Gert-Peter den Hollander

De 'overige gegevens' zijn een Nederlandse vinding (onbekend in andere Europese landen) en het gevolg van de ondeugdelijke implementatie van Europese richtlijnen (wat überhaupt niet is toegestaan). Beckman was er kritisch over (in 1983 en in 2017), net als de Raad van State (in 2015). Het betreft gegevens die in het bestuursverslag of de toelichting van de jaarrekening horen te staan. Waar gaat het precies om? 

Artikel 392 lid 1 noemt de volgende overige gegevens die aan jaarrekening en bestuursverslag moeten worden toegevoegd:

a. de accountantsverklaring;
b. de statutaire regeling voor de bestemming van het resultaat;
c. de statutaire regeling inzake de bijdrage in een tekort van een coöperatie of onderlinge waarborgmaatschappij, voor zover die afwijkt van de wettelijke bepalingen;
d. een lijst van namen van degenen aan wie een bijzonder statutair recht inzake de zeggenschap in de rechtspersoon toekomt, met een omschrijving van de aard van dat recht (tenzij deze informatie reeds is opgenomen in het bestuursverslag uit hoofde van artikel 391 lid 5);
e. een opgave van het aantal stemrechtloze aandelen en het aantal aandelen dat geen of slechts een beperkt recht geeft tot deling in de winst of reserves van de vennootschap, met vermelding van de bevoegdheden die zij geven;
f. opgave van het bestaan van nevenvestigingen en van de landen waar nevenvestigingen zijn, alsmede van hun handelsnaam indien deze afwijkt van die van de rechtspersoon.

Artikel 392 lid 3 stelt extra eisen aan de toelichting van bijzondere statutaire rechten (lid 1 letter d) die in een aandeel zijn belichaamd, namelijk vermelding van het aantal aandelen dat elke rechthebbende houdt. Als de rechthebbende een rechtspersoon is, dan worden ook de namen van de bestuurders daarvan vermeld.

Onderstaand is voor de overige gegevens (letter b t/m f) weergegeven wat de eisen zijn volgens de Europese richtlijn jaarrekening (2013/34/EG) en de overnamerichtlijn (2004/25/EG), waar nodig aangevuld met historische achtergrondinformatie.

Nevenvestigingen (letter f)
Deze informatie moet volgens de richtlijn jaarrekening (artikel 19 lid 2 letter d) in het bestuursverslag worden opgenomen.

Aandelen met beperkte rechten (letter e)
Volgens de richtlijn jaarrekening (artikel 17 lid 1 letter j) moet in de toelichting van de jaarrekening worden vermeld of er winstbewijzen […], soortgelijke effecten of rechten bestaan, met opgave van het aantal en de eraan verbonden rechten.

Aandelen met bijzondere statutaire rechten (letter d)
Deze informatie wordt vereist door de overnamerichtlijn (artikel 10 lid 1 onder d) en moet worden opgenomen in het bestuursverslag (artikel 10 lid 2). De overnamerichtlijn geldt (kortgezegd) voor beursgenoteerde ondernemingen. Voor niet-beursgenoteerde ondernemingen geldt deze verplichting niet, zij het dat volgens de richtlijn jaarrekening door (middel)grote rechtspersonen wel melding moet worden gedaan van aandelen met beperkte rechten, zoals hiervoor besproken.

De vermelding ingevolge lid 3 van artikel 392 wordt niet vereist door de overnamerichtlijn, maar was al in de jaren zeventig opgenomen in de Nederlandse wet, via artikel 326 lid 2 en 3 van Titel 6 uit Boek 2 BW. Deze informatie maakte destijds deel uit van de toelichting van de jaarrekening.

Vermelding van aandelen met bijzondere statutaire rechten dient daarom plaats te vinden in het bestuursverslag. Het ligt voor de hand om de namen van personen (c.q. namen van bestuurders van rechtspersonen) die bijzondere statutaire rechten hebben ook in het bestuursverslag op te nemen.

Statutaire bepalingen inzake de bestemming van het resultaat (letter b en c)
De richtlijn jaarrekening vraagt niet om vermelding van statutaire resultaatbestemmingsbepalingen in de toelichting van de jaarrekening. Wel moet de voorgestelde bestemming van het resultaat volgens de richtlijn (artikel 17 lid 1 letter o) worden vermeld in de toelichting van de jaarrekening. Deze bepaling is overgenomen in artikel 380c BW. Met het oog daarop is de toelichting een logische plek voor de vermelding van de statutaire resultaatbestemmingsbepalingen. Ook is het relevante informatie voor de gebruikers van de jaarrekening of leden van een coöperatie of onderlinge waarborgmaatschappij bijdragen in een tekort. Deze informatie kan volgens artikel 4 lid 5 van de richtlijn jaarrekening in de toelichting worden opgenomen.

De overige gegevens vinden grotendeels hun oorsprong in de onzorgvuldige implementatie van Europese richtlijnen door de Nederlandse wetgever. Als de wetgever die richtlijnen goed had geïmplementeerd, dan waren de bepalingen inzake statutaire rechten (letter d), soorten aandelen (letter e), en nevenvestigingen (letter f), gewoon onderdeel geweest van het bestuursverslag (letter d en f), resp. de toelichting van de jaarrekening (letter e). De toelichting van de jaarrekening is ook een logische plek voor het opnemen van statutaire resultaatbestemmingsbepalingen (letter b en c) vanwege artikel 380c BW.

Al met al voldoende redenen om na veertig jaar de overige gegevens te schrappen en deze op te nemen in het bestuursverslag, respectievelijk de jaarrekening. Accountants kunnen dan voortaan deze vermeldingen (gewoon) controleren, in plaats van dat ze enkel vaststellen dat de gegevens zijn toegevoegd, zoals thans vereist door artikel 393 lid 3.

De wetgever staat eigenlijk toe dat accountants op dit punt te weinig werkzaamheden uitvoeren, terwijl daar geen rechtvaardiging voor bestaat (c.q. de richtlijn niet de ruimte geeft om die vermeldingen niet te controleren). Ik betwijfel overigens of gebruikers (van jaarrekening en controleverklaring) zich bewust zijn van dit subtiele onderscheid.

Uit een oogpunt van eenvoud, duidelijkheid en vergelijkbaarheid (en naleving van gemaakte Europese afspraken) zou het goed zijn als de wetgever artikel 392 aanpast en beperkt tot de controleverklaring van de accountant bij de jaarrekening en het bestuursverslag. De kwaliteit van zowel de financiële verslaggeving als de jaarrekeningwetgeving zou er door toe nemen. Beide zaken zijn in het publiek belang.