Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Drie (pre)pensionado’s werkten van 1975 tot april 2013, van 1976 tot november 2014 respectievelijk 1982 tot december 2018 bij een accountantsmaatschap als “zelfstandig assistent accountant”. Ze zijn geboren in 1948, 1952 respectievelijk 1956. Toen zij in dienst traden bij het kantoor kwamen zij een pensioenvoorziening overeen met een (gematigde) eindloonregeling: vanaf hun vijfenzestigste zouden zij levenslang een ouderdomspensioen uitgekeerd krijgen met een gegarandeerde hoogte.

In 1999 introduceert het kantoor een nieuwe pensioenregeling die gebaseerd is op een zogeheten beschikbare-premieregeling. De hoogte van de pensioenuitkering is hierbij niet gegarandeerd, maar afhankelijk van het beschikbare kapitaal en de marktomstandigheden op het moment dat de werknemers vijfenzestig worden. De drie assistenten stappen over naar deze regeling en brengen het opgebouwde pensioenkapitaal hierbij in.

Na deze overstap blijken de beleggingsresultaten fors tegen te vallen en komen de pensioenen 20 tot 47 procent lager uit dan bij de eindloonregeling het geval zou zijn geweest. De drie assistenten beginnen in 2011 een civiele procedure tegen de praktijkvennootschappen van drie vennoten van de maatschap. In hoger beroep zegt het Gerechtshof Den Haag dat het kantoor de werknemers had moeten waarschuwen voor het te grote risico bij het inbrengen van het opgebouwde pensioenkapitaal in de nieuwe regeling.

In een schadestaatprocedure zal de hoogte van de schadevergoeding worden vastgesteld die het kantoor moet betalen. Die procedure loopt nog. De Hoge Raad vernietigt het arrest van het gerechtshof en verwijst de zaak terug naar het hof, maar stelt wel vast dat de praktijkvennootschappen van de drie vennoten aansprakelijk zijn voor de (nog te bepalen) schade.

De drie oud-werknemers dienen een klacht in tegen vijf vennoten en een oud-vennoot van de accountantsmaatschap.

Klacht

De accountants hebben:

a. zich schuldig gemaakt aan schending van goed werkgeverschap;

b. in de schadestaatprocedure niet professioneel en integer gehandeld;

c. na de uitspraak van de Hoge Raad niet integer en ethisch gehandeld bij de afwikkeling van de schade;

d. niet integer en ethisch gehandeld door steeds te verzoeken om uitstel, waardoor de procedure al tien jaar loopt en onnodig veel geld heeft gekost;

e. niet integer en ethisch gehandeld door de oudste klager geen voorschot aan te bieden op het vastgestelde pensioentekort van de afgelopen vijf jaar;

f. geen enkele keer een constructief tegenvoorstel gedaan.

Oordeel

De klacht is ongegrond.

Beroepsuitoefening

De accountants (vijf registeraccountants en een accountant-administratieconsulent) vinden dat de klacht niet-ontvankelijk moet worden verklaard, omdat de kwestie niet de uitoefening van hun beroep betreft. De Accountantskamer wijst op de vaste jurisprudentie van het College van Beroep voor het bedrijfsleven, die het begrip ‘uitoefening het accountantsberoep’ ruim uitlegt. Hieronder vallen alle handelingen die een accountant verricht in enig door hem feitelijk uitgeoefend beroep.

In de toelichting op artikel 3 van de VGBA staat bovendien dat een accountant geacht wordt zijn beroep uit te oefenen wanneer hij werkzaamheden uitvoert waarvoor hij zijn vakbekwaamheid gebruikt, zelfs als het om privéhandelen gaat. Uit deze toelichting volgt verder dat het fundamentele beginsel van professionaliteit ook van toepassing is op gedragingen van een accountant buiten de uitoefening van zijn beroep. De tuchtrechter handhaaft dit beginsel dan alleen als de gedraging afstraalt op de uitoefening van het accountantsberoep.

De klacht gaat over het handelen als (voormalig) werkgever, waarbij de accountants volgens de klagers het accountantsberoep in diskrediet hebben gebracht. De klacht is daarom ontvankelijk.

