Opinie 12 oktober 2016

Geluksfactor versus controle op omzet (juist of volledig)

Je gaat het pas zien als je het door hebt. Honderden jaarrekeningen zijn in mijn semi-grijze accountantsleven voorbij gekomen. Als ik mijn best doe kan ik ze allemaal nog letterlijk op mijn bureau zien liggen.

Daar belanden ze uiteindelijk toch voor die ene (nog) fysieke handtekening. Stuk voor stuk. Inclusief de leuke verhalen die erbij horen. Van hele goede jaarrekeningen en dito controles, tot de bijzondere gevallen vergeleken waarmee de Wet van Murphy nog een meevaller is.

De eerste versies, de aangepaste versies, de verder aangepaste versies en laat in het seizoen de definitieve versies. Altijd later dan gepland. Saaie stukken, saaie kost. Bij de bespreking is het nieuwe jaar al fors onderweg en ligt de realiteit ver achter ons, of, andersom denkend, ver voor ons. Zelden een gevoel van 'yes'. Dat gevoel komt alleen nog als we onszelf en het weerbarstige proces rondom de jaarrekening overstijgen en klanten kunnen verrassen met nieuwe inzichten.

Dan moeten de radars van onze 'data driven' aanpak juist werken, soepel lopen en vallen de puzzelstukjes binnen de gestelde deadline mooi in elkaar. Het kan. Het kan vaak ook net niet. De weg ernaar is mooi, altijd bijzonder, zelfs als al onze ambities in schoonheid sterven en de jaarrekeningcontrole een stuk minder data driven en flitsend verloopt dan vooraf gedacht.

Jaarrekeningen zijn een sluitstuk. Een momentopname. De feiten uit het verleden. Alleen mensen met een passie voor dinosaurussen delen denk ik dezelfde passie voor jaarrekeningen. Mijn relatie met de jaarrekening is strikt zakelijk en beperkt zich tot het noodzakelijke. Zorgen dat het document voldoet aan de wet- en regelgeving en dat wij een sluitend verhaal hebben bij de cijfers.

De onderliggende wirwar van mensen, processen, ondernemerschap is veel boeiender. Van een bak data zinvolle informatie maken, ook voor die ondernemer, is en blijft een drijfveer. Ik voel mij meer praatpaal, verkeersverdeler, klankbord, aanjager, politieagent en steunpilaar.

En sinds kort ook wereldverbeteraar. Hoewel Peter Bakker de beroemde woorden al een tijdje geleden uitsprak "Accountants will save the world" is het kwartje bij mij pas net gevallen.  En nee, dat was niet omdat ik een geel badeendje voorbij zag zwemmen.

Hiervoor was nodig: een bbq, een relaxed deuntje op de achtergrond, een wit biertje, zand tussen de tenen en briljante discussie met leuke mensen. Een discussie over de vraag bij welke onderwerpen, welke thema's wij veel beter assurance kunnen afgeven dan bij de gebaande (financiële) paden die we nu met elkaar volgen?

Want financiële cijfers, cijfers en nog meer cijfers: dan komt toch dat ene moment, dat bbq-moment, dat je je afvraagt: Wat is het nut van het controleren van al die cijfers? De details, de ongelofelijke details. Zelden gaat het echt fout in de jaarrekening, in de onderliggende routineprocessen. Als het fout gaat - en dat gaat het, de kranten staan er vol van - dan is het meestal de dga, de cfo, de financieel directeur die creatief denkt te zijn.  Overigens zie ik zeer zelden enorme joekels van fouten. Meer de window dressing fouten. Fouten in de routineprocessen zie ik zelden. Die processen zijn dichtgemetseld met checks & balances. Wellicht niet allemaal geformaliseerd, maar veelal wel effectief.

Stel nu dat we onze aandacht beter zouden spreiden. Dat we met elkaar in debat gaan over onderwerpen, thema’s die veel interessanter zijn vanuit maatschappelijke context? Ik doe een voorzet. Ik ben tot onderstaand plaatje gekomen door mijzelf één vraag te stellen: stel dat ik morgen aan de slag wil bij een andere club, op basis van welke criteria zou ik die club kiezen?

Belangrijk voor mij: Happiness, de geluksfactor van de club. Is het een leuke club om voor te werken, om mee samen te werken? Innovatie? Gebakken lucht of concrete daden? Samenwerking met klanten, voelen klanten zich gewaardeerd? Talent is schaars. Hoe ziet het talentmanagement programma eruit? Hoe staat de vlag er voor over drie maanden, een jaar, wat is de cashflow? Is er ruimte om te blijven investeren. Deugt de club? Zijn de interne operationele processen zo georganiseerd dat je er energie van krijgt? Is groen echt groen of marketing groen? Zeggen deze factoren samen niet meer over de continuïteit van een organisatie?
Onder business performance bewaken we dat de joekels van fouten er tijdig uitgefilterd worden. Dat blijft.

Zo maar een insteek. U heeft vast ook een invalshoek. Ik ben er inmiddels van overtuigd, hoewel nog heel pril (dus niet gelijk afschieten deze lentegevoelens), dat we als accountants richting assurance moeten gaan bewegen rondom onderwerpen die van 'meer waarde' zijn dan alleen de harde financiële cijfers. Onderwerpen op basis waarvan we de onderneming die we controleren een hart geven, een geluid. Peter Bakkers woorden kunnen we gebruiken door innovatieve, positieve ondernemingen in de spotlight te zetten. En ja, ik weet het, wereldwijd zijn er heel veel initiatieven rondom integrated reporting, sustainability etc.

Prima, maar nu ik 'om ben' wil ik daar natuurlijk niet  op wachten. Vanaf morgen ga ik de geluksfactor van mijn klanten controleren! Het leuke is: ik heb op twitter al een klein polletje uitgezet en wat schetst mijn verbazing?

Zijn dit ook geen prachtige thema's voor de cfo/financieel directeur om het voortouw in te nemen en de discussie rondom betekenisvolle assurance mede in gang te zetten?