Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Twee eigenaren van een onderneming willen de bedrijven overnemen van een specialist in het beveiligen van kranen en ander zwaar materieel. De eigenaren geven een accountantskantoor de opdracht een due diligence-onderzoek uit te voeren.

In mei 2013 wordt de intentieovereenkomst getekend. De verkopende partij wordt bijgestaan door een accountantskantoor, dat – net als het kantoor dat het due diligence-onderzoek doet - aandeelhouder/bestuurder is van dezelfde accountants-nv.

Nadat de potentiële kopers eind augustus 2013 het ddo-memorandum hebben besproken, stellen zij nadere vragen over met name de dubieuze debiteuren.

Begin november laat de onderzoeksleider weten dat hij de kopers zal bijstaan bij “de stresstest inzake de formele toetsing van genoemde dividenduitkering”. (Uit de uitspraak van de Accountantskamer wordt niet duidelijk welke dividenduitkering, red.).

Het due diligence-onderzoek leidt tot een lagere koopprijs. De korting zal worden gebruikt voor:

• een voorziening voor risicovolle debiteuren van een GmbH;
• een reservering om het kapitaal van die GmbH te versterken.

Een week nadat de bank het groene licht heeft gegeven, krijgen de kopers de interne cijfers van de bedrijven per 31 oktober 2013. Zij zijn verbijsterd en beraden zich op de situatie.

Na een telefoongesprek met de ddo-accountant en diens kantoorgenoot zien zij af van de koop.

Het accountantskantoor beëindigt de relatie met de teruggeschrokken kopers, die vervolgens willen dat de accountants een nota van bijna 15 mille crediteren. In een gesprek hierover dreigen de afblazers een tuchtklacht in te dienen tegen de accountants als zij niet komen tot “een minnelijke oplossing”.

Volgens één van de twee ondernemers zouden de accountants daarop hebben gereageerd met uitspraken als:

• Wij gaan ons niet verdedigen maar frontaal in de aanval, dan zullen jullie nog wat meemaken;  
• Ik hoop voor jullie dat jullie de beste advocaat kunnen vinden die er is….;
• Weten jullie wel wat zo’n procedure inhoudt? Hoe vaak hebben jullie zo’n procedure gevolgd?
• Het geld maakt ons niets uit, wij geven graag tonnen uit aan zo’n procedure en maken er veel tijd voor vrij;  
• Ga zo snel mogelijk mijn kantoor uit….

De ondernemers vinden deze uitspraken intimiderend. De accountants herkennen de weergave van het gesprek niet en spreken van “chantage”.

De ondernemers betalen de nota van de accountants niet en dienen een klacht tegen hen in.

Klacht

a. De accountants hadden moeten melden dat zij mogelijkerwijs in een belangenconflict zouden kunnen geraken en daarom wellicht niet geheel onafhankelijk zouden kunnen opereren;

b. de leider van het due diligence-onderzoek leverde tijdens het onderzoek een wanprestatie of pleegde een onrechtmatige daad door het niet vermelden c.q. constateren wat de feitelijke financiële situatie/ontwikkeling van de bedrijven was;

c. de accountants hebben onterecht, onverwacht, per direct en eenzijdig één week voor de geplande overnamedatum de relatie met en de werkzaamheden voor klagers beëindigd;

d. zij deden dat op basis van valse voorwendselen en zonder goed reden;

e. zij hebben willens en wetens de transactie laten mislukken door één week voor de transactie de overeengekomen stresstest/uitkeringstoets niet meer te willen uitvoeren;

f. zij hebben de schriftelijk en mondeling toegelichte klachten van klagers niet zakelijk correct behandeld;

g. zij hebben extra meerwerk in rekening gebracht dat niet afgesproken, niet herkenbaar en al betaald was;

h. hebben al met al niet integer gehandeld tegenover de klager.

Oordeel

De klachtonderdelen a, c, d, e en f zijn gegrond.

Ad a

Een serieuze bedreiging voor de objectiviteit vanwege vertrouwdheid kan zonder meer ontstaan als de openbaar accountant, zoals in dit geval, een zakelijke relatie onderhoudt met de adviseur van een partij waarmee zijn eigen cliënten een tegengesteld belang hebben.

