Nieuws 02 november 2021

Busy Season Talks: 'Vertrouwen tussen accountant en commissaris vraagt werk'

De raad van commissarissen moet ook rechtstreeks door de accountant kunnen worden geïnformeerd, zonder dat eerst "de kam van een interne financiële afdeling" eroverheen gaat. En er is soms best werk nodig, om vertrouwen tussen rvc en accountant te verkrijgen.

Wie meende dat de 26ste editie van de Busy Season Talks, gewijd aan toezichthouders en commissarissen, minder boeiend zou worden, vergiste zich. Commissarissen Carrie van der Kroon, René Hooft Graafland en Antje Kuilboer-Noorman spraken op 26 oktober niet met meel in de mond, tijdens het gesprek met hosts Hakan Koçak, Charlie Groen en Maxime Asjes.

Het begon al bij het motief van Hooft Graafland (jarenlang cfo van Heineken) om ooit te starten met een accountantsopleiding, toen hij in militaire dienst moest: "Dan had je de vrijdag tenminste vrij." Ook over de 'proefboetes' van de AFM was hij helder. Het "publiekelijk aan de schandpaal nagelen van accountants" is in zijn optiek niet de wijze waarop de AFM zou moeten opereren. "Laat ze een voorbeeld nemen aan de beslotenheid van de PCAOB."

Eigen kompas

Huisfilosofe Charlie Groen memoreerde Immanuel Kant: De vele regels voor het accountantsberoep zijn ingevoerd omdat we dachten dat het tot wenselijk gedrag zou leiden, maar durf zelf te denken. "Er is ook nog zoiets als de persoonlijke moraal." Kuilboer-Noorman haakte daar op in; het eigen kompas moet leidend zijn als iets wel klopt maar niet deugt. Dat geldt voor accountants, maar zeker ook voor bestuurders en commissarissen.
Van der Kroon is als jonge toezichthouder actief voor non-profitorganisaties en ziet dat het lastig is om daarvoor financials aan te trekken. Dat maakt de accountant een belangrijke sparringpartner, ook om verbeteringen door te voeren in de organisatie. Een goede band opbouwen geeft meer ruimte aan de accountant om kritisch te zijn, stelde zij.

Onderling vertrouwen

Voor Hooft Graafland is de accountant "de ogen en oren in de organisatie", iemand die een commissaris ook los van de controle heel veel informatie kan geven. Dat vraagt om onderling vertrouwen en "niet meteen naar de cfo lopen" als er iets speelt. Ook verwacht hij dat de accountant helpt bij het helder over het voetlicht krijgen van ESG-informatie, "van braaf cijfertjes rapporteren naar echt integrated reporting". Juist als het om duurzaamheid gaat is transparantie "extreem belangrijk" en accountants kunnen de rvc daar goed bij helpen.
Volgens Kuilboer vraagt het soms werken om dat vertrouwen tussen rvc en accountant te creëren. "Je moet duidelijk maken dat je als raad ook rechtstreeks wil worden geïnformeerd, dat niet eerst nog de kam eroverheen gaat vanuit een interne financiële afdeling." Als opdrachtgever van de accountant wil zij "zo ongefilterd mogelijk" bijgepraat worden door de accountant. "Ik wil graag de ongekuiste versie van de bevindingen van de accountant, het is lastig stukken lezen met alinea's die lichter zijn verwoord dan oorspronkelijk." Hooft Graafland is daar minder scherp in: Prima als het management in eerste instantie praat met de accountant voordat die naar het audit committee gaat, "maar ik wil dan wel horen waarover de discussie ging". 

Offertes

Bij rotatierondes hebben accountantskantoren de neiging om hun kwaliteiten wat dikker aan te zetten, aldus Asjes. "Is het één pot nat met allemaal beloftes?" Kuilboer typeert opgedikte proposals als "glimmende reisbrochures" waarmee ze niets heeft. Liever wil zij helder hebben gemaakt wat een goede controle inhoudt, "zodat je kunt vergelijken op basis van het daadwerkelijke werk".
In de optiek van Hooft Graafland is de kale audit meer en meer een commodity geworden, een eenduidig product. Het gaat vooral om de kennis van het bedrijf en de bedrijfstak. "Ahold betaalt zes miljoen aan auditfees, dan wil je meer dan alleen een handtekening." Hoogleraar Jan Bouwens ziet audit niet als commodity, "maar de tarieven doen daaraan soms wel denken". Hooft Graafland benadrukt dat het vooral gaat om de verschillen tussen de grote aanbieders van controlediensten. "De kosten zorgen wel voor een enorme drive om zo efficiënt mogelijk te werken, maar we moeten ook oppassen dat de druk op de tarieven niet doorslaat. Daarin heb je als voorzitter van het audit committee ook een belangrijke rol."
Als commissaris bij Ahold organiseert Hooft Graafland bij offerterondes ook workshops met de desbetreffende kantoren, rondom thema's als technologie en ESG, "om te zien wat de één en de ander brengt, dan krijg je toch verschillen te zien". Voor Van der Kroon zijn zulke kostbare trajecten niet haalbaar, maar is vooral uitleg aan de accountant waar de non-profitorganisatie staat in haar ontwikkeling van belang, net als goed kijken naar risico's. "Ik moet echt scherpe keuzes maken, helaas."

Cultuur en diversiteit

Op 2 november praten hosts Charlie Groen en Aleks Kayhan over de veranderende rol van de bestuurder, cultuur en gedrag, diversiteit en inclusie, werksfeer en de kracht van humor met Josephine van der Hoeven (Mazars), Hanneke Overbeek (EY) en Ronald Meijers (ABAB Accountants en Adviseurs ).

Aanvang van de 27ste editie van de Busy Season Talks op Clubhouse is zoals gebruikelijk om 20.00 uur.

• Visuele weergave door 'tekenend accountant' Ferry Timp