Bouwen aan de perfecte dinosaurus
Technologie transformeert het bedrijfsleven en de hele samenleving. Wordt de accountant vermalen in dat proces of heeft hij de innovatieve kracht om - op zijn minst - zijn klanten te volgen? Op de Accountantsdag 2015 lag de toekomstige relevantie van het beroep op de snijtafel.
Geert Dekker
Lambèr Royakkers had een spijker meegenomen om het lot van de accountant te schetsen. Hij verwees naar Adam Smith: had die niet uitgelegd hoe met arbeidsverdeling de productie van spijkers kon worden verveelvoudigd? "Datzelfde gaat gebeuren met het werk van de accountant", aldus Royakkers, docent ethiek en techniek aan de TU Eindhoven en nauw betrokken bij onderzoek naar kunstmatige intelligentie. "Het werk van de accountant wordt opgedeeld in deeltaken, geoutsourcet, geautomatiseerd... Over tien, twintig jaar bestaat de accountant niet meer."
Royakkers was een van de deelnemers aan de debatten die op de middagsessies van de Accountantsdag 2015 werden gehouden over de maatschappelijke impact van technologie en de gevolgen daarvan voor het werk en het vak van de accountant.
"Technologie wordt veelal nog onderschat", waarschuwde hij. "We zijn namelijk veel verder met computers en robots dan de meeste mensen denken. We staan op het punt machines te laten beslissen over leven en dood. We bouwen al geautomatiseerde wapensystemen: killing robots. En over vijf tot tien jaar is er een computersysteem dat beter rechtspreekt dan de huidige rechters. Wij moeten ons alleen afvragen: willen we dat ook?"
Adviseur
Is de accountant niet meer relevant over tien jaar? Een peiling van de meningen in de zaal leerde dat ongeveer de helft van de aanwezigen ervanuit gaat dat de accountant over tien jaar alleen nog toegevoegde waarde heeft als strategisch adviseur. Alle vormen van informatievoorziening zouden dan geautomatiseerd zijn.
"Wordt het dan niet tijd dat de beroepsgroep zich met die ingrijpende verandering gaat bezighouden?", vroeg Roger Dassen (Deloitte) zich af. "We zijn nu vrijwel exclusief bezig met kwaliteit. Over de aanleiding daartoe is geen discussie, en ook niet over de noodzaak tot verbetering. Maar het is niet genoeg. Want we kunnen ons nu wel concentreren op de kwaliteit van het samenstellen of het controleren van de jaarrekening, maar wat als dat werk over tien jaar niet meer bestaat? Zijn we dan op dit moment niet een perfecte dinosaurus aan het bouwen?"
Wordt de soep zo heet gegeten? Volgens Barbara Majoor (AFM) zal de accountant "altijd een rol houden als het gaat om het toevoegen van zekerheid", terwijl zowel Paul Koster (VEB) als Arnold Schilder (IAASB) de toekomstige accountant een steviger signaalfunctie toedicht. "We mogen van de accountant verwachten dat hij veel tijdiger onregelmatigheden aan het licht zal brengen en zo bewijst hij ook aan het maatschappelijk verkeer zijn waarde", aldus Koster. Schilder: "De accountant kruipt nu al uit zijn schulp, hij vertelt meer, hij legt uit, hij geeft oordelen. Die functie moet hij uitbreiden."
Duurzaamheid
Dassen wil echter meer: het uitbreiden van de gebieden waarop assurance kan worden gegeven. Hij werd daarbij gesteund door Peter Bakker (TNT), erkend voorvechter van duurzame ontwikkeling. "Naast technologie is duurzaamheid voor veel innovatie de belangrijkste drijfveer, maar op dat terrein loopt de accountancy nog niet voorop", aldus Bakker. "Ik krijg van stakeholders bijvoorbeeld geen vragen over de manier waarop TNT de omzet heeft vastgesteld, maar wel over de manier waarop we verantwoording afleggen over onze CO2-uitstoot."
Volgens Bakker hebben bedrijven grote behoefte aan robuuste standaarden voor de verslaggeving van duurzaamheidsprestaties. "Zodat we uniform kunnen rapporteren over alle factoren die waarde toevoegen". Daar wordt op internationale schaal wel aan gewerkt (door de Integrated Reporting Council), "maar dat gaat niet snel genoeg".
Vervolgens repte Dassen nog van 'een derde trap', waarmee hij aansloot bij de opmerkingen van Koster en Schilder over de signaalfunctie van de accountant. "Na 2008 was de belangrijkste kritiek aan het adres van accountants dat ze niet hadden gewaarschuwd voor de systeemrisico's die zich in de financiële sector voordeden. De kennis die accountants vergaren bij hun controlewerk wordt nu, als daar aanleiding toe is, in het kader van de NBA uitgewerkt tot publieke management letters. Zo kunnen we de samenleving relevante inzichten geven en zo werken wij ook aan onze relevantie."
