Tuchtrecht

Obstructie en gesjoemel bij toetsing

Twee accountants werken de toetsing van een beoordelingsdossier tegen door te jokken. De kwaliteitsmanager van het kantoor brengt bovendien wijzigingen aan in een afgesloten dossier.

Accountantskamer

Zaaknummers:
21/1997 en 21/1998 Wtra AK
Datum uitspraak:
08 juli 2022
Oordeel:
deels gegrond
Maatregel:
berisping resp. tijdelijke doorhaling voor één maand
Status:
definitief
Vindplaats:
ECLI:NL:TACKN:2022:26

» Direct naar annotatie

Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een accountant-administratieconsulent RB en een registeraccountant zijn verbonden aan een accountantskantoor, dat in 2014 een eerste reguliere toetsing ondergaat. Het interne stelsel van kwaliteitsbeheersing blijkt vatbaar voor verbetering. Het kantoor dient een verbeterplan in, dat de Raad voor Toezicht van de NBA goedkeurt (ronde 1).

Bij de hertoetsing in 2017 oordeelt het toetsteam dat het stelsel nog steeds niet voldoet (ronde 2). De raad spreekt met het accountantskantoor af dat er een vervroegde reguliere toetsing kont in plaats van een tuchtklacht. Bij de vervroegde reguliere toetsing blijkt het stelsel op belangrijke onderdelen nog steeds niet te voldoen (ronde 3). Na een gesprek met het kantoor schort de raad het eindoordeel op tot een aanvullende toetsing in 2020.

Tijdens de aanvullende toetsing in juni 2020 worden vier samensteldossiers bekeken; drie zijn er voldoende en eentje onvoldoende (ronde 4). De teamleider van het toetsteam wil ook nog een beoordelingsopdracht van de registeraccountant - die ook de kwaliteitsmanager van het kantoor is - toetsen. Deze zegt dat deze opdracht nog niet is afgerond. Daarom wordt afgesproken het kantoor nogmaals te bezoeken om de beoordelingsopdracht te toetsen.

Dat gebeurt een maand later (ronde 5). Dan blijkt echter dat de geselecteerde beoordelingsopdracht van de registeraccountant bij de aanvullende toetsing al anderhalve maand was afgerond; het dossier was drie weken daarvoor gesloten door een beoordelingsverklaring af te geven. Verder komt aan het licht dat de RA dit beoordelingsdossier heeft heropend en gemuteerd, nadat de toetsingsteamleider had aangekondigd de opdracht te toetsen.

De teamleider vraagt dezelfde dag om inzage in het dossier van een andere beoordelingsopdracht, nu van de AA. Deze zegt tegen de teamleider dat dit dossier nog onderhanden is en dat hij daarin nog geen beoordelingsverklaring heeft afgegeven. Als de teamleider het dossier toch wil inzien weigert de AA dit. De kwaliteitsmanager/RA valt hem bij, uit loyaliteit. Hierna wordt de toetsing gestaakt.

Achteraf constateert de teamleider dat ook de AA in zijn beoordelingsdossier al een beoordelingsverklaring had afgegeven. Uit het Handelsregister blijkt namelijk dat de jaarrekening van het desbetreffende bedrijf al eind april was vastgesteld en gedeponeerd. Als de teamleider de accountants hiermee confronteert, bekennen zij dat ook deze beoordelingsopdracht inderdaad al was afgerond toen de teamleider vroeg om inzage.

In januari 2021 laat de raad weten dat het eindoordeel van de aanvullende toetsing onvoldoende is. In november dient het bestuur van NBA een tuchtklacht in tegen beide accountants.

Klacht

De accountants hebben:

a. onjuiste verklaringen afgelegd;

b. geweigerd inzage te gegeven in een beoordelingsdossier;

De registeraccountant heeft:

c. wijzigingen aangebracht in een reeds afgesloten beoordelingsdossier nadat dit dossier voor toetsing was geselecteerd.

Oordeel

De klachtonderdelen a en b zijn gegrond; klachtonderdeel c is deels gegrond.

Ad a Onjuiste verklaringen

De RA komt met het verweer dat hij:

  • wel wist dat er een beoordelingsverklaring was afgegeven in het geselecteerde beoordelingsdossier;
  • veronderstelde dat het dossier nog niet was afgesloten omdat de zestigdagentermijn nog niet was verstreken;
  • er pas later achter kwam dat hij het dossier vroegtijdig had gesloten.

Beide accountants voelden zich naar eigen zeggen overvallen toen de teamleider de AA zichtbaar geagiteerd vroeg of hij al een beoordelingsverklaring had afgegeven in zijn beoordelingsdossier. De AA heeft toen verklaard dat dit niet zo was. Volgens de accountants was dit feitelijk juist als het gaat om het ‘afgerond zijn’ van het dossier. Er was al wel een verklaring bij de geconsolideerde jaarrekening afgegeven, maar nog niet bij de jaarrekeningen van twee individuele dochterbedrijven.

In het dossier waarin de AA al wel een beoordelingsverklaring had verstrekt, deden zich omstandigheden voor die gevolgen hadden kunnen hebben voor het al dan niet handhaven van de verklaring. De RA heeft uit loyaliteit aan de AA tegenover de toetser bevestigd dat dit dossier niet beschikbaar was voor toetsing.

