Revival van het verplichte collegiaal overleg
Het bestuur van de NBA trekt het verplichte collegiaal overleg weer uit de kast, dat hier dankzij de principle based-benadering vanuit de VGC ruim tien jaar lang in opgeborgen mocht zijn. In de zomer zijn leden geconsulteerd over de herintroductie van dit verplichte overleg.
Het voorstel van de NBA impliceert dat iedere openbaar accountant bij een controle-, beoordelings- of samenstellingsopdracht verplicht contact moet opnemen met de voorgaande accountant. De ingangsdatum is 1 januari 2020.
Volgens het voorstel van het NBA-bestuur moet het collegiaal overleg voorkomen dat een cliënt van wie een accountant om integriteitsredenen afscheid heeft genomen, weer eenvoudig diensten kan afnemen bij een andere accountant. In die zin zet dit voorstel concrete stappen om fraude te bestrijden. Daar is niet alleen het maatschappelijk verkeer bij gebaat, maar ook (zeker!) de accountant.
Een voorbeeld ter verduidelijking. Enkele jaren geleden was ik te gast bij het televisieprogramma 'Opgelicht'. Een ondernemersechtpaar verhuurde boten, maar liet daarbij een spoor van fraude en schade achter. Binnen vijf jaar versleet het frauderende echtpaar ook vijf accountantskantoren. Er was niet alleen sprake van maatschappelijke schade, ook de betreffende kantoren gingen hier voor een groot bedrag het schip in. Opvallend genoeg had geen enkele benadeelde accountant het initiatief genomen om collegiaal overleg te voeren met de voorgaande accountant. Op de vraag waarom ze dit hadden nagelaten, volgde het antwoord "Het is toch niet verplicht?" Ik was er destijds - net als nu - van overtuigd dat dit collegiaal overleg een groot deel van de schade had kunnen voorkomen. Ook had het frauderende echtpaar hierdoor eerder een halt toegeroepen kunnen worden.
Meer dan een standaardbriefje
Het NBA-voorstel ziet toe op het verkrijgen van informatie over de integriteit van de potentiële opdrachtgever. Helaas wordt hierin niet exact beschreven welke informatie er in dat kader moet worden verstrekt. Naar mijn mening zal het verplichte collegiaal overleg meer moeten opleveren dan het korte 'standaardbriefje' van de voorgaande accountant, zoals gebruikelijk (in het verleden). In mijn optiek moet het gaan om informatie die voldoende duidelijk maakt hoe het gesteld is met de integriteit van de potentiële klant. Ook zal de opvolgend accountant essentiële informatie moeten ontvangen om de dienstverlening te kunnen voortzetten. In dat kader moet u denken aan stukken uit het jaardossier en het permanente dossier, zoals statuten en contracten (bijvoorbeeld rekening-courantovereenkomsten, pensioen-, lijfrente- en stamrechtovereenkomsten).
Daarnaast is ook de informatie belangrijk die betrekking heeft op de ondernemer als privépersoon, waaronder informatie over de eigen woning, het testament en huwelijkse voorwaarden. Zonder die informatie heeft de accountant geen compleet beeld van de ondernemer en zijn onderneming, wat de kans vergroot dat hij niet scherp genoeg adviseert. De meeste accountants kunnen ook deze informatie digitaal verstrekken, waardoor veel tijd - en natuurlijk geld - kan worden bespaard.
Opmerkelijk
Vreemd genoeg is in het voorstel bepaald dat het verplichte collegiaal overleg niet gaat gelden voor een zogenaamde 'IB-plus'-opdracht. Ik krijg daardoor de indruk dat het NBA-bestuur de rol van de Wwft (Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme) onderschat bij de klantacceptatie - in Wwft-termen 'cliëntenonderzoek'.
Het is juist de informatie van de voorgaande accountant die bijzonder helpend kan zijn om het risicoprofiel van een nieuwe klant correct te bepalen. Als de NBA haar maatschappelijke taak voor het mkb serieus neemt - waar ik geheel van uitga - is het onbegrijpelijk dat zij dit onderscheid maakt. Ik pleit er daarom voor dat deze regels gaan gelden voor álle ondernemers, ongeacht typologie of rechtsvorm. Als beroepsgroep moeten we blij zijn met dit voorstel en de eventuele extra administratieve ballast maar voor lief nemen.
Toegevoegde waarde
Kortom, ik ben van mening dat dit nadeel niet opweegt tegen de voordelen van het verplichte collegiaal overleg. Immers, zowel de opvolgend accountant als zijn (te vertrouwen) klant is gebaat bij een zorgvuldige overdracht.
Daarnaast staat het buiten kijf dat de integriteit van een nieuwe klant zo ook beter c.q. tijdiger kan worden vastgesteld. Wél zal het bestuur van onze beroepsorganisatie er nog voor moeten zorgen dat er meer toegevoegde waarde wordt behaald met dit voorstel. Fraude blijft sowieso voor iedere accountant een belangrijk aandachtspunt. Ook na het volgen van de verplichte cursus 'Fraude'. En ook na - of juist dankzij - deze revival van het verplichte collegiaal overleg.