Onderneming Q produceert computerkabels en hardwarecomponenten voor computers en servers. Naast het leveren van de kabels en overige hardwarecomponenten assembleert Q ook producten voor hoofdaannemers ten behoeve van nieuwe IT-systemen. Q richt zich voornamelijk op de medische sector.

Q is vijftien jaar geleden opgericht en onlangs overgenomen door een internationale concurrent M. Ten tijde van de overname was het systeem van interne controles bij Q beperkt.

De accountant van M constateert echter een kink in de kabel: het onderhanden werk (OHW) van Q is de laatste jaren sterker gestegen dan de groei van de omzet. Het OHW bestaat uit de bestanddelen componenten, arbeid en een opslag voor overhead. De accountant vraagt de controller van Q om een toelichting. Zij antwoordt dat dit is veroorzaakt door omvangrijkere en complexere projecten; het gebruik van meer en duurdere componenten en een langere doorlooptijd om het halffabricaat gereed te maken.

De accountant stelt vast dat de toelichting van de controller een stijging van het OHW voor de bestanddelen componenten en opslag voor overhead bevestigt, maar dat de toelichting de stijging van het bestanddeel arbeid in het OHW bij lange na niet verklaart. Zo constateert de accountant dat sinds 2015 het bestanddeel arbeid telkens verder is toegenomen. In 2015 bevatte het OHW veertien weken arbeid, terwijl dit in 2013 'slechts' vier weken bedroeg.

De accountant constateert verder dat in 2015 de assemblagetijd van halffabricaten inderdaad sterk is toegenomen ten opzichte van de assemblagetijd in 2013, van acht naar twintig weken en een lager percentage of completion van de geassembleerde producten. De daling van het percentage of completion is veel kleiner dan de stijging van de assemblagetijd. Na correctie voor de daling van het percentage of completion was het arbeidsdeel van het OHW in 2015 geen veertien weken, maar slechts acht weken.

De accountant bespreekt zijn bevindingen met de controller. De controller geeft aan dat zij onder druk van de toenmalige aandeelhouder, in verband met het behalen van de ratio’s die afgesproken waren met de bank en de verwachte verkoop, de component arbeid bewust heeft laten oplopen om de solvabiliteitsratio te verbeteren. Als gevolg van deze constatering dient een afboeking op het OHW te worden gemaakt van 2,8 miljoen euro. Dit betekent dat de voormalige aandeelhouder op basis van de closing accounts-bepaling in de Sale and Purchase Agreement een flinke terugbetalingsverplichting heeft.

Druk van externe stakeholders en de voormalige aandeelhouder blijft een belangrijk aandachtspunt voor de accountant waar specifiek rekening mee gehouden dient te worden bij de controle in het kader van de evaluatie van frauderisicofactoren. 

De rubriek wordt verzorgd door:
Remco de Groot (Ernst & Young Fraud Investigation & Dispute Services), Michel Grummel (Alvarez & Marsal Dispute Analysis Benelux), Bart Graafland (Deloitte Forensic & Dispute Services), Valentijn Kerklaan (KPMG) en Christine Manders (PwC).

Artikelen in deze serie zijn ontleend aan de forensische praktijk van de auteurs. De auteurs beschrijven niet de casus zoals die zich heeft voorgedaan. Zij veranderen belangrijke elementen in de casusbeschrijving of voegen daar elementen aan toe om te voorkomen dat de beschrijving herleidbaar is tot individuele personen of organisaties.