Opinie

Laat Hoekstra bewezen maatregelen nemen voor accountants

Deze dinsdag om 17.30 uur vergadert minister van Financiën Wopke Hoekstra met de Tweede Kamer over ingrepen door de politiek in de accountancysector.

De hoofdredactie van het FD schreef hierover "Accountants hebben harde ingreep aan zichzelf te wijten", in reactie op het besluit van minister Hoekstra verbeteringen in de accountancyprofessie via wetgeving af te dwingen. Het is (1) de vraag of dit terecht is, en (2) wenselijk dat alleen maatregelen worden overwogen die zich al in de praktijk bewezen hebben als kwaliteitsverbeteraars. Zo maakt de afschaffing van de verplichte controle een goede kans.

We zagen de afgelopen jaren problemen langs komen bij Ahold, Ballast Nedam, Imtech, Innoconcepts, Landis, Van der Moolen effectenbedrijf, Amarantis, DSB, Econcern, Rabobank, Vestia en wellicht ING. Nu worden door accountants 1.200 controles per jaar uitgevoerd bij grote bedrijven zoals hiervoor genoemd en zouden we het aantal fouten in dat licht moeten plaatsen. Welbeschouwd is dan het aantal fouten dat ik hier noem relatief klein. Desalniettemin worden fouten van deze aard de accountant zwaar aangerekend en staat de professie in het verdomhoekje, zoals ook het FD regelmatig verkondigt.

Kennelijk moeten maatregelen worden genomen die erop zien dat de accountant geen fouten meer maakt. Dat lukt zelfs artsen niet. In 2015 publiceerden Harvard arts-onderzoekers een studie waarin artsen vaststellen dat bij overlijden er in 4,8 procent van de sterfgevallen een medische fout werd gemaakt. Als de samenleving inderdaad nul fouten wil, dan gaat dat diezelfde samenleving geld kosten, maar die horde is kennelijk al genomen. De vraag is nu: hoe bereiken we dat doel?

De Autoriteit Financiële Markten geeft de minister een groot aantal aanbevelingen mee, die hij en zijn te vormen commissie in overweging zouden kunnen nemen. Als nieuwe wet-/regelgeving accountants moet bewegen zich aan te passen, is denkbaar dat deze wetgeving het vrije verkeer tussen de accountant en de te controleren firma verder reguleert dan nu het geval is.

Alle aanbevelingen van de AFM worden met vele mitsen en maren omlijst, zodat de minister en zijn commissie nog een hele kluif zullen hebben om bij een voorgenomen maatregel alle bezwaren te weerleggen. Het is lovenswaardig en tegelijkertijd jammer dat er zoveel voorbehouden worden gemaakt. Maar bij drie voorstellen is weinig reden tot omzichtigheid: (1) schaf de verplichte controle af, (2) laat het bestuur van de onderneming verklaren dat hun administratie op orde is, en (3) zorg ervoor dat niet het bestuur van de onderneming, maar de Raad van Commissarissen (RvC) rekening en verantwoording aflegt over de aanstelling en aansturing van de accountant.

Onderzoek laat zien dat als de verplichte controle wordt afgeschaft, ondernemingen hun kansen vergroten om financiering te krijgen. Dat gebeurt omdat zij die voor (gedegen) controle kiezen, zich onderscheiden van hen die dat niet doen. Op dit moment kan het bedrijf zo’n signaal niet afgeven omdat iedereen moet worden gecontroleerd. Onderzoek laat zien dat nadat bedrijven verplicht werd te verklaren dat hun administratie op orde is, deze ook inderdaad beter is, waardoor de kans op ongelukken zoals hierboven genoemd afneemt. Er is dus een goed argument voorhanden om deze maatregel te overwegen. Tot slot is het van belang dat niet het bestuur van de firma, maar de RvC het voortouw neemt bij de aansturing van de accountant. Uit onderzoek blijkt dat de kwaliteit toeneemt als de accountant de facto door de RvC is aangesteld. De AFM kan heel goed toezien op doorvoering van dit beleid.

Tot slot een maatregel van de AFM die de minister zonder meer kan negeren: het voorstel om het marktaandeel te begrenzen. Dat klinkt mooi, omdat het de macht van de grote vier accountants lijkt te breken. Maar niets is minder waar. Immers bij een marktaandeelbeperking krijgen de grote vier de kans om de meest risicovolle/onvoorspelbare controles door te leiden naar kleinere kantoren. Het effect zal zijn dat de kwaliteit bij de grote vier stijgt (minder problemen) en bij de kleinere kantoren daalt (zij zitten met de hete aardappels). In totaal zal de kwaliteit van het geleverde werk in Nederland dan dalen.

De minister gaat nu een commissie instellen waarin controlerend accountants ontbreken. Het is wenselijk dat deze commissie zich richt op wat we al weten van wat werkt in de praktijk. En niet dat deze zich gaat richten op maatregelen waarvan de werking nog onbewezen is.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Jan Bouwens is hoogleraar accounting UvA en research fellow University of Cambridge.

Gerelateerd

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.