Tuchtrecht

Niet gewaarschuwd voor risico's buiten opdracht

Op basis van zijn zorgplicht moet een accountant de cliënt soms ook waarschuwen voor zichtbare risico's die buiten zijn opdracht liggen, zoals de schulden die in een erfenis zitten.

College van Beroep voor het bedrijfsleven

Zaaknummers:
AWB 14/837
Datum uitspraak:
07 juni 2016
Oordeel:
deels gegrond
Maatregel:
waarschuwing in plaats van berisping
Status:
definitief
Vindplaats:
ECLI:NL:CBB:2016:165

Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een man heeft samen met zijn ouders een paprika- en hortensiakwekerij in een maatschap. Hij is op huwelijkse voorwaarden getrouwd. Als hij overlijdt, aanvaardt zijn weduwe de erfenis zonder voorbehoud.

Helaas blijken de schulden in de nalatenschap groter dan verwacht, want:

  • de overlijdensrisicoverzekeraar keert niet uit aan de weduwe, maar aan de ouders, terwijl de maatschap de premies betaalde;
  • de man blijkt hypothecaire garanties te hebben afgegeven voor een lening van zes ton die Rabobank heeft verstrekt aan de privéonderneming van zijn ouders.

De weduwe dient een klacht in tegen de huisaccountant (een AA) van de maatschap. De Accountantskamer legt de accountant een berisping op, omdat de accountant niet lijkt te beseffen dat:

  • hij in de gegeven omstandigheden bij zo’n kwetsbare cliënt een zorgplicht had;
  • in die situatie anders had moeten handelen om zijn objectiviteit niet in het geding te brengen.

De accountant gaat in hoger beroep.

Beroepsgronden

De Accountantskamer heeft:

  • de zorgplicht te ruim uitgelegd;
  • ten onrechte gezegd dat de accountant zijn objectiviteit onvoldoende heeft gewaarborgd;
  • ten onrechte een berisping opgelegd.

Oordeel

Het beroep is deels gegrond.

Zorg- en informatieplicht

De zorgplicht van de accountant beperkt zich niet tot de zuiver juridische formulering van de opdracht. Als de accountant naar aanleiding van zijn werkzaamheden stuit op andere risico’s dan de risico’s die hij binnen het kader van zijn opdracht behoort te signaleren, zal hij de cliënt soms moeten waarschuwen en/of ongevraagd een advies te geven.

Volgens het College van Beroep voor het bedrijfsleven had de accountant zich onder deze omstandigheden op zijn minst moeten afvragen of de weduwe de informatie over de financiële situatie van de onderneming wel voldoende kon begrijpen, omdat:

  • zij niet zijn opdrachtgever was;
  • er geen langdurig cliëntenrelatie met haar bestond;
  • zij geen positie binnen het bedrijf had die haar het benodigde kennisniveau bezorgde;
  • zij de informatie moest verwerken kort nadat haar echtgenoot onverwachts was overleden en zij was achtergebleven met de zorg voor drie jonge kinderen en de financiële zorgen over de nalatenschap.

Omdat een accountant niet deskundig is op het gebied van erfrecht of civielrechtelijke aansprakelijkheid hoefde de accountant echter niet te zeggen of het wel of niet verstandig was om de nalatenschap zonder voorbehoud dan wel beneficiair te aanvaarden. De accountant mocht ervan uitgaan dat de notaris de weduwe zou:

  • adviseren over de keuze voor zuiver of beneficiair aanvaarden;
  • informeren over de activa en passiva van de ondernemingen en het saldo van de nalatenschap;
  • informeren over de hoofdelijke aansprakelijkheid voor bankschulden van de maatschap.

In tegenstelling tot de Accountantskamer vindt het college dat de informatie in de jaarstukken voldoende inzicht bood in:

  • de bankschulden die toen bestonden;
  • de vermogensposities van de maatschap en de vennoten onderling;
  • de verplichtingen tegenover derden.

De accountant hoefde de weduwe niet ongevraagd te informeren over de gevolgen van het opzeggen van een leasecontract.

Hij had daarentegen wel moeten nagaan of de notaris voldoende gegevens had om de weduwe te begeleiden en adviseren. Ook had hij de weduwe moeten informeren over of herinneren aan de hypothecaire garanties voor de banklening van de schoonouders. De weduwe zou hiervoor weliswaar getekend (moeten) hebben, maar de garanties waren niet opgenomen in de jaarstukken en berekeningen die de accountant had gemaakt, terwijl die informatie van groot belang was voor een risico-inschatting en een goede keuze.

De accountant wist dat zij als erfgenaam inzicht in de boedel probeerde te krijgen, dus maakt het niet uit of zij hem nu wel of niet om cijfers heeft gevraagd. Verder had de accountant de weduwe moeten wijzen op de aansprakelijkheden en schulden van de onderneming van de schoonouders, waarvan hij ook de accountant was.

Het college rekent de accountant echter niet aan dat hij niets heeft gezegd over de overlijdensrisicoverzekering, waarvan de premies ten onrechte werden geboekt ten laste van de maatschap en waarvan de vader van haar man de begunstigde bleek, want:

  • de accountant werkte relatief kort voor haar man en zijn ouders;
  • de accountant was niet betrokken bij de verschillende financieringsconstructies van de ondernemingen;
  • zijn opdrachten waren beperkt;
  • uit een brief blijkt dat de vrouw wist van het bestaan van de verzekering, voordat zij zich tot de accountant wendde.

Het beroep is deels gegrond. Het verwijt dat de accountant het deskundigheids- en zorgvuldigheidsbeginsel heeft geschonden blijft echter overeind.

Objectiviteit

Het college is het met de Accountantskamer eens dat de accountant zich had moeten realiseren dat er een belangentegenstelling bestond tussen de weduwe en haar schoonouders. De manier waarop de weduwe de erfenis zou aanvaarden zou namelijk gevolgen kunnen hebben voor de financiële positie van de maatschap en de schoonouders, voor wie een zuivere aanvaarding voordelig was. De AA was accountant voor zowel de weduwe als voor de maatschap die haar schoonouders voortzetten en moest daarom de belangen van beide partijen behartigen.

Voor een goede keuze tussen zuiver of beneficiair aanvaarden was de weduwe grotendeels aangewezen op informatie van de accountant, die daardoor de besluitvorming al dan niet bewust kon beïnvloeden. Daarbij kon hij de verdenking op zich laden dat hij de belangen van de ene cliënt zwaarder liet wegen dan die van de ander. De accountant is zich onvoldoende bewust geweest van deze belangentegenstelling, heeft dit thema niet besproken met zijn cliënten en heeft zijn objectiviteit niet gewaarborgd.

Maatregel

De berisping wordt een waarschuwing.

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.