Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Ten behoeve van de echtscheidingsprocedure vraagt een vrouw aan een accountant om op basis van de afschrijvingen van haar bankrekening mede te delen of de opgave van haar huishoudkosten juist is. In oktober 2015 schrijft de accountant dat hij is nagegaan of de opgave van de privé-uitgaven van 1 mei 2012 tot en met 30 april 2013 in overeenstemming is met de mutaties op haar bankrekening. Die afschrijvingen bedragen in die periode in totaal 93.810 euro. Daarin zitten ook de uitgaven van haar zoon, aldus de accountant.

Op grond van de dagafschriften die de vrouw heeft verstrekt, is de accountant niet gebleken dat er bedragen zijn afgeschreven die géén betrekking hebben op de kosten van haar huishouding. De vrouw gebruikt deze mededeling (hierna ‘mededeling 2015’) later om haar uitgavenpatroon te onderbouwen in diverse gerechtelijke procedures, zoals die over de hoogte van haar alimentatie.

De accountant komt die dag ook met een mededeling over de bijschrijvingen in dezelfde periode. Op basis van de verstrekte bankafschriften stelt hij vast dat er in die periode in totaal 124.617 euro is bijgeschreven op de bankrekening van de vrouw.

In augustus 2017 wijst de ex-man de accountant erop dat de vrouw in februari 2013 een waarborgsom van 20.750 euro heeft overgemaakt naar een notariskantoor. Anderhalve maand later schreef hetzelfde notariskantoor 80.155,58 bij op de bankrekening van de vrouw. Volgens zijn eigen accountant behoort een waarborgsom voor de aankoop van een pand niet tot de normale kosten van een huishouding. Zeker niet als binnen twee maanden een viervoud van dat bedrag wordt teruggestort.

De accountant stuurt daarop een nieuwe mededeling aan de vrouw. Daarin schrijft de accountant dat mededeling 2015 is vervallen, vermeldt hij de afschrijving van 20.750 euro en stelt hij dat uit de notarisafrekening blijkt dat de totale waarborgsom voor de aankoop van de echtelijke woning 75.500 euro bedroeg, waarvan haar ex-man vijftig mille heeft betaald.

In de nieuwe mededeling schrijft de accountant verder dat:

• de vrouw een afschrift heeft verstrekt van een factuur van 42.999,99 euro wegens de aanschaf van een Audi Q5;
• de vrouw een afschrift heeft verstrekt van een factuur van 2314,50 euro voor een gevolgde opleiding;
• deze facturen zijn betaald via de bankrekening haar ex-echtgenoot;
• de vrouw heeft aangegeven dat deze uitgaven ad 45.314,49 euro ook behoren tot de uitgaven van haar huishouding.

Maar het kwaad is al geschied, want ondertussen heeft de rechtbank in 2016 al over mededeling 2015 gezegd dat:

• “er geen aanleiding is te twijfelen aan de juistheid van de accountantsverklaring die door de vrouw is ingediend”;
• de accountantsverklaring daarom “voldoende representatief” is voor de uitgaven die de vrouw heeft gedaan ten behoeve van het gezin.

De man dient een klacht in tegen de accountant.

Klacht

De accountant heeft:

a. in de mededeling 2015 een deel van de waarborgsom voor de aankoop van de echtelijke woning ten onrechte gerekend tot de kosten van de huishouding;

b. heeft de mededeling 2015 niet veranderd, nadat hij op de fout was gewezen en heeft in 2017 een nieuwe mededeling verstrekt die niet wezenlijk afwijkt van de foute;

c. ook een fout gemaakt in de tweede accountantsmededeling van oktober 2015 omdat het totaalbedrag van de bijschrijvingen op de bankrekening van de vrouw niet 124.617 maar 165.600 euro was.

Oordeel

De klachtonderdelen a en b zijn gegrond.

Aankoop huis (klachtonderdelen a en b)

In mededeling 2015 en mededeling 2017 heeft de accountant geschreven dat hij:

• zijn werkzaamheden heeft uitgevoerd in overeenstemming met standaard 4400;
• op grond van die werkzaamheden heeft vastgesteld dat hem niet gebleken was dat er afschrijvingen hebben plaatsgevonden die geen betrekking hadden op de kosten van de huishouding van de vrouw.

