Het door Chinese ondernemingen ontwijken van inzage in de dossiers van hun accountant, daar krijgt Marcel Pheijffer hoofdpijn van.

Discussie Column 01 november 2022

Chinees 'food for thought'

Ik ben een liefhebber van Aziatisch voedsel. Chinees, Indiaas, Indonesisch, Japans, Koreaans, Thais, Vietnamees: U mag mij er 's nachts voor wakker maken (dat geldt overigens ook voor een goede gehaktbal of een Hollandsche stamppot). Maar het gaat hier nu niet om mijn culinaire voorkeuren, waarover ik dan ook niet zal uitweiden. Evenmin is het mijn bedoeling om op het recente Chinese Partijcongres in te gaan.

Wel dien ik de lezer enig Chinees food for thought op, net als in mijn laatste FD-column 'Chinese accountantsdossiers terecht onder het vergrootglas' (4 oktober 2022). In die column belicht ik dat Deloitte China van de Amerikaanse toezichthouder, de Securities and Exchange Commission (SEC) recent een boete van twintig miljoen dollar kreeg, omdat accountants basale controleprocedures niet of niet juist hadden uitgevoerd. Zo vroegen accountants hun cliënt onder meer zelf te bepalen welke transacties in steekproeven moeste worden gecontroleerd, hetgeen zowel als 'lui' als 'dom' valt te kwalificeren. To put it mildly.

In het FD-artikel wees ik ook op iets anders, namelijk dat op 26 augustus 2022 een overeenkomst is gesloten tussen de Amerikaanse en de Chinese toezichthouders op accountantsorganisaties. Afgesproken is dat de Amerikaanse Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB) toegang zal krijgen tot Chinese controledossiers ten aanzien van ondernemingen die in de Verenigde Staten beursgenoteerd zijn. China heeft die toegang tot dan toe altijd geblokkeerd, omdat de Chinese staatsveiligheid anders in het geding zou kunnen komen.

Maar zou het nu echt gaan om die staatsveiligheid? Ik geloof er niets van. Ik zie het als puur protectionisme, het afschermen van eigen handel en wandel. Inkijkers - en zeker de Amerikaanse - weren. Louter om de eigen belangen te beschermen en om andere landen niet wijzer te maken. Dat heeft weinig met 'veiligheid' te maken.

Wat daar ook van zij, de 'inkijkoperatie' ten aanzien van accountantsdossiers die de PCAOB dankzij de recente overeenkomst mogelijk zal gaan plegen, heeft een duidelijk effect: Chinese ondernemingen trekken hun notering aan de Amerikaanse beurzen terug. Dit blijkt uit de cijfers van de US-China Economic and Security Review Commission, die periodiek verslag doet over in de Verenigde Staten beursgenoteerde Chinese ondernemingen. In het laatste verslag (5 oktober 2022) staat het volgende:

"As of September 30, 2022, there were 262 Chinese companies listed on these U.S. exchanges with a total market capitalization of $775 billion. This marks a more than half-trillion-dollar drop in the market capitalization of U.S.-listed Chinese firms from June 30, 2022, owing primarily to several major national-level state-owned enterprises (SOEs) delisting in August 2022. Two SOEs remain listed on major U.S. exchanges."

In twee maanden tijd is dus voor vijfhonderd miljard dollar aan Chinese marktkapitalisatie aan de Amerikaanse beurzen verdwenen, met name afkomstig van Chinese staatsondernemingen. Maar er dreigen nog meer Chinese ondernemingen, vooral private, van de Amerikaanse beurs te verdwijnen. Dit als gevolg van een in 2020 in de Verenigde Staten ingevoerde wet: de Holding Foreign Companies Accountable Act (HFCCA). Onder deze wet kan de SEC de handel verbieden in aandelen van bedrijven waarvan de PCAOB gedurende drie jaar de accountantsdossiers niet heeft kunnen inzien.

De US-China Economic and Security Review Commission geeft in haar laatste verslag de cijfers van het aantal Chinese ondernemingen dat door de HFCCA wordt bedreigd met delisting:

"Under the Holding Foreign Companies Accountable Act, at least 131 Chinese companies, representing 98 percent of the market capitalization of Chinese companies listed on these exchanges, are at risk of forced delistings until Chinese regulators demonstrate compliance with the terms of the audit agreement."

Dit alles benauwt mij zeer. We zien en ervaren dagelijks welke impact een grootmacht als Rusland heeft op de levens van mensen en de economie in Oekraïne, in Europa en elders in de wereld. China is eveneens een grootmacht en wellicht net zo gevaarlijk (zo niet gevaarlijker) als (dan) Rusland.

Het door Chinese (staats)ondernemingen ontwijken van inzage in de dossiers van hun accountant (en het accepteren van delistings) zal voor velen mogelijk een marginale gebeurtenis zijn. Ik krijg er echter hoofdpijn van. Zelfs de lust om een goed Chinees restaurant te bezoeken wordt mij daardoor ontnomen. Maak mij daarvoor maar even niet wakker…