Opinie 18 mei 2015

Zeg wat je ziet

Accountants zijn of worden in 2014/2015 geconfronteerd met de verplichte PE-cursus 'Zeg wat je ziet'. Een cursus waarmee wordt beoogd de communicatieve vaardigheden van de accountants te verbeteren. Het is nodig.

NBA-voorzitter Huub Wieleman introduceerde de cursus in een column in juni 2013. Daarbij refereerde hij aan een redactioneel commentaar in het FD van 19 juni 2013: 'De accountant had op zijn minst met enige vasthoudendheid signalen moeten afgeven aan commissarissen over het gebrek aan controlemechanismen en over de toon aan de top.'
Het citaat handelt over Imtech en maakt aldus de NBA-voorzitter 'steeds duidelijker dat de maatschappij een accountant die formeel juist maar passief opereert niet meer accepteert'.

En terecht.

Imtech-topman Van der Aast heeft na het uitkomen van de Poolse fraude bij Imtech, accountant KPMG geroemd voor het ontdekken daarvan. Ik heb altijd betwijfeld of dat wel terecht is geweest. De casus Imtech roept op diverse punten de vraag op of de accountant niet pro-actiever had moeten zijn. Of deze gezien heeft wat hij moest zien en of deze heeft gezegd wat hij zag.

Het Report to the shareholders van Imtech, waarin wordt ingegaan op wat er binnen het concern is misgegaan, noemt drie oorzaken: (1) fraude; (2) de cultuur binnen de organisatie en toon aan de top; en (3) niet effectieve controlemaatregelen. Ik schreef daar eerder over in het FD en ook op deze site.

De laatste twee oorzaken hebben de eerste (fraude) begunstigd. De accountant is daarmee géén held, omdat hij de fraude op enig moment - laat, want er was meer fraude en gerommel - ontdekte. Hij oogt eerder als de schlemiel omdat hij de andere twee oorzaken niet duidelijk genoeg noemde en adresseerde.

Zo dacht ik erover en zo denk ik erover. Ik werd daarin bevestigd toen KPMG de VEB vergoedde voor een deel van de schade die aandeelhouders hebben geleden. Waarom zou je immers schade vergoeden als je niets hebt misdaan?

En nog duidelijker is de bevestiging na lezing van het imponerende interview met Imtech-commissaris Kees van Lede in het NRC van afgelopen zaterdag. Hij vertelt over wat hij bij Imtech na zijn aantreden aantrof:
Maar het is werkelijk schan-da-lig. Ik had verwacht dat Imtech slachtoffer was van één zere plek, van die problemen in Duitsland. En dat er verder een stevige organisatie achter zat. Maar dat was niet waar, er zat nul achter! Het was onthutsend. Imtech was niet meer dan een verháál. Ik heb er zo'n beeld bij dat er voor de film een stadje in de woestijn is gebouwd en als je een deur opent, dan zit er nog meer woestijn achter.'

Van Lede gaat verder en noemt red flags, zoals het grote aantal (80) acquisities in 10 jaar en het cashverloop (er 'werden honderden miljoenen euro's winst geboekt. Maar de nettocash was maar tientallen miljoenen. Dat kan niet').

Maar hij kraakt ook het verhaal waarmee Imtech eenieder op het verkeerde been zette: 'Het verhaal naar de beurs dat het bedrijf marges maakte van 4 procent, 6 procent. On-zin. En iedereen geloofde erin: de beleggers, jullie. Kijk, de monteurs, de projectmanagers, dat was oké. Maar daarboven! Er was totáál geen controle. Als je bedrogen wordt, laat je je ook bedriegen.'

Hoe waar is dat laatste. Ook voor accountants. Juist voor accountants. Waarom spreekt er nooit een accountant in het openbaar zoals Van Lede doet? Ik steun onze voorzitter van harte in zijn oproep: accountants, zeg wat je ziet!