Opinie 17 september 2018

Mijn momenten met accountancystudenten

In mijn werk lever ik een bijdrage aan de opleiding van accountants. Meerdere keren vertelden studenten mij over hun zoektocht in de organisatie waar ze werken en het gevoel hebben niet gezien te worden. Dat kan leiden tot het verlaten van het beroep, wat niet ten goede komt aan de diversiteit.

Een belangrijk onderdeel van mijn werk is het begeleiden van studenten bij het doen van onderzoek. We leren hen kritisch te denken, zaken ter discussie te stellen en antwoorden te zoeken. Deze vaardigheden worden niet altijd gewaardeerd, wat studenten het gevoel kan geven buiten te staan. Hier moest ik aan denken toen ik afgelopen zomer tijdens een expositie naar een schilderij  van Jip Wijngaarden keek. Het toont een dorp met huizen waarin ramen ontbreken, een profeet die op de sjofar blaast en een groep joden die bij een spoorlijn wacht op deportatie. Zij werden echter niet opgemerkt door de bewoners van het dorp, vanwege het ontbreken van ramen. Hoe is het met onze ramen gesteld? 

Geen ramen

Zowel binnen als buiten het accountantsberoep zie ik mensen die moeite lijken te hebben met vragen stellen en luisteren. Het gevolg is dat we onze eigen boodschap gaan zenden, zonder dat we ons afvragen of er nog andere mogelijkheden zijn. Voor een deel is dat fijn, want het geeft duidelijkheid en bevordert efficiency. Maar ik denk dat dit op de lange termijn problemen oplevert. Door het ontbreken van ramen zien we niet dat er buiten een groep mensen staat te wachten om het dorp te verlaten. Mensen die kwaliteit belangrijker vinden dan kwantiteit. Mensen die de binnenkant belangrijker vinden dan de buitenkant. Waarom zouden we hen laten gaan? 

Dorp verlaten

Naast het schilderij werd ik deze zomer ook geraakt door twee verhalen van mensen die anders waren en uiteindelijk hun dorp hebben verlaten. Beide dorpen werden gekenmerkt door mensen die het zenden van hun eigen boodschap belangrijker vonden dan het zich openstellen voor andere inzichten. In beide gevallen ontbrak het aan ramen. Het eerste verhaal gaat over een vrouw die haar mormoonse familie heeft verlaten (Leerschool, Tara Westover, 2018). Het tweede verhaal gaat over Spinoza die de groep met orthodoxe joden heeft verlaten (Het raadsel Spinoza, Irvin Yalom, 2012). Beide personen dachten kritisch na, stelden zaken ter discussie en waren op zoek naar antwoorden. Ze werden echter niet begrepen en verlieten hun eigen groep. 

Geven is leven

Ik weet van meerdere studenten dat ze moeite hebben met de manier waarop het accountantsberoep is georganiseerd. Sommigen hebben het beroep verlaten en anderen staan buiten te wachten.

Hoe kunnen we dit voorkomen? We kunnen onze huizen afbreken en nieuwe bouwen waarin wel ramen zijn. Of we gaan naar buiten en stellen ons open voor de vragen die leven bij jonge accountants. Hierdoor begrijpen we beter wat ze nodig hebben, wat voor Morrie Schwartz een belangrijke bron van leven was: “Taking makes me feel like I’m dying, giving makes me feel like I’m living.”

Zullen we zoekende accountants de ruimte geven om anders te denken, anders te zijn en anders te doen in het accountantsberoep?