Tuchtrecht

Samensteller slikt prognoses voor zoete koek

Een accountant-administratieconsulent met een samenstelopdracht doet te weinig om de onbevredigende informatie die hij van de directie krijgt te toetsen of aan te vullen.

Accountantskamer

Zaaknummers:
19/1096 Wtra AK
Datum uitspraak:
20 april 2020
Oordeel:
gegrond
Maatregel:
berisping
Status:
definitief
Vindplaats:
ECLI:NL:TACAKN:2020:38

Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

In 2006 fuseren twee bedrijven tot één onderneming die servies, glaswerk, bestek en andere ‘tabletop’-producten levert aan onder andere zorginstellingen. De onderneming heeft (indirect) twee dga’s van wie eentje twee derde en de ander een derde van de aandelen houdt. Een accountant-administratieconsulent stelt vanaf het begin de jaarrekeningen samen, voert de salarisadministratie en doet de vpb-aangiften voor de onderneming. In de loop der jaren komen daar de vennootschappen van de dga’s bij.

De onderneming gaat failliet en in de loop van 2018 gaat ook de persoonlijke vennootschap van de meerderheids-dga failliet. De curator in beide faillissementen stelt de accountant allerlei vragen, maar betaalt facturen van de accountant niet. Daarom laat de accountant via zijn advocaat weten dat hij alleen nog mondeling en mondjesmaat informatie wil geven aan de curator, die vervolgens een klacht tegen de accountant indient bij de Accountantskamer.

Klacht

De accountant heeft:

a. in de jaarrekeningen 2014, 2015 en 2016 ten onrechte een niet schriftelijk vastgelegde rekening-courantvordering op een bv van de meerderheids-dga integraal opgenomen;  

b. niet inzichtelijk gemaakt waarom de continuïteit van de onderneming niet in gevaar was, terwijl de debiteurenpositie van de onderneming jaar in jaar uit zeer hoog was;

c. in de jaarrekening 2016 ten onrechte een lijst met vraagposten verwerkt onder de post debiteuren;

d. nagelaten (exploitatie)prognoses bij de directie van de onderneming op te vragen en in te zien, terwijl er alle reden was te twijfelen aan de continuïteit van de onderneming.

Oordeel

De klachtonderdelen a, b en d zijn gegrond.

Ad a Rekening-courantvordering

Op het samenstellen van de jaarrekening 2016 is Standaard 4410 van toepassing zoals die sinds 1 januari 2017 luidt. In paragraaf 32 van deze standaard staat dat de accountant het management erop moet attenderen als hij merkt dat vastleggingen, documenten, uitleg of overige informatie die het management verschaft niet compleet, niet nauwkeurig of anderszins onbevredigend zijn. Daaronder valt ook vermoede fraude of het niet-naleven van wet- en regelgeving. De accountant moet dan vragen om aanvullende of gecorrigeerde informatie.

In paragraaf 38 stond dat de accountant in zijn opdrachtdocumentatie moet opnemen welke significante aangelegenheden zich hebben voorgedaan en hoe hij daarmee is omgegaan. Ook moet hij in het dossier de aansluiting van de historische financiële informatie op de onderliggende vastleggingen, documenten, uitleg en informatie van het management opnemen. ‘Significant’ was volgens de begrippenlijst van de NV COS gedefinieerd als het belang dat een aangelegenheid heeft in de context. Voor het samenstellen van de jaarrekeningen 2014 en 2015 legde de toenmalige versie van Standaard 4410 vergelijkbare verplichtingen op.

Bij de onderneming bestond in de jaren 2014, 2015 en 2016 een (geconsolideerd) negatief eigen vermogen, ook wanneer dit wordt gecorrigeerd voor achtergestelde leningen. De hoogte van de omstreden rekening-courantvordering bedroeg in 2006 114.344 euro en was al in 2011 opgelopen tot ruim 1,1 miljoen euro. In 2014, 2015 en 2016 werd respectievelijk 35.220, 43.644 en 35.303 euro aan dividend uitgekeerd. Dat was substantieel minder dan in de jaren daarvoor. De vordering liep in de jaren 2014, 2015 en 2016 steeds op met 40.000 euro rente over het openstaande bedrag. De vordering is vooral opgelopen door de betalingen die werden gedaan ten behoeve van de meerderheids-dga. Het gaat dus om informatie waarop de genoemde paragrafen van Standaard 4410 doelen.

Volgens de accountant vielen de vorderingen en schulden in de geconsolideerde jaarrekening tegen elkaar weg. Maar dat geldt niet voor de onderliggende vorderingen op de indirecte bestuurders in privé. Bovendien had de directie – als de vordering werd opgenomen in de enkelvoudige jaarrekening van de onderneming – moeten overwegen of een voorziening nodig was wegens oninbaarheid. Dat de jaarrekening al jaren op deze manier werd opgesteld, doet er niet toe, want een samenstellend accountant moet elk jaar opnieuw bezien of de informatie die de klant verstrekt over een post onjuist, onvolledig of anderszins onbevredigend is.

Onder de rekening-courantverhouding(en) lagen geen schriftelijke afspraken over de opeisbaarheid en de aflossing van de schuld(en) en de mogelijkheden om voldoening van de vordering af te dwingen. Die zijn uiteraard belangrijk voor de inbaarheid van een vordering. De accountant heeft sinds 2008 vaak gevraagd om schriftelijke overeenkomsten, maar heeft die nooit gekregen.

