Onderneming XYZ is een retailorganisatie in de horlogebranche die horloges verkoopt in het duurdere segment. De onderneming heeft zich aan het begin van deze eeuw gevestigd in een duurdere wijk van een stad om daarmee de juiste clientèle te kunnen aantrekken. Het huurcontract dat is afgesloten is 'duur' en de onderneming heeft hoge investeringen moeten plegen voor de inrichting van de winkel.

Als gevolg van de economische malaise is het de laatste jaren slecht gegaan met de onderneming. Verliezen hebben het eigen vermogen uitgehold. Vorig jaar was het noodzakelijk om de financiering door de bank opnieuw af te sluiten omdat er een risico bestond dat de voorwaarden in de convenanten niet zouden worden gehaald. Deze banklening was met name afgesloten om de hoge investeringen in de inrichting van de winkel te financieren. In het kader van de controle van de jaarrekening heeft de accountant verleden jaar ook speciale aandacht besteed aan de continuïteitsveronderstelling op basis waarvan de jaarrekening is opgesteld. De financiering was nog net voldoende en de convenanten werden net gehaald.

Frauderisico

Bij de controle van het huidige jaar heeft de accountant een frauderisico geïdentificeerd, gebaseerd op de druk die er bestaat om te voldoen aan de bankenconvenanten. In de convenanten is onder meer aangegeven dat de onderneming moet voldoen aan bepaalde balansratio's. Bij de planning van de controle heeft de accountant verder geconstateerd dat de resultaten zijn verbeterd als gevolg van de verbeterde economie.

Tijdens de controle voert de accountant werkzaamheden uit op de juiste rubricering van balansposten om daarmee het frauderisico met betrekking tot de bankenconvenanten te evalueren. De accountant constateert een bijzondere ontwikkeling in de balansposten van het werkkapitaal, vooral in de grootboekrekeningen verband houdende met de BTW.

Btw-afdracht

Uiteindelijk wordt geconcludeerd dat de juiste rubricering per balansdatum heeft plaatsgevonden. Ten aanzien van de btw stelt de accountant vast dat op jaarbasis de btw volledig is aangegeven. Uit de analyse blijkt echter dat de btw-afdracht in mei substantieel lager en in januari (van het volgende jaar) substantieel hoger is. De cliënt geeft aan dat een hogere btw-afdracht in januari logisch is door de hogere verkopen in december als gevolg van de feestdagen.

Omdat de cliënt geen volledig antwoord lijkt te geven maakt de manager een detailaansluiting tussen de geboekte omzet van december, de aangegeven omzet en de af te dragen btw. Hieruit blijkt dat circa 15.000 euro meer is aangegeven dan de geboekte aan te geven btw. Voorts stelt hij vast dat in de maand mei 25.000 euro te weinig btw is afgedragen en in de resterende maanden bestaan kleinere verschillen.

Confrontatie

De accountant confronteert zijn cliënt met de bevindingen. Die geeft schoorvoetend toe dat hij in mei te weinig btw heeft aangegeven en afgedragen. Omdat daardoor meer liquide middelen beschikbaar waren, kon het vakantiegeld worden uitbetaald. In de maanden na mei is iets meer btw aangegeven en betaald en in december heeft hij alles 'recht' getrokken waardoor op jaarbasis de geboekte omzet en af te dragen BTW aansluiten op de aangegeven omzet en af te dragen btw.

Conclusies

Op basis van de verrichte werkzaamheden komt de accountant tot een aantal conclusies. Allereerst is het in het kader van de controle van belang om niet alleen naar frauderisico’s uit hoofde van de opbrengstverantwoording en management override of controls te kijken. Ook andere inherente risico’s dienen op basis van de elementen uit de fraudedriehoek te worden geëvalueerd.

Verder moet bij de controle van de btw-afdrachten niet alleen worden gekeken naar de volledigheid maar ook naar de tijdigheid. Bij deze cliënt was dat zeker relevant in het kader van de druk op de financieringspositie.

Maatregelen

De accountant constateert dat er sprake is van het overtreden van wet- en regelgeving ten aanzien van het voldoen aan de belastingwetgeving. De cliënt pleegt belastingfraude door onjuiste btw-aangiften te doen. De integriteit van het management dient in het kader van de controle geëvalueerd te worden (het management was op de hoogte) en eventuele aanvullende werkzaamheden dienen te worden uitgevoerd.

De accountant besluit om de met governance belaste personen op de hoogte te stellen en de cliënt te verzoeken redresserende maatregelen te treffen, waaronder het informeren van de Belastingdienst. Verder moet er, omdat sprake is van belastingfraude, een melding van een ongebruikelijke transactie worden gedaan bij de Financial Intelligence Unit Nederland (FIU-Nederland) in verband met de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft).

De rubriek wordt verzorgd door:
Remco de Groot (Ernst & Young Fraud Investigation & Dispute Services), Michel Grummel (Alvarez & Marsal Dispute Analysis Benelux), Bart Graafland (Deloitte Forensic & Dispute Services), Valentijn Kerklaan (KPMG) en Christine Manders (PwC).

Artikelen in deze serie zijn ontleend aan de forensische praktijk van de auteurs. De auteurs beschrijven niet de casus zoals die zich heeft voorgedaan. Zij veranderen belangrijke elementen in de casusbeschrijving of voegen daar elementen aan toe om te voorkomen dat de beschrijving herleidbaar is tot individuele personen of organisaties.