Marc Schweppe

'Als vanouds' was er de muzikale aftrap van Aleks Kayhan (partner EY en inmiddels bestuurslid van de NBA), die met een lied van Oasis inhaakte op het thema tuchtrecht: Don’t look back in anger. Het is niet leuk om voor de Accountantskamer te verschijnen, maar het is wel een goede zaak dat er tuchtrecht is en dat we er van kunnen leren.

Sandra Schreuder, geïntroduceerd als 'eindbaas van Zwolle', benadrukte dat beroepen die zo belangrijk zijn als het accountantsberoep, baat hebben bij tuchtrecht. Het beschermt de normen binnen het vak en is van belang voor het 'schoonhouden' van het register. De Accountantskamer behandelt zo'n honderd tuchtklachten per jaar, waarvan maar circa tien procent betrekking heeft op de controlerende taak van de accountant. Het grootste deel van de klachten gaat over het niet houden aan standaarden, fraude, integriteit, vertrouwelijkheid en professionaliteit.

'De corrigerende werking van het tuchtrecht staat haaks op optimaal leren.'

Accountants moeten zich ook in nevenfuncties de vraag stellen: pas ik hier mijn kennis en kunde toe? "Dat geldt niet bij een schildercursus", aldus Sandra, "maar wel bijvoorbeeld als penningmeester of bestuurder". De zittingen van de AK zijn openbaar en een bezoek aan 'Zwolle' brengen is leerzaam. Dus zijn er soms al accountants die er een kantooruitje van maken. "En daarna samen naar een escaperoom, hoe passend wil je het hebben?", stelde zij.

Medici

Caressa Bol deed onderzoek naar het tuchtrecht in de gezondheidszorg. Er moet een lerend effect van uitgaan, maar dat je handelen achteraf getoetst wordt, wordt als onprettig ervaren, aldus Caressa. "De corrigerende werking van het tuchtrecht staat haaks op optimaal leren."
Afgelopen jaar kwamen er zo'n duizend zaken voor het medisch tuchtcollege. Dat een arts, veelal onderdeel van een heel team, een tuchtklacht aan de broek krijgt, wordt soms als oneerlijk ervaren. Net als in de nieuwe Wet toekomst accountancysector wordt bij medici gekeken naar het verplicht opzetten van een verbeterplan als 'tussenuitspraak’ van de tuchtrechter, om verdere straf te voorkomen.

Dun door de broek

Het juridisch taalgebruik is nog wel een aandachtspunt in het tuchtrecht, maar volgens Arnout van Kempen moet een accountant ook juridische teksten kunnen lezen. En anders zijn er altijd nog de prima samenvattingen en annotaties van Lex van Almelo op Accountant.nl.

'Als je het niet spannend en indrukwekkend vindt, deug je niet als accountant.'

Ook Arnout heeft al eens medewerkers van een middelgroot kantoor meegenomen naar de AK, om te luisteren en erover na te praten. "Erbij zijn en zien wat er gebeurt vergroot de effectiviteit."

Er zit verschil in hoe accountants bij de AK de zaal binnenlopen, aldus Arnout, maar "bij iedereen die eruit loopt, loopt het dun door de broek". Want het is niet fijn om te worden "doorgezaagd" door mede-beroepsgenoten of je je werk wel goed hebt gedaan. "Als je dat niet spannend en indrukwekkend vindt, deug je niet als accountant", meende hij. "Het is heftig, maar het hoort er wel bij."

Krampachtig

Sandra Schreuder weet zelf hoe het voelt, want als rechter is zij wel eens gewraakt. "Dat raakt mij dan ook, ik herken wel dat het spannend is." Een verschil met het medisch tuchtrecht is dat het bij accountants vaker draait om geld; de tuchtrechter als opstapje naar een civiele zaak en mogelijke schadevergoeding. Dat maakt dat het er soms krampachtig aan toegaat, stelde Sandra. "Jammer, want eigenlijk wil je praten over bijvoorbeeld de objectiviteit die in het gedrang komt. Dat lukt helaas niet altijd."

Dat je iets fout hebt gedaan, wil ook niet altijd zeggen dat je verplicht bent tot schadevergoeding. Tegelijk heeft Arnout bij kantoren meermaals meegemaakt dat gesteld werd "betaal nu maar, anders krijg je een tuchtklacht". Ook Caressa herkent van de medische wereld dat tuchtrecht wordt ingezet als “opstapje” naar het civielrecht.

Drempel te laag

Is de drempel om een tuchtzaak te starten te laag? Sandra Schreuder denkt daar genuanceerd over, als voorzitter van de AK kan zij ook besluiten dat een klacht geen enkel doel dient. Misschien is het een idee om bij de NBA een ‘tuchtklachtfunctionaris’ in te stellen, als een soort 'bewegwijzering' bij het al of niet indienen van klachten. Die suggestie neemt Aleks Kayhan graag mee terug naar het bestuur.

'Is het een idee om bij de NBA een ‘tuchtklachtfunctionaris’ in te stellen, als een soort 'bewegwijzering'.'

Arnout gaf aan dat het tuchtrecht in de oorspronkelijke versie van de Wtra bedacht was voor alleen de wettelijke controles. "Juist om eventuele flauwekul eruit te filteren. Maar hoe bepaal je wat flauwekul is?" Sandra memoreerde een tuchtzaak waarvoor een boer langskwam bij de AK in Zwolle, op klompen en met zijn overall nog aan. "Hij had eigenlijk geen idee waar hij binnenkwam, hij wilde gewoon in gesprek met zijn accountant, die de deur had dichtgehouden." Soms helpt het al om mensen gewoon de gang op te sturen om het samen uit te praten, zo blijkt in de praktijk.

Een tuchtzaak heeft veel impact, dus is het goed om je door iemand vanuit de eigen organisatie te laten bijstaan. Arnout heeft dat als 'buddy' al eens gedaan. "Toen kon ik iemand vooraf waarschuwen dat die een pak slaag zou krijgen." Het hielp veel om achteraf het verhaal daarover met de collega's te delen. Een "waanzinnig goeie les" voor het kantoor, aldus Arnout.

Meer structuur in een (accountants)organisatie om gewoon over tuchtzaken te praten zou helpen. Je moet er niet defensief van worden, benadrukte Sandra, ook niet tegenover de tuchtrechter zelf. "Vertel je verhaal, stel je toetsbaar op. Je hebt altijd het laatste woord in een tuchtprocedure, dus zet dat vooraf goed op papier."

11 oktober: actualiteiten

Tijdens de BST-sessie van dinsdag 11 oktober wordt stilgestaan bij actuele ontwikkelingen rondom het beroep, zoals de aangekondigde splitsing van EY, de zorgen over de arbeidsmarkt, de brief van Milieudefensie aan de grootste kantoren om van klimaat een kernpunt in de controle te maken en de problemen in het mkb rondom inflatie, energiekosten en het terugbetalen van coronaschulden.

Hosts Mucahit Cavdar en Hakan Koçak gaan daarover in gesprek met Fou-Khan Tsang (Alfa Accountants en Adviseurs), Patrick Gabriels (EY) en Marc Schweppe (Accountant.nl). Aanvang op Clubhouse is weer om 20.00 uur.

De gesprekken zijn vanaf dit seizoen ook terug te luisteren via Spotify. Bovendien is er weer een visuele vastlegging door Ferry Timp. Meer informatie over de Busy Season Talks is beschikbaar via LinkedIn.

• Visuele weergave editie 47 door 'tekenend accountant' Ferry Timp