Daar had hij geen genoegen mee mogen nemen. Niet alleen omdat de vordering langdurig openstond en opliep, maar ook omdat de toename te wijten was aan het ‘voorschieten’ van andere betalingen ten behoeve van de meerderheids-dga en diens vennootschap. Verder had de accountant aanvullende informatie moeten vragen over de mogelijkheid om de vordering af te lossen met uitgekeerd dividend. Hij mocht niet zonder meer afgaan op de resultaatsprognoses van de directie, maar had moeten vragen om een nadere onderbouwing, zodat hij het realiteitsgehalte van de prognoses kon beoordelen. Een extra reden hiervoor was dat:

  • de geprognosticeerde winst over 2014, 2015 en 2016 veel hoger lag dan de winst die toen feitelijk werd gerealiseerd;
  • de bank bezwaar had tegen het uitkeren van dividend aan de bv van de meerderheids-dga.

Ad b Debiteurenpositie

De post debiteuren was elk jaar vrij hoog: zo’n negen ton. Volgens gespreksverslagen van de directie kwam dit omdat veel klanten, met name zorginstellingen, hun bestellingen plaatsten aan het einde van het jaar. De helft van de jaaromzet werd gehaald in het laatste kwartaal. De facturen werden doorgaans pas betaald aan het begin van het volgende jaar. De meerderheids-dga vertelde de accountant dat er geen wanbetalers waren en het debiteurenbeheer goed verliep. In de jaarrekening 2016 staat expliciet vermeld dat de directie een voorziening voor dubieuze debiteuren niet nodig vond. Er was volgens de accountant geen reden om de post debiteuren aan te merken als onjuist, onvolledig of anderszins onbevredigend.

De Accountantskamer vindt echter dat de accountant ook bij deze post niet heeft voldaan aan de vereisten van Standaard 4410. Als een post jaar in jaar uit zo hoog is - ook in relatie tot de jaaromzet - ligt het voor de hand om:

  • na te vragen welk deel slaat op bestellingen van zorginstellingen;
  • te onderzoeken welk deel van de post na afloop van de afgesproken betaaltermijn(en) al dan niet was voldaan.

Op de zitting heeft de accountant desgevraagd gezegd dat hij steeds in mei een afloopcontrole heeft uitgevoerd en op basis daarvan heeft vastgesteld dat het saldo van de post was teruggelopen tot vier á vijf ton. Er werd elk jaar dus minstens vier ton voldaan na afloop van de betalingstermijn. Om die reden had de accountant er bij de directie op moeten aandringen een voorziening voor oninbaarheid te vormen.

Ad c Vraagposten

De accountant heeft afdoende uitgelegd waarom hij de vraagposten heeft verwerkt als debiteuren: het betreft foutieve boekingen in de administratie en de minderheids-dga heeft hem desgevraagd gezegd dat het om debiteuren ging. Nadat de accountant het saldo van de grootboekrekening had overgeboekt als ‘vraagposten’ was er weer een volledige aansluiting met het openstaande saldo debiteuren van de subadministratie. Volgens Standaard 4410 hoefde hij geen nader onderzoek te doen.

Ad d Prognoses

De accountant heeft op zijn verzoek prognoses gekregen en die besproken met het management. De Accountantskamer vindt dat hij gezien de specifieke omstandigheden van dit geval het realiteitsgehalte van de prognoses uitvoeriger had moeten onderzoeken. Die lieten voor zowel 2015 als 2016 een winst voor belastingen zien van 199 duizend euro, terwijl de werkelijke resultaten fors terugliepen. Er werd nog winst gemaakt en dividend uitgekeerd, maar de omzet was niet gelijkmatig over het jaar verdeeld. Daardoor was ook de liquiditeit een punt van aandacht, met name in de zomermaanden.

Maatregel

Berisping. De accountant heeft onvoldoende nadere informatie vergaard toen hij constateerde dat de informatie over belangrijke balansposten onbevredigend was. Daardoor heeft hij in strijd gehandeld met Standaard 4410 en het fundamentele beginsel van vakbekwaamheid en zorgvuldigheid.

Annotatie Lex van Almelo

Eén van de dga’s van een onderneming ‘leent’ een fors bedrag van de onderneming. Schriftelijke afspraken over aflossing, rente en bevoegdheden bij wanbetaling ontbreken. De rekening-courantverhouding loopt mede door de jaarlijkse rente van veertig mille op tot meer dan een miljoen euro; een flink bedrag voor de onderneming. Op een gegeven moment gaan de onderneming en de persoonlijke vennootschap van de ‘lenende’ dga failliet.

De accountant die de jaarrekeningen van de onderneming samenstelde had kritischer moeten zijn op de informatie die de dga’s hem gaven. Als de informatie die het management verschaft niet compleet, niet nauwkeurig of anderszins onbevredigend is (waaronder vermoede fraude of het niet-naleven van wet- en regelgeving) moet de accountant volgens Standaard 4410 vragen om aanvullende of gecorrigeerde informatie.

In dit geval had hij ook moeten onderzoeken of de resultaatsprognoses wel realistisch waren, mede omdat de werkelijke resultaten op dat moment fors terugliepen. De Accountantskamer laat zich (helaas) niet uit over de vraag of de accountant de continuïteitsveronderstelling had moeten toetsen.

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.