Belangrijkste feiten

Twee werknemers hebben pensioenrechten op basis van een reglement dat is opgenomen in de cao Centraal Instituut 1982. De cao-partners zijn een pensioenstichting, de Dienstenbond FNV, de Dienstenbond CNV en de Unie. Het pensioenrecht is verzekerd bij Nationale Nederlanden en wordt jaarlijks door het Toeslagfonds geïndexeerd in de vorm van toeslagen. Het fonds is opgericht door bovengenoemde pensioenstichting. Een accountantskantoor levert sinds de oprichting van het fonds de huisaccountant aan het fonds c.q. de stichting.

Een vereniging is ontevreden over de uitgekeerde toeslagen en procedeert bij de rechtbank Amsterdam over de samenstelling van het fonds- c.q. stichtingsbestuur en de bevoegdheid om gelden te onttrekken aan het fonds. Deze procedure wordt in 2003 gestaakt. Eén van de werknemers eist in een nieuwe procedure tegen het fonds dat het fonds het pensioenreglement volgt en met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2007 de maximale toeslag toekent.

In deze procedure hekelt de werknemer de zijns inziens onjuiste samenstelling van het bestuur van het Toeslagfonds, dat daardoor in zijn ogen onbevoegd was gelden te onttrekken aan het fonds. De rechtbank zegt echter dat de procedure niet gaat over de samenstelling van het bestuur. In hoger beroep doet het gerechtshof niet expliciet een uitspraak over de samenstelling en al dan niet bevoegdheid van het bestuur.

Een registeraccountant verstrekt een goedkeurende verklaring bij de jaarrekening 2012 van het fonds. In het jaarverslag van het fonds schrijft het bestuur dat het verlamd wordt door de juridische procedures.

De accountant geeft in 2014 en 2015 goedkeurende verklaringen af bij de jaarrekeningen 2013 en 2014 van het fonds. Twee (gepensioneerde) werknemers dienen een klacht tegen hem in bij de Accountantskamer. De Accountantskamer vindt dat de accountant:

• te weinig onderzoek heeft gedaan naar het effect van de juridische kwestie op het vermogen en de jaarrekeningen;
• ten onrechte geen juridisch advies heeft ingewonnen.

De Accountantskamer legt een waarschuwing op. Zowel de werknemers als de accountant gaan in hoger beroep.

Beroepsgronden

Eerste klager

De Accountantskamer heeft:

• niets gezegd over het verwijt dat de controleverklaringen onjuist waren vanwege het niet getrouwe beeld van het vermogen;
• verschillende andere klachtonderdelen en argumenten genegeerd;
• niet gevraagd om nadere bewijsstukken, maar wel gezegd dat de klagers hun verwijten onvoldoende hebben onderbouwd.

Tweede klager

Geen, want te laat ingediend.

Accountant

• Er zijn voldoende controlewerkzaamheden uitgevoerd;
• deze werkzaamheden zijn voldoende gedocumenteerd;
• dat het bestuur van het Toeslagfonds eventueel onbevoegd zou zijn kon geen materiele invloed hebben op de financiële overzichten van het Toeslagfonds;
• verschillende rechters hebben geoordeeld dat het bestuur van het Toeslagfonds niet onbevoegd is (geweest) en daarvan kon en mocht hij als accountant uitgaan;
• er is voldoende onderzoek gedaan naar de bevoegdheid van het bestuur van het Toeslagfonds;
• een eventuele onjuiste bestuurssamenstelling is niet relevant voor de financiële overzichten en de jaarrekeningen, omdat die geen directe invloed heeft op de vaststelling van de bedragen en toelichtingen in de financiële overzichten; daarom is niet in strijd gehandeld met NV COS 250 (paragraaf 13); een specifiek bestuursbesluit dat van invloed zou kunnen zijn, zou immers eerst moeten worden vernietigd;
• de uitspraak van de Accountantskamer kan dus niet standhouden.

Oordeel

Het beroep van de eerste klager is ongegrond. Het beroep van de tweede klager is niet-ontvankelijk, omdat diens beroepsschrift meer dan zes weken na de uitspraak van de Accountantskamer is ingediend. Het beroep van de accountant is deels gegrond.