De Accountantskamer constateert dat de accountants hebben erkend dat zij onjuiste verklaringen hebben afgelegd over de beoordelingsdossiers. Daardoor hebben zij niet eerlijk, niet oprecht en in strijd gehandeld met het fundamentele beginsel van integriteit. De geschetste omstandigheden leiden niet tot een ander oordeel. De accountants hebben namelijk verklaard dat de beoordelingsdossiers nog niet gereed waren, terwijl in beide dossiers al een beoordelingsverklaring was gegeven.

Ad b Weigering inzage

De accountants hebben dit klachtonderdeel niet weersproken. Door de teamleider geen toegang te gegeven tot het beoordelingsdossier van de AA hebben zij het toetsingsproces gefrustreerd. Dat is in strijd met het fundamentele beginsel van integriteit.

Ad c Wijzigingen na selectie

De RA heeft naar voren gebracht dat hij het dossier met de beste bedoelingen heeft heropend en wijzigingen heeft aangebracht: hij wilde alleen het toetsingsproces bespoedigen. Hij dacht dat het dossier nog niet gesloten was, omdat de zestigdagentermijn nog niet was verstreken. De aanvullingen heeft hij alle gedaan binnen de zestigdagentermijn. Hij heeft geen aanvullende beoordelingswerkzaamheden verricht, maar alleen reeds bestaande beoordelingsdocumentatie vastgelegd op een meer logische dan wel inzichtelijke wijze. Dat hij alle mutaties heeft gelogd, bewijst dat hij het toetsingsproces niet heeft willen frustreren.

De Accountantskamer stelt voorop dat de assurance-informatie van een opdrachtdossier waarin een beoordelingsverklaring is afgegeven volledig moet zijn op het moment waarop deze verklaring wordt afgegeven. Volgens artikel 12 lid 2 onder j NVKS moet de verantwoordelijke accountant het definitieve opdrachtdossier uiterlijk twee maanden na datering en ondertekening van de beoordelingsverklaring afsluiten. Tot dat moment mogen er nog administratieve werkzaamheden worden verricht in het opdrachtdossier.

Je kunt dus tot twee maanden na afgifte van de verklaring stukken toevoegen aan een dossier. Maar alleen om het dossier administratief te ordenen. Wanneer een opdrachtdossier eenmaal is afgesloten, mogen in beginsel geen administratieve werkzaamheden meer worden verricht. Oók niet als de termijn van twee maanden na afgifte van de verklaring nog loopt. Na afsluiting komt het dossier (volgens artikel 25 lid 1 onder e NVKS) onder beheer van de kwaliteitsmanager.

De RA heeft anderhalve maand voor de juni-toetsing (ronde 4) een beoordelingsverklaring afgegeven en het dossier drie weken voor deze toetsing afgesloten. Daarmee was de beoordelingsopdracht voltooid en mocht hij in beginsel geen wijzigingen meer aanbrengen of stukken toevoegen aan het geselecteerde dossier. Door dit toch te doen, heeft hij niet integer gehandeld. Ook al omdat hij de wijzigingen of toevoegingen niet heeft gemeld aan de teamleider.

Het NBA-bestuur heeft echter onvoldoende onderbouwd dat het bij de aangebrachte wijzigingen gaat om significante aangelegenheden. Uit het overgelegde mutatie-overzicht blijkt dat er veel wijzigingen zijn aangebracht, maar de aard daarvan is niet duidelijk.

Maatregel

Berisping voor de AA en een tijdelijke doorhaling voor één maand voor de RA. Beide accountants hebben het fundamentele beginsel van integriteit geschonden door onjuiste verklaringen af te leggen en inzage in een dossier te weigeren bij een kantoortoetsing. De RA heeft bovendien wijzigingen aangebracht in een afgesloten dossier, nadat dit was geselecteerd voor toetsing. Verder speelt mee dat de RA als kwaliteitsbepaler binnen het kantoor verantwoordelijk is voor een correcte medewerking aan de kantoortoetsing.

Annotatie Lex van Almelo

Bij een reguliere toetsing blijkt het interne kwaliteitsstelsel van een kantoor zwakke plekken te vertonen. Ook na aanvullende toetsingen blijkt het niet voldoende. Uiteindelijk wordt de toetsing na zeven jaar en vijf ronden gestaakt.

Als de leider van het toetsingsteam bij een aanvullende toetsing (ronde 4) ook een beoordelingsdossier wil zien, voelen zij zich naar eigen zeggen overvallen. De RA zegt dat het dossier nog niet is afgerond en weigert inzage. In ronde 5 kijken de toetsers er alsnog naar. Zij vragen dan tevens om inzage in een beoordelingsdossier van de AA. Dit verzoek wordt afgeslagen met hetzelfde argument, waarna de toetsing wordt gestaakt. Al snel blijkt dat beide beoordelingsdossiers wel degelijk waren afgesloten toen de toetsers om inzage vroegen. De kwaliteitsverantwoordelijke accountant van het kantoor - de beklaagde RA dus - was bovendien zo brutaal nog allerlei wijzigingen in het geselecteerde dossier aan te brengen en documenten toe te voegen, voordat de toetsers het bekeken.

Als de accountant een verklaring heeft verstrekt, moet de assurance-informatie in een beoordelingsdossier volledig zijn. De accountant heeft dan nog wel twee maanden (zestig dagen) om het dossier administratief op orde te brengen en het dossier af te sluiten. Als het eenmaal is afgesloten mag niemand er meer iets in veranderen of aan toevoegen. De kwaliteitsverantwoordelijke accountant heeft dit toch gedaan en dit niet gemeld aan de toetsers. Hij wordt geschorst voor een maand, omdat hij nog minder integer is dan de getoetste kantoorgenoot, die wordt berispt.

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.