Eindig
Geen 'disruptieve' vernieuwingen dus in de accountancy-sector? Dassen stelde wel degelijk dat radicale innovatie aan geen enkele sector voorbij zal gaan, maar concrete voorbeelden van hoe bijvoorbeeld grote kantoren op dit moment nadenken over hun toekomst, kwamen in de discussie niet langs.
Dat stond enigszins in contrast met het verhaal van Maarten Korz, innovatiemanager bij de Rabobank, die droog meldde dat volgens Wiebe Draijer, de huidige bestuursvoorzitter, het business-model van de Rabobank "eindig" is. Dat vormt tegelijkertijd de legitimatie voor Korz' werk: het intern begeleiden van kleine teams die de opdracht hebben alternatieven te testen, waarbij het kannibaliseren van de eigen bank niet wordt geschuwd.
Het wachten is op vergelijkbare 'kraamkamers' in de accountancy. Ondernemer Michiel Muller, oprichter van onder meer Tango en Route Mobiel, vertelde hoe de gevestigde orde veelal reageerde op zijn 'bedreigende vernieuwingen': "Veel mailen met elkaar en dan maar hopen dat het vanzelf weggaat."
Kan de accountancysector dat anders doen? Peter Bakker: "Accountants won't save the world."
Gerelateerd
NBA organiseert Accountantsdag 2024 op 20 november
De NBA heeft besloten ook dit jaar weer een Accountantsdag te organiseren, op woensdag 20 november 2024. Locatie is opnieuw het AFAS Theater in Leusden.
'Uiteindelijk moeten wij als accountants onze problemen zelf oplossen'
Een jaar na de eerste investering in een Nederlands accountantskantoor is private equity al goed voor vijf procent van de markt. Hoog tijd voor een paneldiscussie...
Levi positief over Accountantsdag, maar vindt partnermodel 'archaïsch'
Marcel Levi, arts, bestuurder en spreker op de recente Accountantsdag, kijkt in zijn column in het Parool terug op de dag. Hij was blij verrast door het programma,...
Accountantsdag: Spanningsveld tussen regelbehoefte en regeldruk
Het accountantsberoep heeft de neiging om het zekere voor het onzekere te nemen, zeker als een toezichthouder mee kijkt. In de deelsessie 'Tussen regelzucht en regeldruk'...
Accountantsdag 2023: 'Duurzaamheid is een risico dat je moet bespreken'
1 januari 2024 nadert met rasse schreden: Het moment waarop grote beursondernemingen als eerste verplicht worden om te gaan rapporteren over hun impact op mens en...
Middagsessie Accountantsdag: 'Accountancy moet zich specialiseren'
Wat hebben accountancy en de gezondheidszorg met elkaar gemeen? Verrassend veel, zo bleek uit het verhaal dat Marcel Levi vertelde tijdens de plenaire slotsessie...
Omarm de uitdagingen van deze tijd
Mucahit Cavdar deed in een gesproken column op de Accountantsdag een beroep op de toehoorders: Wees trots op je rol als accountant en zie in hoe belangrijk en relevant...
Ochtendsessie Accountantsdag 2023: Meer tegendruk nodig in de accountancy
Accountants hebben een forse verantwoordelijkheid voor het maatschappelijk verkeer en moeten het publieke en het commerciële belang beter in evenwicht brengen. Tijdens...
NBA-voorzitter: 'Verandering gaat niet in een handomdraai'
NBA-voorzitter Kris Douma en kwartiermaker Chris Fonteijn leken tijdens de Accountantsdag van mening te verschillen over de voortgang van de veranderingen in de...
Van Beusekom: 'Het kan niet doorgaan hoe het nu gaat'
Bestuurslid Hanzo van Beusekom van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) waarschuwde de accountancy op de Accountantsdag 2023 dat de sector hard zijn best moet...
Accountantsdag: 'Sector moet meer tempo maken met verbeteren'
NBA-voorzitter Kris Douma ziet de slotrapportage van de Kwartiermakers toekomst accountancysector als een "kritische aanmoediging". De richting waar het beroep heen...
Accountantsdag uitverkocht, wel te volgen via livestream
De Accountantsdag 2023, die op 23 november in Leusden wordt georganiseerd, is geheel uitverkocht. Het programma is die dag wel te volgen via een livestream.
Accountantsdag 2023: vroegboekkorting tot 1 september
De Accountantsdag 2023 wordt gehouden op 23 november in Leusden. NBA-leden kunnen tot 1 september gebruikmaken van vroegboekkorting.
NBA durft weer een Accountantsdag te plannen
De NBA heeft na drie jaar onderbreking weer een Accountantsdag in de agenda gezet, voor 23 november 2023.
NBA organiseert ook in 2022 geen Accountantsdag en Dag van de Financial
De NBA organiseert dit jaar, net als in 2020 en 2021, geen fysieke Accountantsdag en ook geen Dag van de Financial. De beroepsorganisatie durft zulke grote events...