Opinie

Leren van de Belastingdienst

Wereldwijd dalen de tarieven voor directe belastingen en stijgen ze voor indirecte belastingen. Dit kan een argument zijn voor nader onderzoek tijdens de jaarrekeningcontrole. De accountant kan daarbij leren van de Belastingdienst.

In mijn vorige bijdrage 'Indirecte Belastingen: hoge risico's, te weinig controle' gaf ik aan dat bij multinationals meer dan vijf miljard euro aan indirecte belastingen door de boeken stroomt en vergissingen al snel materieel kunnen zijn. De vraag is dan ook hoe de omvang van de risico's inzake de belastingpositie op een efficiënte en effectieve manier - minimale arbeidsinspanning met optimaal resultaat - kunnen worden vastgesteld. 

Het startpunt is altijd de identificatie en het onderkennen van materiële indirect tax risico's. Elke sector heeft zijn eigen specifieke risico's en daarnaast is verdere differentiatie noodzakelijk vanwege de complexiteit en de variatie van bedrijfsmodellen. 

In hoofdlijnen liggen de grootste btw-risico's op de volgende gebieden: 

  • grensoverschrijdende transacties: is het 0%-tarief terecht toegepast?
  • inter-company transacties: juiste toepassing van de btw-behandeling in de keten
  • voorbelasting: is aftrek van voorbelasting gegrond?

Om snel inzicht te krijgen in de hoogte van de belastingrisico's - de potentiële naheffingsaanslag - kan gebruik worden gemaakt van een statistische steekproef. Op basis van een selectie van enkele elementen (euro's) kan met een hoge mate van zekerheid worden bepaald of belastingposten betrouwbaar zijn samengesteld en kan op basis van geconstateerde fouten in de steekproef exact het bedrag van een naheffingsaanslag worden berekend.  

De kracht van deze aanpak is dat ook de Nederlandse Belastingdienst de statistische steekproef gebruikt als de boekenonderzoekmethode en dat de potentiële naheffingsaanslag wordt berekend op basis van de door de Belastingdienst zelf gehanteerde parameters alsof een boekenonderzoek was ingesteld. Deze methodiek is expliciet door de hoogste Nederlandse rechter goedgekeurd. 

Bij een statistische steekproef moeten de volgende stappen worden doorlopen: 

  • definiëren van de scope (zie kernrisico's hierboven);
  • definiëren van de benodigde data uit de systemen;
  • definiëren van de steekproefomvang op basis van parameters van de Belastingdienst;
  • verkrijgen van de data file van de klant op basis van instructie van de accountant;
  • trekken van de steekproef;
  • verkrijgen van de door de accountant geselecteerde (fysieke) facturen, declaraties, bewijsstukken of andere documentatie verstrekt door de klant;
  • fiscale beoordeling van de posten;
  • berekenen van het bedrag van de potentiële naheffingsaanslag op basis van gesignaleerde fouten.

Voor het vaststellen van de scope en het correct opzetten en uitvoeren van de steekproef is multidisciplinaire expertise noodzakelijk. Naast kennis van indirect tax is ook deskundigheid op het gebied van statistische steekproeven vereist. 

Kan deze methodiek, behalve op indirect tax, ook worden toegepast op andere belastingsoorten? In het kader van Horizontaal Toezicht hanteert ook de Belastingdienst de term 'single audit' : het tegelijkertijd controleren van alle relevante belastingsoorten zoals winstbelasting, omzetbelasting, loonheffing, douaneheffingen et cetera. 

De overheid heeft aangegeven de komende jaren meer boekenonderzoeken te laten plaatsvinden en de verwachting is dat de Belastingdienst daarbij meer zal teruggrijpen naar inhoudelijke toetsing van transacties in plaats van voornamelijk te beoordelen of de processen in orde (lijken te) zijn. Gezien de hoge mate van effectiviteit lijkt een statistische steekproef daarbij de meest reële onderzoeksmethodiek. 

Een accountant heeft nauwelijks inzicht in het wel of niet functioneren van belastingprocessen en met de statistische steekproef kan hij met minimale kosten en maximaal resultaat feitelijk toetsen of de indirecte belastingpositie nader moet worden onderzocht of niet.

Het voordeel is dat, net als bij de belastingdienst, verificatie van transacties heeft plaatsgevonden - en dus een onderbouwd standpunt wordt ingenomen - en dat de realiteit daadwerkelijk wordt getoetst in plaats van te veronderstellen dat geen risico's aanwezig zijn.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Mr. Richard H. Cornelisse is mede-eigenaar van de KEY Group en Phenix Consulting, en voorheen partner Indirect Tax bij EY.

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.