Opinie

Het is nu eenmaal zo

"Het is nu eenmaal zo, wat doe ik eraan?" Dat is wat ik regelmatig hoor van mensen in de controlepraktijk. Het gaat dan om zaken als: te veel (over)werk, te weinig begeleiding, onrealistische planningen, te lage budgetten, offertes die toch weer worden uitgebracht etc. Ik snap het wel als ik dat hoor, maar het maakt me ook een beetje boos. Want waarom zou het zo moeten en waarom zou je er niets aan kunnen doen?

Ik werk al mijn hele leven in de accountancysector en weliswaar in verschillende rollen, maar ik ben zeker geen buitenstaander. Toch zou ik graag met een blik van de buitenstaander naar de sector willen kijken. Of beter: als een insider met de blik van een buitenstaander. Want het gevaar van een insider zijn is dat je niet alleen de taal spreekt, maar ook dat je gewoon vindt wat eigenlijk niet gewoon is. Hoe leer je jezelf met een frisse blik te kijken? Het meedoen aan de pilot voor het nieuwe PE-systeem gaf mij de ruimte om in die richting een cursus of training te zoeken. Na een oriëntatie koos ik ervoor om een Summercourse te doen: De Kunst van het Anders Denken.

Zo begon ik eind augustus met een groep van zo’n dertig mensen met allemaal een heel verschillende achtergrond aan deze cursus. En zoals zo vaak: niemand heeft een flauw idee wat een accountant doet. Iets ingewikkelds met financiën, dat is wel zo ongeveer het beeld. Ik vond het een bijzondere ervaring om meerdere dagen, van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat, intensief aan de slag te zijn met een groep mensen die elkaar niet kenden. En ook al kwam ik er vanuit zakelijk perspectief, een behoorlijk aantal mensen was met persoonlijke levensvragen naar de cursus gekomen. En daarmee waren de gesprekken soms heel emotioneel.

Kern van de cursus: ons handelen is gebaseerd op ons denken. Je kunt wel proberen je handelen te veranderen. Maar als je niet weet waarom je handelt zoals je doet, dan zal dat niet lukken. Je zult eerst duidelijk moeten hebben welke aannames en overtuigingen je gedrag bepalen. En dat geldt niet alleen voor het oplossen van persoonlijke vraagstukken, maar ook die van organisaties, sectoren en algemene thema’s als de zorg, het onderwijs, duurzaamheid etc.

Wat ik in de cursus heb geleerd, is om via een bepaalde methode aannames ter discussie te stellen, door ze te herkaderen of "om te denken". Door eerst te bepalen wat de achterliggende redenen zijn van een bepaald probleem en vervolgens die redenen ter discussie te stellen door compleet het tegenovergestelde te beweren. Daardoor krijg je inzicht in de denkkaders die bepalen wat we doen. En als we dat helder hebben, ontstaat ook een beter zicht op hoe het anders kan.

Laat ik een voorbeeld nemen van een veelgehoorde stelling in de accountantspraktijk om de methode te illustreren: “we moeten zo min mogelijk indirecte uren maken”.

Maar waarom is dat zo? Het is een denkoefening, dus het gaat erom zoveel mogelijk redenen te bedenken. Laat ik het eens proberen:

  • Omdat indirecte uren niet kunnen worden gefactureerd aan de klant.
  • Omdat indirecte uren niet nuttig zijn.
  • Omdat indirecte uren leiden tot overwerk (om het directe werk af te kunnen maken).
  • Omdat we toch al te weinig mensen hebben om de benodigde directe uren te maken.

Ga je gang! Bedenk nog maar meer argumenten. Deze denkoefening kan je beter met meer mensen doen dan alleen.

Vervolgens is de vraag: bedenk het extreem tegenovergestelde. En dan kom ik tot zoiets als:

  • Klanten betalen graag voor indirecte uren.
  • Indirecte uren zijn nuttiger dan directe uren.
  • Indirecte uren zorgen dat overwerk niet meer nodig is.
  • Door indirecte uren te maken krijgen we ruimte voor nieuwe klanten.

Idiote stellingen, of zouden ze waar kunnen zijn? En waarom dan? Als je daarover na gaat denken zie je dat  de stelling geen waarheid is als een koe. Dat verandering mogelijk is, als we onze kaders en aannames maar weten aan te passen. 

Ik kijk terug op een nuttige cursus. Op momenten heel onaangenaam, omdat ik op allerlei manieren werd gedwongen om uit mijn eigen comfortzone te stappen, maar daarom wel heel leerzaam. En nu mijn best blijven doen om het geleerde in de praktijk te brengen. 

In deze serie vertelt Marianne van der Zijde, ex-toezichthouder bij de AFM, hoe zij naar de accountancy kijkt, met als doel te helpen jaarrekeningcontroles leuker en beter te maken.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Marianne van der Zijde adviseert accountantsorganisaties en is voormalig hoofd toezicht kwaliteit accountantscontrole en verslaggeving van de AFM.

Gerelateerd

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.