Beetje anarchistisch dwarsdenken
Ons vak zit in een transitieperiode. Doel is onder meer om maatschappelijk vertrouwen te herwinnen. Middel zijn allerhande rapporten en de daaruit voortvloeiende maatregelen. Daarnaast hebben we te doen met allerhande aanpassingen van wet- en regelgeving en diverse consultaties.
Ik moest hieraan denken toen ik na een fantastische vakantie een stapel lectuur doornam. Diverse uitgaven van Elsevier, Vrij Nederland alsmede achtergrondstukken in kranten. En uiteraard wat vakliteratuur.
Ik haalde er drie punten uit die mij inspireerden. Punten waarvan ik mij afvroeg of we er binnen de accountancy iets mee zouden kunnen. Volgens mij wel. Daarom drie suggesties.
Ten eerste las ik over een chirurg en hoogleraar aan Harvard, namelijk Atul Gawande. Hij schreef een boek over en met als titel ‘Sterfelijk zijn’. ‘De geneeskunde gaat over mensen beter maken, maar ze kan nog niet goed overweg met mensen in het zicht van de dood’, aldus Gawande.
Middels aangrijpende voorbeelden uit de praktijk schetst hij – aldus een recensie in Elsevier (15 augustus 2015) scherp hoe arts en patiënt telkens in de fuik raken van opnieuw een kuur of operatie. Gawande laat in zijn boek zien hoe zwaar het is ‘om een streep in het zand te zetten’ en het onvermijdelijke te erkennen en te kiezen voor een menswaardig slotakkoord.
Wat Gawande beschrijft zien we binnen ons vak ook: een onderneming die naar een faillissement strompelt wordt amechtig in leven gehouden. Ook door de accountant. Terwijl deze bij uitstek soms – als dienstverlener ten behoeve van het maatschappelijk verkeer – een ‘streep in het zand’ zou kunnen en moeten zetten. Om belanghebbenden te waarschuwen en schade te beperken.
Mijn eerste suggestie is dan ook om aan de hand van curatorenverslagen en onderzoek onder accountants te bezien wat de rol van de accountant in de aanloop van een faillissement is en kan zijn. Ondernemingen zijn immers niet onsterfelijk.
Ten tweede las ik in Vrij Nederland (11 juli 2015) over de Amerikaanse antropoloog David Graeber. Die publiceerde onlangs een boek dat ik alleen al vanwege de titel direct bestelde: ‘The Utopia of Rules: on technology, stupidity and the secret joys of bureaucracy’.
Graeber staat te boek als een anarchistische dwarsdenker die graag tegen het establishment ingaat. Daar hou ik wel van. Vrij Nederland beschrijft: ‘Volgens Graeber heeft religie in de westerse wereld plaatsgemaakt voor een dogmatisch geloof in regeltjes. Niet alleen bij de overheid, maar ook in het bedrijfsleven.’
Ook mooi is Graebers beschrijving over marktwerking, dat voor hem gelijk staat aan een toename van ‘het gilde van pennenlikkers, managers en controleurs dat nodig is om die markt te controleren.’
Enfin, mijn tweede suggestie: stel een commissie binnen de accountancy in die de opdracht krijgt het aantal regels binnen de accountancy tot maximaal een kwart te verminderen. Voor iedere regel die van nu af aan extra wordt bedacht, dienen er vier andere te verdwijnen. Ik geloof erin dat we dat kunnen bewerkstelligen; zeker als we prat blijven gaan op een ‘principle based’-benadering.
Ten derde en tot slot: ik las het nodige over de lustpil voor vrouwen als equivalent voor de Viagrapil voor mannen. Toegegeven, het is niet helemaal vergelijkbaar, maar in een onbewaakt ogenblik schoot toch de gedachte door mij heen: oh, was er maar een pil die de accountant in staat stelt diens (professionele) ‘potentie’ beter te benutten.
Vandaar mijn derde suggestie: laten we de medische sector stimuleren (en daarvoor dus ook geld ter beschikking stellen) om daar onderzoek naar te doen. We kunnen immers zoveel beter dan we de afgelopen decennia hebben laten zien. Zo’n pil lijkt me bovendien goedkoper dan een ‘rechte rug’-operatie of een PE-cursus ‘Zeg wat je ziet’ en kan wellicht een nuttig hulpmiddel zijn.