Meer zelfsturing of meer regels?
"Het wordt uiteindelijk een van twee smaken: of meer zelfsturing, of meer regelgeving." De woorden van minister Hoekstra op de Accountantsdag klonken nog lang na in de hoofden van de aanwezigen. We mogen hopen dat de adviescommissie die aan de slag wordt gezet door de minister zich niet uitsluitend bezig gaat houden met deze twee smaken (waarbij we de voorkeur van de minister eenvoudig kunnen raden).
In september 2017 schreef ik in het FD een artikel over de hardnekkig neiging tot gejojo van deregulering naar regulering naar reregulering etc. Bij een incident wordt de regulering opgevoerd en bij het uitblijven van incidenten krijgt de zelfregulering meer ruimte. De woorden van de minister resoneren onheilspellend veel met deze eendimensionale denkas. Dat belooft weinig goeds. Weinig goeds, omdat meer regels zelden de oplossing dichterbij brengen. Het slechtste wat kan gebeuren is dat de verbeterslagen die door de sector zijn ingezet worden gesmoord in een moeras van regels. Als meer regelgeving niet de oplossing is, wat dan wel?
Academisch onderzoek laat gelukkig zien dat er een uitgebreider reguleringsrepertoire is dan meer of minder regels. Laten we eens los van emoties, politieke gevoeligheden en de waan van de dag kijken naar deze casus. Fouten in accountantscontroles of niet, de overheid kan niet zonder zelfregulering, ook niet in de accountantssector. Het is de kunst om de regulering en de toezichtarrangementen zo te ontwerpen, dat effectieve zelfregulering wordt aangemoedigd en dat window dressing wordt uitgebannen. Dat bereik je niet met het vertrouwde spel van command-and-control en al helemaal niet in een complexe situatie.
Van accountants vraagt het om een solide borging van de kwaliteit van controles. Niet alleen maar op papier, maar ook in de dagelijkse praktijk. Aantoonbare zelfmonitoring en zelfcorrectie. Wellicht is daar een drastische wijziging van de sectorstructuur voor nodig. Maar er is meer nodig dan dat. Van de toezichthouder vraagt het dat enerzijds de kwaadwillenden worden aangepakt, maar de goedwillenden worden aangemoedigd om hun kwaliteitsborging op een hoger plan te brengen. Dit werkt alleen als er een open dialoog wordt gevoerd, waarin ook de toezichthouder uit zijn comfort zone komt. Een aardig voorbeeld is de luchtvaartindustrie, waar de toezichthouder zichzelf kritisch tegen het licht houdt, met dezelfde kwaliteitseisen die voor de sector gelden. Dat draagt bij aan het gezag en vertrouwen.
Hopelijk heeft de adviescommissie de wijsheid en de minister de politieke moed om in te zetten op een echt werkende koers. En niet op de traditionele schijnoplossing. Dat de risico-regel-reflex niet werkt is inmiddels genoegzaam bekend. The greatest danger in times turbulence is not the turbulence; it is to act with yesterday’s logic (Peter Drucker).
Gerelateerd
Iets minder dominee, iets meer koopman
Joris Joppe werd blij van een leergang voor accountants, maar dat gevoel verdween de dag erna bij het lezen van de krant.
Tweede Kamer heeft veel vragen over nieuwe accountantswet
De vaste commissie voor Financiën van de Tweede Kamer heeft, als voorbereiding op de behandeling van de Wijzigingswet accountancysector, een flink aantal vragen...
AFM-jaarverslag: Accountant opereert in 'systeem met kwetsbaarheden'
Het accountantsberoep is volop in transitie, maar tegelijk opereert de accountant in een "systeem met kwetsbaarheden". Wel heeft het beroep "significante stappen"...
Wie niet betaalt, maar wel bepaalt
Om audits van topkwaliteit te kunnen leveren moet de prijs omhoog, meent Jan Bouwens. De discussie zou moeten gaan over wie het verschil moet bijbetalen.
Regelgeving accountantsberoep is ‘mooie mix’ van wettelijk kader en zelfregulering
De regelgeving voor het accountantsberoep is een “mooie mix van wettelijk kader, dus wat de overheid regelt, en wat accountants zelf kunnen regelen over hun beroep”....