Opinie

Smart contracts

In zijn opinie 'Bullseye of bullshit' vraagt Pieter de Kok zich af hoe blockchain het vraagstuk van continuous business assurance kan ondersteunen en welke concrete stappen dan nu moeten worden ondernomen. Ik ga hier niet heel concreet een antwoord geven op die vraag. Maar ik wil wel een vergezicht geven over hoe ik denk dat technologie de traditionele financiële functie van de accountant zou kunnen gaan beïnvloeden; geïnspireerd door de blockchaintechnology en dan met name het concept van 'smart contracts'.

Hoe gaat het nu: iedere onderneming heeft een eigen financiële administratie. Die administratie wordt door de onderneming zelf gevoerd of door een administratie- of accountantskantoor. De controlerend accountant controleert vervolgens systeem- of gegevensgericht of de administratie betrouwbaar is, door vast te stellen of de vastleggingen overeenkomen met de onderliggende financiële overeenkomsten. 

Maar als we er nu eens anders naar kijken. Vanuit het financiële verantwoordingsperspectief kun je een onderneming zien als een verzameling van financiële overeenkomsten. De onderneming onderhoudt relaties met individuele personen en met andere organisaties. Met ieder van die relaties wordt feitelijk een financiële overeenkomst gesloten. En dan bedoel ik niet dat er altijd een juridisch contract is, zwart op wit. Het gaat om de afspraak dat als een persoon of een organisatie iets van waarde toevoegt of onttrekt aan de onderneming, daar een financiële vergoeding tegenover staat. Om het concreet te maken: de werknemer krijgt een salaris, de leverancier krijgt zijn factuur betaald etc. Financiële contracten en de transactiestromen die zij genereren zijn het hart van de onderneming: de cashflow. 

Als het financiële contract het hart is van een onderneming, waarom gebruiken we dat financiële contract dan ook niet als de primaire en enige vastlegging? Dat is voor mij de belofte van smart contracts en de blockchaintechnology. De financiële overeenkomst in de vorm van een smartcontract, als eenheid van vastlegging op gezamenlijke platforms. In een smart contract registeren de contractpartners real-time het aangaan, de voortgang en het afsluiten van financiële contracten. Het gaat dan niet alleen om gegevens die nu ook op een factuur of kassabon terechtkomen, maar ook om de afzonderlijke interne en externe processtappen die horen bij het uitvoeren van een overeenkomst. Contractpartijen houden elkaar continu van iedere relevante stap in het proces op de hoogte, via een bevestiging in het smart contract. Integratie dus van de interne beheersing en de financiële administratie. 

Vanuit het smart contract wordt de onderling bevestigde informatie continu doorgestuurd naar het datawarehouse van de onderneming. Op die data kunnen vervolgens rapportages worden gedraaid via rapportage- en analysetools (en dat zijn dus niet alleen financiële gegevens). Maar de data gaan (deels) ook naar externe databases waarop vervolgens de stakeholders op ieder moment standaardrapportages kunnen draaien, maar ook hun eigen rapportage- en analysetools kunnen loslaten. 

Als dit zo gaat werken, dan komen we in een wereld terecht waarin de boekhouding zoals we die nu kennen niet meer bestaat. Er hoeft niet meer te worden geboekt en er hoeft ook niet meer door een externe partij te worden gecontroleerd of de boekingen juist zijn, omdat alleen door de contractpartners over en weer bevestigde gegevens worden doorgestuurd naar de interne en externe databases. De enige controles die nodig zijn, zijn dan de controles op de goede opzet en werking van de IT-systemen. Cruciale controles, dat zeker, want als de integriteit van de data en de systemen niet is gewaarborgd, dan heb je ook geen enkel houvast meer. Daar lijkt de blockchaintechnology een oplossing voor te bieden, door de decentrale vastleggingen en de privacy-waarborgen in de vorm van encryptie. Maar als dat op een andere manier beter kan worden gewaarborgd is dat ook prima. Een rol voor accountants zie ik daar echter niet in. 

Een andere wereld, met een andere kijk op administreren (geen grootboek meer, geen dubbel boekhouden), op interne beheersing en op verslaggeving (alle mogelijke data en formats mogelijk) dan wij gewend zijn. Dat is waar we als accountants over na moeten denken. Loslaten wat er was en kijken wat de nieuwe technologie kan brengen.

Ik ben ervan overtuigd dat die andere wereld gaat komen. Vast niet zoals hierboven geschetst, maar dat wij in een tijdperk leven waarin onze oude paradigma's op heel veel terreinen vervangen gaan worden door geheel nieuwe, dat is wel zeker. Het is mooi om daar bij te mogen zijn en er over mee te mogen denken! 

In deze serie vertelt Marianne van der Zijde, ex-toezichthouder bij de AFM, hoe zij naar de accountancy kijkt, met als doel te helpen jaarrekeningcontroles leuker en beter te maken.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Marianne van der Zijde adviseert accountantsorganisaties en is voormalig hoofd toezicht kwaliteit accountantscontrole en verslaggeving van de AFM.

Gerelateerd

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.