Held of anti-held?
Het is nu geen tijd voor uitbreiding van de kerntaak van de accountant. The times they are a-changin'. Juist als je kijkt naar het accountantsberoep vanuit historisch besef en dat in perspectief zet.
Winstmaximalisatie en continue groei alleen zijn niet meer houdbaar. Ook het accountantsberoep ondervindt dit. In de jaren negentig waren ‘double digits’ het credo. Daarna werden we geconfronteerd met schandalen en daarbovenop de financiële crisis. Plotseling stonden accountants in de spotlights. De tijd waarin wij leven is veranderd.
Bob Dylan vertolkte met zijn protestsong The Times They Are A-Changin’ (1964) de stem van de jonge generatie in de jaren zestig. In de tekst verwoordde hij impliciet de zorgen van jongeren over oorlogen, burgerrechten en rassenongelijkheid. Dylan deed met zijn teksten een oproep voor verandering.
De tijden zijn veranderd, maar niet in de richting die Dylan voorzag. Met de komst van het neo-liberalisme vanaf de jaren tachtig is de nadruk meer komen te liggen op individualisering en de terugtrekkende rol van de overheid. Idealen over rijkdom en eindeloze persoonlijke vooruitgang voeren in de maatschappij de boventoon. Voor iedereen, ook politici, artiesten en accountants. Commercialisering is ‘trending’ geworden.
Zelfs Dylan, die zo lang tegen commercialisering was, verkoopt in 1994 de rechten van zijn protestlied The Times They Are A-Changin’ aan Coopers & Lybrand. Zijn lied was voor Coopers een perfecte match met de boodschap die de accountantsfirma te vertellen had: zij zijn bereid om hun klanten te adviseren in de veranderende omgeving. Het palet aan diensten, met consulting erbij, is breder geworden. De marketingdirecteur van Coopers gaf destijds aan: “The real coup of change is getting the author of change affiliated with our company. When the song was written it was about social justice and the change of institutions. It’s still an important song, but it’s about different things today.” (Rolling Stone, 1994).
Net zoals met de Nobelprijs heeft Dylan de vragen over deze transactie nooit beantwoord. Ik bewonder Dylan om zijn idealen. Is mijn held Dylan – en misschien die van u – met de verkoop van de rechten een anti-held geworden?
Ook de accountant ging met zijn tijd mee: een transformatie van een saaie grijze boekhouder naar een zakenman in maatpak. Accountantskantoren worden “entrepreneurial multi service firms” met een breed scala aan adviesdiensten. Klanten helpen in een veranderende omgeving is het devies. Een verandering binnen het beroep is ingezet die past binnen het tijdsbeeld van de jaren negentig. De commercialisering van het accountantsberoep is een feit.
Louter toeval dat Dylan, de protestzanger en Nobelprijswinnaar, in 2016 opnieuw gebruikt wordt voor affiliatie. Decennia later, ander lied, maar dezelfde firma en boodschap. Arjan Brouwer’s column heeft mij geraakt. Ik ben geschrokken. Vanzelfsprekend mag van elke accountant verwacht worden dat hij oog heeft voor veranderingen in de maatschappij en de thema’s die Brouwer benoemt. Maar dan wel als onderdeel van de controle en niet als een verbreding daarvan.
Verandering kan wel, maar moet passen binnen de primaire expertise van de accountant. De recent herziene eindtermen van de accountantsopleiding (CEA) leiden in mijn ogen niet op tot accountants die voldoende geëquipeerd zijn om een verklaring af te kunnen geven bij bijvoorbeeld niet-financiële informatie, soft controls of cybersecurity als specifiek object van controle.
De timing van de oproep van Brouwer om een andere behoefte aan zekerheid te vervullen is verkeerd. Freaky Thursday ligt nu ruim twee jaar achter ons. Het is tijd voor een verandering, maar ik betwijfel of het antwoord is dat te doen waarmee de commercialisering van ons beroep is gestart: het uitbreiden van diensten. Misschien, heel misschien, toch de komende jaren eerst maar eens goed doen waarvoor de accountant op aarde is: het controleren van de financiële verantwoording.
“If your time to you
Is worth savin’
Then you better start swimmin’
Or you’ll sink like a stone
For the times they are-a-changin”
(Bob Dylan, 1964)