Tuchtrecht

Let op bij demente cliënt

De geestesgesteldheid van de cliënt is een aandachtspunt voor de accountant. In dit geval is dementie bij de cliënt echter niet aangetoond.

Accountantskamer

Zaaknummers:
17/674 Wtra AK
Datum uitspraak:
15 december 2017
Oordeel:
ongegrond
Maatregel:
geen
Status:
definitief
Vindplaats:
ECLI:NL:TACAKN:2017:77

Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

De gezondheid van een ondernemer in ruste keldert sinds 2011 achteruit. Hij wordt een aantal keren opgenomen in het ziekenhuis en krijgt intensieve thuiszorg. De moeder van zijn kinderen heeft inmiddels plaatsgemaakt voor een nieuwe partner.

De huisaccountant die zijn zaakjes regelde, wordt medio 2012 opgevolgd door een andere registeraccountant. Zij bezoekt de gepensioneerde ondernemer eind 2012 voor het eerst. Zij verzorgt de aangiften inkomstenbelasting en adviseert hem volgens de opdrachtbevestiging op bedrijfseconomisch, fiscaal-juridisch en juridisch gebied. Desgewenst begeleidt de accountant hem ook bij het voeren van zijn privé-administratie.

Van 2009 tot en met 2012 beliepen de accountantskosten niet meer dan 3.475 euro per jaar. In 2013 en 2014 bedroegen deze kosten echter 15.900 euro respectievelijk 8.118 euro. Als de ondernemer overlijdt, dienen zijn dochters als (mede)erfgenamen een klacht in tegen de accountant.

Klacht

De accountant heeft:

a. de accountantskosten exorbitant laten stijgen sinds zij de werkzaamheden overnam;

b. de werkzaamheden niet goed of niet volledig uitgevoerd;

c. de opdrachtbevestiging gedateerd anderhalf jaar na het begin van de werkzaamheden;

d. geen actie ondernomen tegen het financieel misbruik door de nieuwe partner;

e. niet of onjuist gehandeld bij het opstellen van het (nieuwe) testament;

f. zich met grote regelmaat laten fêteren door de nieuwe partner.

Oordeel

De klacht is ongegrond.

Handelingsbekwaamheid

De achtergrond van de klachten is de conditie van de ondernemer, die tijdens de werkzaamheden van de accountant lichamelijk en geestelijk sterk verslechterde. De vraag is volgens de erfgenamen of de vader/ondernemer in de jaren voor zijn overlijden nog handelingsbekwaam was.

De accountant meent van wel. Bij een vermoeden van handelingsonbekwaamheid ten gevolge van ziekte en/of ouderdom zou zij in overleg met een collega, familie en naasten namelijk bewindvoering of ondercuratelestelling hebben geadviseerd. Zij heeft echter op geen enkele manier signalen van een verminderde handelingsbekwaamheid gesignaleerd.

Volgens de Accountantskamer moet de accountant letten op de geestelijke gesteldheid van een cliënt. Gezien de leeftijd en de medische situatie van de ondernemer had er inderdaad sprake kunnen zijn van handelingsonbekwaamheid. Het had dan voor de hand gelegen dat de accountant deze situatie met een collega had besproken en de uitkomsten daarvan had vastgelegd. Gezien de overgelegde stukken vindt de Accountantskamer echter dat de erfgenamen onvoldoende aannemelijk hebben gemaakt dat de ondernemer daadwerkelijk handelingsonbekwaam was op een manier die de accountant had kunnen waarnemen. De Accountantskamer gaat er daarom vanuit dat de man handelingsbekwaam was.

Ad a Kosten

Volgens vaste rechtspraak kun je in het kader van een tuchtrechtelijke procedure alleen met succes klagen over declaraties als de accountant zo in strijd met de zorgvuldigheid, integriteit of professionaliteit heeft gehandeld, dat hij daardoor de Wab overtreedt. Dat is bijvoorbeeld het geval als de accountant (of een ondergeschikte) bewust en te kwader trouw onjuiste of misleidende declaraties indient bij zijn cliënt. De dochters hebben hiervoor onvoldoende bewijs aangedragen.

