Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een accountant-administratieconsulent wordt tot tien maanden cel veroordeeld (waarvan vier voorwaardelijk) omdat hij in 2012 en 2013 opzettelijk ob-aangiften onjuist heeft ingevuld. Het ging om aangiften van enkele vennootschappen onder firma, waarbij hij in de meeste gevallen geregistreerd stond dan wel feitelijk functioneerde als (indirect) bestuurder.

Tijdens doorzoekingen zijn twee hennepplantages aangetroffen. Eén in de garage van de woning van de accountant, een ander in een gedeelte van een loods die de accountant had gehuurd.

Het Openbaar Ministerie dient een klacht tegen de accountant in bij de Accountantskamer, die een doorhaling oplegt met een herinschrijvingsverbod van tien jaar. De accountant gaat in hoger beroep, net als tegen de voorlopige doorhaling, die de Accountantskamer op verzoek van de NBA oplegt in afwachting van de beslissing over de klacht van het OM.

Beroepsgronden

In eerste instantie zweeg de accountant tegenover de tuchtrechter in verband met zijn strafzaak. Op de zitting in hoger beroep voert hij kort gezegd aan dat:

1. hij niet opzettelijk onjuiste ob-aangiften heeft gedaan;
2. het indienen van de aangiften niet tuchtrechtelijk verwijtbaar is;
3. hij niet betrokken was bij de hennepkwekerij;
4. de Accountantskamer zich niet puur mocht baseren op het vonnis van de rechtbank, omdat de accountant daartegen in hoger beroep is gegaan.

Oordeel

Het beroep is ongegrond.

Ad 1

Volgens de accountant zijn de aangiften niet ten onrechte ingediend, want:

• de tien onderzochte ondernemingen zijn opgericht om bepaalde formules op te zetten, uit te werken en op den duur te ‘vermarkten’ in de vorm van franchiseorganisaties of verder uit te bouwen middels aan te trekken financiers. De vennootschappen onder firma waren opgericht voor verschillende soorten activiteiten, waaronder softwareontwikkeling, verhuur van transport- en vervoermiddelen en ontwikkeling en advisering in het kader van robotisering.
• er waren geen zichtbare activiteiten, omdat de ondernemingen in het eerste stadium van oprichting verkeerden. In deze zogenoemde ‘deskfase’ was men bezig met marktonderzoek en het inventariseren van leveranciers en mogelijke afnemers en mogelijke investeringspartners. De kosten in de aangiften betroffen voorschotten die drie facilitaire bv’s in rekening hadden gebracht voor de deskresearch en het regelen van de huisvesting, administratie, verzekeringen en dergelijke.
• vier vof’s zijn snel doorgestoten naar een Belgische onderneming in de verwachting dat de formules ook daar zouden kunnen worden gebruikt. Hierom werd in de facilitaire bv’s alvast een fors bedrag opgenomen als voorschotlevering.

Volgens het college is duidelijk dat de accountant de aangiften zelf heeft gedaan en kan hij daarop dus tuchtrechtelijk kan worden aangesproken. Ook het college vindt niet dat de aangiften terecht zijn ingediend.

Op zich kan in rekening gebrachte voorbelasting worden afgetrokken bij voorbereidingshandelingen om economische activiteiten te gaan uitvoeren. Ook als die economische activiteiten nog op zich laten wachten en de omzetbelasting is betaald over een voorschot. Het voornemen om economische activiteiten te gaan uitvoeren, moet echter wel worden onderbouwd met objectieve gegevens.

Dat heeft de accountant onvoldoende gedaan. Zo heeft hij geen enkel document ingebracht waaruit kan worden opgemaakt dat er inderdaad werkzaamheden zijn verricht in het kader van de ‘deskfase’. Het Openbaar Ministerie heeft op de college-zitting gezegd dat er bij het onderzoek geen stukken zijn gevonden die wijzen op desk-werkzaamheden.

Ad 2

Los van de vraag of de accountant feitelijk leiding heeft gegeven aan de firma’s is het hem aan te rekenen dat hij actief heeft meegewerkt aan het indienen van onjuiste aangiften omzetbelasting. De accountant moet genoeg van de firma’s hebben geweten om met zijn kennis en expertise vast te stellen dat het voornemen om economische activiteiten uit te voeren niet onderbouwd kon worden met objectieve gegevens. Hij beschikte namelijk over:

• bedrijfsgegevens van de Ltd’s die de firma’s bestuurden;
• de inlogcodes voor de Belastingdienst ten behoeve van de firma’s;
• een overzicht van namen en e-mailadressen die werden gebruikt voor de Ltd’s en firma’s.

