Schreuder heeft bij het ministerie van Financiën gevraagd om uitbreiding van de capaciteit voor de Accountantskamer. Zij voorziet een golf aan tuchtzaken tegen accountants als gevolg van de pandemie en de verantwoording van steungelden. "Steeds meer partijen weten ons te vinden", aldus Schreuder. Zeker bij hulp aan ondernemingen in zwaar weer is sprake van spanning tussen de klantrelatie en het maatschappelijk belang. Ondernemers proberen "creatief te zijn" in deze tijd, dat maakt het extra belangrijk voor accountants om de rug recht te houden, benadrukte de voorzitter van de Accountantskamer. "De risico's zijn serieus."

Op dit moment zijn er nog geen tuchtklachten bij de Accountantskamer binnengekomen tegen accountants in het kader van de steunmaatregelen. Maar Schreuder waarschuwt wel voor het "te dicht op de klant zitten" van accountants en een "oogje toeknijpen" door de moeilijke omstandigheden. Accountants moeten ook kijken naar de geest van de regels, het gaat immers om veel publiek geld, bedoeld om bedrijven te compenseren voor geleden omzetverlies. "Je gaat als accountant zeker morele dilemma's tegenkomen", aldus Schreuder. "Houd je rug recht en toon je morele moed. Handel in de geest van de regels en volg je eigen morele kompas. En luister naar je eigen 'niet pluis gevoel'."

Dilemma's

Ruim 1.600 deelnemers telde het jongste webinar in de NBA Helpt-reeks, het programma waarmee de beroepsorganisatie direct na het uitbreken van de coronacrisis is gestart. Misbruik van de steunmaatregelen van het kabinet kwam tijdens eerdere webinar-edities al regelmatig ter sprake en stond dit keer centraal. 

Volgens Rob Bergmans (accountant en partner Deloitte) bevat de regelgeving, die is ontwikkeld "in de dynamiek van een crisis", nog de nodige onduidelijkheden. Daarover is wekelijks overleg tussen accountantskantoren en de NBA. Zeker bij complexe organisatiestructuren kunnen de administratieve lasten voor de verantwoording van de NOW-subsidies oplopen. Maar de accountant moet zich tegelijk bewust zijn van de maatschappelijke rol die hij of zij vervult.

Daarbij kunnen er dilemma's spelen, zoals opdrachtgevers die ondanks een beroep op de NOW-regeling geld uitgeven aan sponsoring of bonussen voor bestuurders. "De accountant gaat niet per se over waar geld aan besteed wordt", erkende Bergmans. Overleg met collega's en met de klant kan helpen. "Zoek elkaar op om dilemma's te delen." Uit een poll tijdens het webinar bleek dat 45 procent van de deelnemers behoefte heeft aan iemand om mee te sparren bij een dilemma. 78 procent doet dat bij voorkeur met een collega, maar ook de NBA Helpdesk en een compliance officer worden veel genoemd (beide 41 procent).

Doorvragen

De meldingen van accountants bij het UWV over mogelijke fraude met subsidiegelden zijn kwalitatief vaak erg goed, maar het zijn er nog niet zoveel, stelde Milo Cremers, adviseur handhaving bij het UWV. Voor de uitkeringsinstantie zijn accountants de belangrijkste partij om te voorkomen dat er met de NOW-gelden gesjoemeld wordt. Niet in alle gevallen gaat het om fraude, maar accountants moeten hun rol wel goed vervullen "en waar nodig doorvragen".

Imke van Maurik, financieel specialist opsporing zorgfraude bij Inspectie SZW, heeft wel al flink wat meldingen gekregen over mogelijk misbruik van steunmaatregelen. Die komen met name van banken, maar ook van accountants en administratiekantoren. Naar schatting waren het er circa duizend in het afgelopen jaar, aldus Van Maurik. Vaak gaat het daarbij om het schuiven met omzet naar een andere periode in het jaar, gesjoemel met personeelskosten of het snel cash opnemen van NOW-gelden. Van de deelnemers had 41 procent nog geen signalen van mogelijk misbruik van de steunmaatregelen opgemerkt; 22 procent wel en 23 procent had daar nog geen zicht op.

Logboek

Soms wringen bedrijven zich in bochten om zoveel mogelijk gebruik te kunnen maken van de steunmaatregelen. Als accountant moet je daar niet te snel mee akkoord gaan of constructies helpen bedenken, stelde adviseur en trainer Joeri Frietman. Hij sprak van een "slippery slope". Frietman benadrukte het belang van de vastlegging van gemaakte keuzes. "Maak screenshots van relevante FAQ's." Ook vroeg hij extra aandacht voor mogelijke inconsistenties tussen de financiële en niet-financiele informatie van de cliënt. 

Suzanne Visser, anti money laundering specialist bij het Anti Money Laundering Centre, deed een beroep op accountants om als poortwachter te functioneren en waar nodig signalen te geven. Ze waarschuwde voor nepbedrijven die worden gebruikt om omzet te verhullen. En het is een illusie te denken dat de echte "criminaliteit as a business" zich iets aantrekt van de coronacrisis. "Die laat zich niet stoppen door een lockdown."

Veel van de vragen van deelnemers waren gericht aan het UWV. Ook waren toehoorders benieuwd naar hoe het straks gaat met de verantwoording van de NOW2-regeling. Vanuit de NBA Helpdesk en de sprekers werd opnieuw geadviseerd om zaken vast te leggen. "Leg je overwegingen en bronnen goed vast. Neem een logboek mee, ook naar Zwolle", aldus Joeri Frietman.

Het NBA Helpt-webinar 'Fraudesignalen in de steunmaatregelen' is terug te kijken via nba.nl en het YouTube-kanaal van de NBA.