Hoger beroep accountant

Bij het goedkeuren van de jaarrekeningen over 2012, 2013 en 2014 wist de accountant dat er al vanaf 1998 een discussie woedde over de bevoegdheid van het bestuur van het Toeslagfonds en dat hierover gerechtelijke procedures werden gevoerd. Hij heeft hierover gesproken met het bestuur van het Toeslagfonds en heeft inzage gehad in het dossier dat het bestuur van het Toeslagfonds over de kwestie had aangelegd.

De accountant heeft de verschillende rechterlijke uitspraken van de gevoerde procedures gezien. Uit deze uitspraken blijkt dat in die procedures steeds discussie is gevoerd over de samenstelling en de bevoegdheid van het bestuur van het Toeslagfonds. In geen van die uitspraken heeft de rechter geoordeeld dat het bestuur van het Toeslagfonds onbevoegd zou zijn (geweest).

Tot op heden staat nog steeds niet vast dat het bestuur van het Toeslagfonds onbevoegd was. Daarom was er geen aanleiding om:

• nadere controlewerkzaamheden te verrichten naar een mogelijk risico van een afwijking van materieel belang door de rechtszaken;
• een juridische deskundige te raadplegen.

Hoger beroep eerste klager

Gezien het oordeel over het hoger beroep van de accountant is een deel van het beroep van de klager ongegrond.

Voor wat betreft het negeren van argumenten door de tuchtrechter wijst het college op zijn vaste rechtspraak, zoals deze uitspraak. De strekking daarvan is dat de Accountantskamer de feiten moet vaststellen voor zover dat nodig is om een uitspraak te doen over de bezwaren die zijn gerezen tegen de accountant. De kamer hoeft dus niet elk feit dat volgens een partij relevant is op te nemen in de uitspraak. Ook al niet omdat de secretaris van de kamer notuleert wat er op de zitting wordt besproken en wat daar gebeurt. Uit het proces-verbaal van de zitting blijkt niet dat de klager onvoldoende gelegenheid heeft gehad om te reageren of dat zijn belang onvoldoende is onderkend.

Het klachtonderdeel over de onjuiste controleverklaringen over 2012, 2013 en 2014 is niet concreet onderbouwd. Een ander deel van de beroepsgronden valt buiten de ingediende klacht en volgens vaste rechtspraak van het college mag een klacht in hoger beroep niet worden uitgebreid.

Verder heeft de Accountantskamer terecht gezegd dat de Wtra geen basis bevat voor de beslissing dat controleverklaringen bij de jaarrekeningen moeten worden ingetrokken en vervangen.

Maatregel

Geen.

Annotatie Lex van Almelo

Het beoordelen van de invloed van claims en rechtszaken is geen sinecure. De accountant heeft hierbij een eigen verantwoordelijkheid en kan zich niet verschuilen achter een lawyer’s letter. Zie ook de artikelen van Marcel Pheijffer hierover.

In deze tuchtzaak vond de Accountantskamer dat de accountant de implicaties van een juridisch geschil onvoldoende had onderzocht en juridisch advies had moeten inwinnen. In hoger beroep zegt het college daarentegen dat de accountant voldoende onderzoek heeft gedaan als hij/zij:

• het strijdpunt bespreekt met het bestuur van de opdrachtgever;
• het (bestuurlijk) dossier over de kwestie bestudeert;
• meerdere rechterlijke uitspraken in dat dossier leest;
• daaruit kan concluderen dat de kwestie geen materiële invloed heeft op de jaarrekening.

In dit geval hebben de rechtbanken en gerechtshoven de bevoegdheid van het bestuur steeds in het midden gelaten. Volgens het college mag de accountant er dan van uitgaan dat dit strijdpunt niet de balans raakt, terwijl hij hierover ook geen juridisch advies hoeft in te winnen.

Ik vind het veel gevraagd van een accountant om zonder juridisch advies conclusies te trekken uit impliciete oordelen van de civiele rechter. Ik vraag me daarom af of accountants aan deze uitspraak van het college een duidelijk richtsnoer kunnen ontlenen voor andere gevallen.