Of NV COS 4400 voor dit soort accountantsmededelingen de aangewezen standaard is, laat de Accountantskamer buiten beschouwing. Want volgens de vaste tuchtrechtjurisprudentie moet de accountant, die weet dat zijn opdrachtgever zijn rapportage zal gebruiken om zijn standpunt te ondersteunen in een gerechtelijke procedure, er in elk geval voor zorgen dat zijn rapportage de objectieve waarheidsvinding door de rechter niet belemmert.

Van belemmering is sprake als de inhoud van de rapportage, gezien de beschikbare gegevens:

• onjuist of onvolledig is;
• de bevindingen of conclusies van het rapport een deugdelijke grondslag ontberen;
• het rapport ten onrechte geen duidelijke voorbehouden of beperkingen bevat.

De accountant heeft zich gerealiseerd dat mededeling 2015 (mede) bepalend zou kunnen zijn voor de hoogte van de alimentatie die de man moest betalen aan de vrouw. Onder deze omstandigheden had hij duidelijk uiteen moeten zetten wat hij verstond onder het begrip ‘kosten van de huishouding’, zodat de rechter zijn werkwijze kon volgen en toetsen.

Dit was des te belangrijker omdat de accountant wist dat een wettelijke definitie van dit begrip ontbreekt en het begrip voor meerderlei uitleg vatbaar is. Hoewel de man een en ander zelf in de alimentatieprocedure aan de orde had kunnen stellen, was zo’n toelichting wel degelijk nodig.

In mededeling 2017 heeft de accountant weliswaar vermeld dat er ook een ‘waarborgsom’ was afgeschreven. Maar ook in deze mededeling licht hij niet toe hoe hij het begrip ‘kosten van de huishouding’ uitlegt. Daarbij valt overigens op dat hij in mededeling 2015 rept van de ‘kosten van de huishouding’, terwijl hij het in mededeling 2017 zonder toelichting heeft over de ‘uitgaven van de huishouding’.

Dat de accountant alleen aan de vrouw schreef dat mededeling 2015 verviel door mededeling 2017 vindt de Accountantskamer gezien het fundamentele beginsel van integriteit ontoereikend. De accountant had het vervallen ook moeten melden aan de man.

Ad c

Op de zitting heeft de accountant gezegd dat de vrouw hem had gevraagd een accountantsmededeling te verstrekken over vier bijschrijvingen. Dat heeft hij gedaan en de accountantsmededeling daarover is duidelijk, omdat hij er een bijlage bij heeft gedaan met een overzicht van de betreffende bijschrijvingen. Daarbij komt dat de bijschrijvingen volgens de man niet van belang waren voor de alimentatievaststelling.

Maatregel

Berisping. De accountant heeft de gevraagde mededeling simpelweg verstrekt op basis van gegevens die de vrouw hem aanleverde en heeft daarbij geen oog gehad voor de eisen die voortvloeien uit het vakbekwaamheids- en zorgvuldigheidsbeginsel. Verder wist hij dat zijn mededeling bedoeld was om het standpunt te ondersteunen dat de vrouw innam in de gerechtelijke procedure en nadelige gevolgen kon hebben voor de man. Bovendien heeft hij op verzoek van de man zijn eerste mededeling wel verduidelijkt, maar daarbij opnieuw onvoldoende acht geslagen op de hiervoor bedoelde eisen.

Annotatie Lex van Almelo

Dit is opnieuw een gevalletje van blindvaren op de informatie van de opdrachtgever bij een echtscheiding. Deze keer is echter niet de man de opdrachtgever, maar de vrouw. Maar het resultaat is hetzelfde: omdat de accountant niet kritisch genoeg is (en bovendien onduidelijk over wat hij ziet als kosten/uitgaven) en de rechter op zijn beurt blindvaart op de uitingen van de accountant delven de rechterlijke waarheidsvinding en het recht het onderspit.

De rechtspraak moet kritisch kijken naar mededelingen, rapporten, verklaringen en andere uitingen van accountants die worden ingeschakeld door één van de betrokken partijen. In fraudezaken doen rechters dat vaak wel. Maar de tuchtrechtspraak over accountants in echtscheidingszaken biedt er geen voorbeelden van.