Ad a Schending goed werkgeverschap

De klacht is op dit punt alleen al ongegrond jegens de accountant die al geen lid meer was van de maatschap in de periode waarover wordt geklaagd.

Ad b tot en met f

Volgens vaste jurisprudentie van de Accountantskamer kan het een accountant alleen onder bijzondere omstandigheden tuchtrechtelijk worden verweten dat hij een bepaald (civielrechtelijk) standpunt inneemt in zijn zakelijke betrekkingen. Dat is bijvoorbeeld zo als het standpunt bewust onjuist of misleidend en dus te kwader trouw blijkt dan wel in de ogen van een objectieve, redelijke en goed geïnformeerde derde het accountantsberoep in diskrediet brengt. Soms kan hiervan zelfs sprake zijn als de accountant dat weliswaar niet bewust heeft gedaan, maar hem dit wel in sterke mate kan worden verweten.

Bij de civiele rechter wordt een schadestaatprocedure gevoerd over de hoogte van de schade die de klagers hebben geleden door hun opgebouwde pensioenkapitaal in te brengen in de nieuwe pensioenregeling. In deze procedure is nog geen vonnis gewezen. In dit geval is er geen sprake van bijzondere omstandigheden.

Dat de accountants de oudste klager geen voorschot hebben aangeboden op het vastgestelde pensioentekort van de afgelopen vijf jaar na bovengenoemd arrest van de Hoge Raad is niet verwijtbaar. De Hoge Raad heeft namelijk alleen maar vastgesteld dat de praktijkvennootschappen van drie vennoten de (eventuele) schade moeten vergoeden. Of de klagers schade hebben geleden en, zo ja, hoeveel moet nog worden vastgesteld in de schadestaatprocedure. Door een voorschot te weigeren, hebben de vennoten geen fundamentele beginselen geschonden.

Ook de opstelling van de vennoten bij de verdere afwikkeling van de schade is niet in strijd met enig fundamenteel beginsel. De klagers hebben niet aannemelijk gemaakt dat de accountants bewust informatie over indexatiecijfers hebben achtergehouden.

Maatregel

Geen.

Annotatie Lex van Almelo

Drie voormalig assistent-accountants stappen over naar een nieuwe pensioenregeling, waarbij de hoogte van hun pensioen niet is gegarandeerd. Daarbij brengen zij het kapitaal in, dat onder de oude regeling is opgebouwd. De werkgever had hen moeten waarschuwen voor dit grote risico, zegt de rechter, nadat het pensioenbedrag ten prooi is gevallen aan slechte beleggingsresultaten. De praktijkvennootschappen van drie vennoten moeten de drie een schadevergoeding betalen.

In een schadestaatprocedure wordt momenteel vastgesteld of de drie schade hebben geleden en zo ja hoeveel. De drie vinden dat hun (voormalig) werkgevers zich in deze procedure niet integer en ethisch opstellen. De Accountantskamer herhaalt het mantra dat je als accountant moet liegen, misleiden of het beroep besmeuren wil het tuchtrechtelijk verwijtbaar zijn om een civielrechtelijk standpunt in te nemen in een zakelijk geschil.

Ook herhaalt de Accountantskamer dat het accountantstuchtrecht zich uitstrekt tot vrijwel alles wat een accountant doet. Hieronder vallen alle handelingen die een accountant verricht in enig door hem feitelijk uitgeoefend beroep. Ook privéhandelen valt eronder als de accountant daarbij zijn vakbekwaamheid gebruikt. Zelfs buiten de uitoefening van zijn beroep kan de accountant tuchtrechtelijk verwijtbaar handelen, maar dan wordt alleen gehandhaafd als de gedraging afstraalt op de uitoefening van het accountantsberoep.

De vennoten hebben in dit geval weliswaar civielrechtelijk een steek laten vallen als (voormalig) werkgever, maar bij de afwikkeling van de vermoedelijke schade niet het accountantsberoep in diskrediet gebracht of anderszins tuchtrechtelijk verwijtbaar gehandeld.