Jan Thijs Drupsteen

We have audited the balance sheet and here is our report:
The cash is overstated, the cashier being short;
The customers’ receivables are very much past due,
If there are any good ones there are very, very few.

The inventories are out of date and practically junk,
And the method of their pricing is very largely bunk;
According to our figures the enterprise is wrecked….
But subject to these comments, the balance sheet’s correct.

Dit gedicht, dat volgens zeggen uit de jaren dertig stamt, gebruikt Sir Donald Brydon om aan te tonen dat er al meer dan tachtig jaar kritiek is op het werk van accountants. Hij heeft dit gedicht opgenomen in het rapport naar aanleiding van zijn onderzoek naar de kwaliteit en de effectiviteit van audits.

Het is een stevig rapport, goed om eens op een rustig moment te lezen. Maar het is ook een hoopvol en realistisch rapport. Het verbreedt de rol van de 'auditor' en de 'audit' met bijvoorbeeld onderzoek naar cybersecurity of CO²-uitstoot

'Het beroep van auditor moet los komen te staan van het beroep van accountant.'

Maar het rapport stelt ook dat het niet altijd zo zal zijn dat de accountants van nu in staat zullen zijn deze werkzaamheden uit te voeren. Het beroep van auditor moet dan ook los komen te staan van het beroep van accountant, zo stelt het rapport. Anders gezegd: de accountantsfunctie zoals wij hem nu kennen verdwijnt, niet omdat die niet relevant is, maar omdat het maatschappelijk wenselijk is dat de auditfunctie wordt verbreed. En de verwachting is dat de financieel geschoolde accountant maar een deel van deze functie kan invullen.

Beleid opstellen

Die verbreding gaat volgens het rapport niet gepaard met een uitbreiding van bij wet verplicht af te nemen auditdiensten. Nee, in het model zoals voorgesteld in het Brydon-rapport zal de onderneming een controle- en assurancebeleid moeten opstellen met een looptijd van drie jaar. In dit beleid wordt (kort samengevat) uiteengezet wat de onderneming laat controleren en wat het budget daarvoor is. De aandeelhouders mogen hier hun visie op geven. Het zijn immers de aandeelhouders waar de controles primair voor worden uitgevoerd en zij betalen uiteindelijk de accountant. In dit kader wordt ook voorgesteld om de kosten van de audit op te nemen als onderdeel van de winstverdeling. Een dergelijk voorstel is ook wel eens op deze website gedaan. Door de aandeelhouders op deze manier te confronteren met de kosten kan ook voorkomen worden dat onnodig om assurance wordt gevraagd, volgens het rapport.

Dit voorstel sluit naadloos aan op een ander voorstel in het Brydon-rapport: dat het management voorafgaand aan de audit en het opstellen van het auditplan rapporteert over de belangrijkste risico's voor de onderneming. Op grond hiervan stelt de accountant zijn auditplan op hoofdlijnen op en stemt dit af met het audit committee. Dit auditplan wordt in de aandeelhoudersvergadering voorgelegd aan de aandeelhouders, die hierop kunnen reageren en om aanvullende zaken kunnen vragen. Dit kan aanleiding zijn om het plan aan te passen.

'Het zou goed zijn als het Brydon-rapport wordt meegenomen in de discussies over het Nederlandse beroep.'

Bijkomend voordeel volgens Brydon is dat het voor de auditor duidelijk is dat niet de cfo of de ceo de klant is, maar dat dit de aandeelhouders (en andere gebruikers van de jaarrekening) zijn.

Het grote voordeel van een dergelijke aanpak lijkt dat er een robuuste discussie is tussen de accountant en de gebruikers van de jaarrekening over wat zij gecontroleerd willen hebben (en wat volgens hen materieel is bij de controle).

Het rapport bevat nog veel meer zaken die lezenswaardig zijn en die mogelijk de audit in de toekomst (ook in Nederland) zullen veranderen. Al die aanbevelingen zijn gebaseerd op de door Brydon gedefinieerde doelstelling: "The purpose of an audit is to help and maintain deserved confidence in a company, in its directors and in the information for which they have responsibility, including the financial statements."

Meenemen in discussie

Het is niet mogelijk om al de aanbevelingen in één kort artikel te behandelen. De ideeën van Brydon verdienen meer aandacht dan dat, omdat ze de rol van de auditfunctie in het kader van transparante en betrouwbare verantwoordingsinformatie in de toekomst centraal zetten. Het zou dan ook goed zijn als de Brydon-review, hoewel het geen Nederlands rapport is, tenminste meegenomen wordt in de discussies over het Nederlandse beroep. Discussies die ongetwijfeld opnieuw zullen ontstaan naar aanleiding van de komende rapporten van MCA en CTA.

Het is mooi als we in 2020 als beroep en maatschappij de lijnen kunnen uitzetten naar een vertrouwde en voor de maatschappij waardevolle auditfunctie, voor nu en voor de langere termijn. Dat lijkt de manier om het beroep weer aantrekkelijk te maken voor jonge professionals. Iets waar Brydon en de CTA (in haar tussenrapportage) zich hard voor maken.