Arnout van Kempen

Als je vraagt wat de grootste uitvindingen van de mensheid zijn, hoor je vaak zaken als vuur, het wiel, de stoommachine, de computer. Toen Arnout van Kempen in de file stond en tijd had om te mijmeren, realiseerde hij zich dat in dat rijtje altijd een van de grootste innovaties mist.

Discussie Column

Drie echt grote innovaties

Wat maakt een innovatie echt groot? Ik zou zeggen dat vuur, en dan met name de ontdekking dat je eten kan bereiden met vuur, daar een prima illustratie bij levert. Ik weet niet hoe zeker de wetenschap hierover is, maar ik vond het in ieder geval behoorlijk geloofwaardig te lezen dat de mens door eten te koken, bakken en braden, toegang kreeg tot een extreem veel groter menu dan zijn iets minder menselijke evolutionaire broers en zussen. Veel eiwitrijker en vooral ook veel makkelijker te verkrijgen. Dit zou de mens de kans hebben gegeven het normale dierlijke pad te verlaten en, kort samengevat, de moderne mens van nu te worden. Dat soort impact zou ik aan een echt grote innovatie koppelen. Een totale verandering van de gehele mensheid, van wie we zijn, wat we zijn, hoe we zijn.

Jaren geleden las ik een boek, ik ben auteur en titel helaas kwijt, over de geschiedenis van oorlog. De auteur maakte aannemelijk dat oorlog geen gevolg van maatschappijvorming is zoals vaak wordt onderwezen (landbouwers moesten zich verdedigen tegen nomaden die hun eten kwamen stelen), maar dat oorlog een menselijke activiteit is die maatschappijvorming als gevolg had. Een sterk argument daarbij is dat onze broers (de zussen doen wat minder mee, lees daar het boek van Monika Bankert voor) de chimpansees ook een rudimentaire vorm van oorlog voeren. De auteur betoogde in feite dat we samenlevingen zijn gaan vormen om een voordeel in de oorlog te bereiken. Daarmee zou je kunnen stellen dat oorlog een van de grote innovaties is die de mensheid wezenlijk veranderd heeft.
Maar een derde grote innovatie schoot me zelf te binnen. Wellicht heb ik het onderwerp al eerder gelezen in de context van innovatie, dus ik claim geen originaliteit, maar ik denk wel dat dit een van die innovaties is die de mensheid ten diepste op zijn kop heeft gezet: eigendom.

Wie de serie rond de stam van de holenbeer van Auel leest bijvoorbeeld, of 1491 van Mann, of eigenlijk willekeurig welk boek over de tijd voordat onze planeet miljarden mensen herbergde, kan het bijna niet ontgaan in welke materiële overvloed de mensheid begon. Zeker in combinatie met vuur en wapens, waardoor we genoeg te eten hadden en ons naar de rol van toppredator bewogen, was er simpelweg geen noodzaak over een stuk grond te zeggen "dit is mijn eigendom". Meer dan de bezittingen binnen handbereik was eigendom gewoon niet relevant.
En toch gingen we eigendom ontwikkelen. Zozeer dat we het vandaag bijvoorbeeld misschien onrechtvaardig vinden dat een paar procent van de mensheid in totale luxe leeft en zich eigenaar noemt van bijna alles en een groot deel worstelt om in leven te blijven, maar we accepteren het wel. Want tsja, eigendom is onaantastbaar. Het bestaan van eigendom heeft onze samenleving gevormd, de ruimte gegeven voor extreem veel ontwikkelingen die ons op steeds grotere afstand van andere dieren hebben geplaatst. Het heeft daarnaast de ruimte gegeven voor arbeidsdiversificatie, waardoor een handjevol boeren en nog minder jagers, miljarden mensen voeden. En de rest is bezig met ondersteuning. Rechtstreeks, maar meer en meer indirect.

Accountants zijn daar een mooi voorbeeld van. In de kerntaak van de accountant, het ondersteunen bij afleggen van geloofwaardige verantwoording (samenstel en controle dus), gaat het over de abstracte weergave van ontwikkelingen in eigendom. Persoonlijk vind ik het vergelijkbaar met kijken naar een mechanisch uurwerk, of een schilderij van Jeroen Bosch. Het samenspel van primaire activiteiten, ondersteuning, industrie, diensten, financiële markten, financiële instrumenten, boekhouding, verslaggeving, vertrouwen, accountants; als je er goed naar kijkt kan je de schoonheid en de wonderlijke werking van het geheel niet ontgaan. En, maar dat zeg ik als plagerijtje er even bij, dat alles is niet ontstaan door één groot Intelligent Design, het is organisch en evolutionair gegroeid. Maar dat is een andere discussie.

Wat vindt u van deze column?

Reageer

Arnout van Kempen di CCO CISA is Senior manager Risk & Compliance bij Baker Tilly. Hij schrijft op persoonlijke titel. Hij is lid van de Commissie Financiƫle verslaggeving & Accountancy van de AFM en lid van de signaleringsraad van de NBA. Daarnaast is hij diaken van het bisdom 's-Hertogenbosch.

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.