Uit niets blijkt dat de accountants zich daadwerkelijk bewust zijn geweest van de bedreiging voor het objectiviteitsbeginsel. Eén van hen heeft op de zitting gezegd dat hij in de samenwerking met de accountant van de verkopende partij geen enkele bedreiging zag voor zijn objectiviteit. Toch zou hij naar eigen zeggen de opdrachtgevers hebben geïnformeerd over zijn zakelijke relatie met het accountantskantoor van de verkoper. De klagers ontkennen dit overigens.

De accountants erkennen dat zij hiervan niets in het dossier hebben vastgelegd, terwijl zij dat wel hadden moeten doen. Alleen al daarom hebben zij niet voldaan aan de voorschriften en kun je er niet vanuit gaan dat zij de klagers ook echt voldoende hebben geïnformeerd.

De accountants zeggen dat de accountant van de verkoper de klagers in een schriftelijke verklaring op de hoogte heeft gesteld van zijn zakelijke relatie met het kantoor van de ddo-onderzoekers. Als dit al juist is, doet dat niets af aan de verplichting zelf voldoende waarborgen te treffen en deze ook adequaat vast te leggen. De klagers ontkennen overigens dat de accountant hen heeft ingelicht.

De ddo-accountants hebben dus onvoldoende waarborgen getroffen en niets vastgelegd. Maar dat zij de belangen van hun opdrachtgevers ook echt niet objectief hebben behartigd, is volgens de Accountantskamer niet gebleken.

Ad b

Gezien de weerlegging door de accountant is niet aannemelijk geworden dat diens rapport:

• onjuistheden bevatte;
• gezien de afspraken onvolledig was;
• op ondeskundige dan wel onzorgvuldige wijze tot stand is gekomen.

Ad c, d en e

Het kantoor had afgesproken de stresstest uit te voeren. Toen één van de klagers telefonisch het declaratiegedrag van de accountants aan de orde stelde, besloten de accountants echter dat zij eerst verder wilden praten. Zij hebben niet gezegd waarover dit gesprek dan zou gaan, terwijl dat gezien de ontstane situatie wel voor de hand had gelegen.

Dat de klagers niet wilden komen praten, betekent niet dat de accountants pardoes de opdracht mochten beëindigen. Zij hadden zich moeten realiseren dat een acute beëindiging en het niet uitvoeren van de stresstest op zo’n moment in een overnametraject vergaande gevolgen voor klagers zouden kunnen hebben. Zij hebben hieromtrent geen adequate belangenafweging gemaakt en daardoor “disproportioneel” gehandeld. Dit is in strijd met de fundamentele beginselen van (deskundigheid en) zorgvuldigheid en van professioneel gedrag.

Ad f

De ddo-onderzoeksleider  heeft verklaard dat hij tijdens het laatste gesprek wel boos was en tegen klagers heeft gezegd dat zij zijn kantoor uit moesten. Hij heeft niet ontkend dat hij de verweten bewoording heeft gebruikt. Volgens de Accountantskamer is het zonder meer schadelijk voor het accountantsberoep om in een interne klachtprocedure zulke taal te bezigen en de klant zo onder druk te zetten. Dat is geen correcte afhandeling van de klacht. De ddo-onderzoeksleider  heeft ook daarom in strijd gehandeld met het fundamentele beginsel van professioneel gedrag.

Ad g

Alleen de burgerlijke rechter en/of de Raad van Geschillen kunnen een bindend oordeel vellen over declaratiegeschillen. Een tuchtklacht hierover heeft alleen succes als de accountant zo onzorgvuldig, niet-integer en onprofessioneel heeft gehandeld dat hij de VGBA schendt. Bijvoorbeeld door bewust (en dus te kwader trouw) onjuiste of misleidende declaraties in te dienen. Daar is in dit geval geen sprake van.

Ad h

De Accountantskamer behandelt dit klachtonderdeel niet, omdat het niets meer toevoegt.

Maatregel

Waarschuwing.