Ad b Slecht werk

De erfgenamen hebben bij het overlijden van de ondernemer voor vijftienduizend euro aan onbetaalde nota’s gevonden, terwijl het verwerken van nota’s volgens hen juist één van de (kern)werkzaamheden was van de accountant. De accountant zegt daartegen dat zij alleen acceptgirokaarten moest invullen die waren klaargelegd en geen bankafschriften hoefde op te ruimen of mutaties te controleren. De dochters hebben niet aannemelijk gemaakt dat de accountant de volledigheid van de facturen moest controleren.

Ad c Datum opdrachtbevestiging

Tot de opheffing was de bv de opdrachtgever en pas daarna de ondernemer in persoon. Op dat moment is een (nieuwe) opdrachtbevestiging opgesteld en ondertekend.

Ad d Financieel misbruik

De nieuwe partner zou volgens de erfgenamen misbruik hebben gemaakt van de lichamelijke en geestelijke gesteldheid van hun vader. Van zijn bankrekening zijn voor meer dan één ton aan luxe goederen voor de nieuwe partner betaald, terwijl er ook voor meer dan één ton aan onverklaarbare contante opnames zijn geconstateerd.

Het voeren en/of controleren van de administratie hoorde niet tot het takenpakket van de accountant. Gezien de geheimhoudingsplicht kon zij zonder toestemming van de man niet met derden spreken over aspecten van de werkzaamheden. Omdat ervan wordt uitgegaan dat de man van handelingsbekwaam was, heeft de accountant het verwijt hiermee voldoende weersproken.

Ad e Testament

Voor zijn overlijden heeft de man in zijn testament een legaat van twee ton opgenomen ten gunste van zijn nieuwe partner. De erfgenamen betreuren dit en vinden dat de accountant hier te weinig tegen heeft gedaan. Volgens de accountant had de man dit legaat al met haar voorganger besproken. Zij heeft de wensen alleen maar doorgegeven aan de notaris.

Omdat Accountantskamer ervan uitgaat dat de man handelingsbekwaam was, hebben de erfgenamen niet duidelijk gemaakt waarom de accountant tuchtrechtelijk verwijtbaar zou hebben gehandeld.

Ad f Fêteren

Voor de bewering dat de nieuwe partner de accountant met grote regelmaat heeft “gefêteerd” omdat zij het legaat liet opnemen in het testament ziet de Accountantskamer “nog geen begin van een bewijs”.

Maatregel

Geen.

Annotatie Lex van Almelo

Het komt wel eens voor dat erfgenamen met lede ogen aanzien of naderhand ontdekken dat de nieuwe vlam van hun vader of moeder er met hun poet vandoor gaat. Want zo voelen erfgenamen die klagen over de betrokken dienstverleners dat. De klagers zeggen dan dat hun vader of moeder dement en dus handelingsonbekwaam was, want dan kunnen financiële transacties ten nadele van de boedel worden teruggedraaid.

Vaak zijn dan de notarissen het doelwit van de klacht, omdat zij het aangepaste testament hebben gepasseerd. Het is lastig om de handelingsbekwaamheid vast te stellen, omdat dementen heldere momenten kunnen hebben. Het notariaat heeft een protocol om de handelingsbekwaamheid bij twijfel nader te onderzoeken met behulp van medici.

De accountant moet volgens de tuchtrechter aandacht besteden aan en letten op de geestelijke gesteldheid van een cliënt. Dit betekent dat de accountant signalen van evidente handelingsonbekwaamheid niet mag negeren. Maar wat de accountant precies moet doen bij twijfel, is niet duidelijk. De accountant in kwestie zegt dat zij en haar collega’s bij een vermoeden van handelingsonbekwaamheid ten gevolge van ziekte en/of ouderdom in overleg treden met een collega, met de familie en de naasten. Dan adviseert het kantoor bewindvoering of ondercuratelestelling. Zij had echter geen signalen van een verminderde handelingsbekwaamheid gezien. Dat argument overtuigt op zichzelf niet, omdat het geen sinecure is om dementie of gebrekkige geestesvermogens vast te stellen. Dat het legaat al was besproken met de voorganger van de accountant bewijst dat het geen ingeving was van het laatste moment. In dit geval mocht de accountant er dus van uitgaan dat de man compos mentis was.

Op de NBA-site is niets te vinden op de trefwoorden handelingsbekwaamheid en dementie. Misschien kan het geen kwaad dat de beroepsorganisatie zich ook eens over een protocol buigt.

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.