Magazine 01 december 2008

Spookcijfer: Tellen is moeilijk

Er zijn cijfers en cijfers. Sommige vereisen speciale studie om ze te doorgronden. Andere zijn simpel. De allersimpelste zijn rechttoe-recht-aan-tellingen. Een, twee, drie, u kent dat wel.

Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 12, 2008

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel in pdf

Toch zitten ook daar regelmatig ‘spoken’ tussen. Neem demonstratiesof andere bijeenkomsten waarbij de organisatorenbelang hebben bij hoge bezoekersaantallen. Die belangen, gekoppeld aan de onbedwingbare mediabehoefte aan ‘harde’ cijfers, leiden tot opmerkelijke staaltjes nattevingerwerk.

Een al wat ouder voorbeeld betreft Barack Obama. Op 24 juli 2008 hield de huidige president elect een extreem goed bezochte speech in Berlijn. Maar hoe extreem goed? Gratis krant Metro meldde twee cijfers in één editie: op de voorpagina bezochten ‘bijna honderdduizend mensen’ de bijeenkomst, drie pagina’s verder ‘tienduizenden’. Televisiezenders hielden het op tweehonderdduizend, en dat getal werd (uiteindelijk) ook
omarmd door buitenlandse media zoals de Standaard, Financial Times, The New York Times, en Nederlandse media als de Volkskrant (iets eerder telde de krant er nog honderdduizend) en De Telegraaf. Het Algemeen Dagblad week ‘iets’ af met ‘meer dan 250.000’ bezoekers.

Erg? Misschien niet. Maar toch geeft het te denken. Het kunnen er ook 160 duizend of 223 duizend zijn geweest. Of toch honderdduizend?

Iets dichter bij huis was de botenparade van Gay Pride op 2 augustus 2008 in Amsterdam. Politie en organisatoren telden dit jaar ‘een half miljoen mensen’ langs de route. De meeste media namen dat braaf over. Weekblad HP/de Tijd twijfelde enmaakte een eigen rekensommetje. De route beliep ruim vijf kilometer. Aan beide zijden van het water (inclusief bruggen) zouden dan - uitgaande van maximaal twee mensen per meter -op de eerste rij 25 duizend bezoekers hebben kunnen staan.

Voor dat half miljoen waren dus overal, langs de gehele route, twintig rijen toeschouwers nodig. Die hadden er niet gestaan. HP/DeTijd becijfert het daarom op hoogstens honderdduizend toeschouwers. “Ach, dat getal van een half miljoen was natuurlijk ook maar een schatting”, reageerde een politiewoordvoerder
daarop laconiek.

Nog even terug naar Obama. Over diens bijeenkomst in GrantPark in Chicago, op de verkiezingsavond van 4 november 2008, circuleerden vooraf bezoekcijfers van ‘meer dan honderdduizend’ tot ‘meer dan een miljoen’. Na afloop waren het er ‘meer dan honderdduizend’ geweest, ‘meer dan tweehonderdduizend’, 240 duizend of ‘meer dan 250 duizend’ - afhankelijk van de krant.

Het lijkt onbeduidend. Het waren er in elk geval veel. Toch bevat het een tweevoudige les. Media noemen liever een wankel getal als feit, dan te erkennen dat ze het niet weten. En als zo’n getal eenmaal collectief is omarmd, gaat het nog lang - misschien wel eeuwig - kritiekloos door het leven als De Waarheid.