. President Franklin Roosevelt en zijn adviseurs besluiten dat de redding van de Amerikaanse economie afhangt van koopkracht en verkoopprijzen: de New Deal. Zij meenden dat de koopkracht kon toenemen door hoge lonen en hoge verkoopprijzen te combineren. Meer loon betekende immers meer consumptie en hogere verkoopprijzen meer bedrijfswinst. Om deze deal te beklinken mochten bedrijven met vakbonden onderhandelen om loonsverhogingen af te spreken. In ruil daarvoor mochten ze toetreden tot een prijskartel.

Onderzoek van de economen Harold Cole en Lee Ohanian illustreert dat dit beleid de duur van de recessie in de VS destijds heeft verlengd. Toen eind jaren dertig duidelijk werd welke schade het sociale akkoord veroorzaakte, werd de door de overheid gesanctioneerde kartelvorming beëindigd. Pas hierna kon het herstel zich inzetten. De fout van de New Deal die Roosevelt beroemd maakte kon tien jaar aanhouden! Velen hadden vertrouwen in Roosevelt (zelfs nu nog wordt hij door velen als een redder gezien), maar zijn economische beleid was desastreus.

Laten we niet in die val lopen en vooral pas beleid invoeren als we ook voldoende zekerheid hebben over de helende werking. Een manier om zulke zekerheid te krijgen is te experimenteren met een beleidswijziging en deze toe te passen op een beperkte groep. Zo zouden we een industrie vrij kunnen stellen van de controleplicht, om te onderzoeken welke gevolgen er zijn voor de kwaliteit. Sommigen zeggen beter, anderen slechter. We weten het niet!

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Jan Bouwens is hoogleraar accounting UvA en research fellow University of Cambridge.

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.