Bovendien beheerde de accountant de bankrekening van enkele firma’s en was hij contactpersoon voor de gehuurde ruimtes en postbussen.

De accountant heeft door de aangiftes te doen in strijd gehandeld met de fundamentele beginselen van integriteit en professioneel gedrag.

Ad 3

De accountant was duidelijk betrokken bij het telen van hennep, want:

• volgens het OM is op het woonadres van de accountant een grote hoeveelheid hennepplanten aangetroffen en was de kwekerij professioneel aangelegd;
• was de accountant thuis toen de hennepplantage werd aangetroffen;
• heeft zijn vrouw in een getuigenverhoor verklaard dat hij vermoedelijk om financiële redenen een hennepkwekerij aan huis had.

Volgens het college heeft de accountant zich op zijn minst dienstbaar opgesteld aan illegale activiteiten waarbij op een professionele wijze geld werd verdiend. Betrokkenheid daarbij schaadt de betrouwbaarheid van de accountant bij de uitoefening van zijn beroep.

Ad 4

Dat de accountant zich niet heeft verweerd bij de Accountantskamer heeft een rol gespeeld. Ook in zijn hogerberoepschrift beriep de accountant zich nog op zijn zwijgrecht. Pas op de zitting bij het college heeft hij zijn mond open gedaan. Hoewel hij daar “niet op alle vlakken openheid van zaken heeft willen geven”, heeft de accountant in hoger beroep wel inhoudelijk verweer gevoerd. Om die reden doet het college geen uitspraak over de omvang van het zwijgrecht in het tuchtrecht.

De Accountantskamer heeft zich niet alleen gebaseerd op het strafvonnis, maar ook op de stukken die het OM heeft overgelegd en het gebrek aan verweer daartegen. De Accountantskamer heeft dus zelf beoordeeld of de accountant tuchtrechtelijk verwijtbaar heeft gehandeld.

Maatregel

Doorhaling, waarbij de accountant zich niet binnen tien jaar opnieuw kan laten inschrijven.

De accountant heeft over een langere periode bewust onjuiste belastingaangiften ingediend. Dat de fiscus op grond van die onjuiste aangiften slechts 4700 euro heeft uitbetaald, maakt dit vergrijp tuchtrechtelijk gezien niet minder ernstig. Het college rekent de accountant ook zwaar aan dat hij zich dienstbaar heeft opgesteld aan het professioneel geld verdienen met illegale activiteiten, omdat hij daarmee het accountantsberoep ernstig in diskrediet heeft gebracht.

Met een snelle beslissing over deze doorhaling, was een oordeel over het beroep tegen de voorlopige doorhaling niet meer nodig, zo zei de accountant tegen het college. Daarom verklaart het college het hoger beroep tegen de tijdelijke doorhaling niet-ontvankelijk “wegens het ontbreken van procesbelang”.

Annotatie Lex van Almelo

Een accountant die strafbare feiten pleegt, schaadt het vertrouwen in het accountantsberoep. Dat de tuchtrechter deze rotte appel zo lang mogelijk uit de mand wipt, is dan – om met Koot en Bie te spreken – de gewone gebruikelijke usance.

De doorgehaalde accountant kan zelf het brein achter de illegale activiteiten zijn geweest. Maar het is ook denkbaar dat hij in handen is gevallen van criminelen die hem gebruikten om hun illegale teeltinkomsten wit te wassen. In dat geval is het voor de oud-accountant zelf plezierig dat hij door de doorhaling minder bruikbaar wordt voor georganiseerde misdaad.

Ook als de btw-fraude los staat van hennepteelt is de casus interessant voor accountants die verre willen blijven van louche ondernemers. Bij de volgende ingrediënten moet een accountant de wenkbrauwen fronsen:

• een reeks rechtspersonen (hier: vof’s);
• die worden bestuurd door een Ltd;
• ondernemen geen economische activiteiten;
• brengen elkaar wel btw in rekening over voorschotten;
• trekken de betaalde btw vervolgens af.

Het College van Beroep voor het bedrijfsleven legt duidelijk uit, met verwijzingen naar onder meer deze Europese en Nederlandse rechtspraak, wanneer je betaalde voorbelasting mag aftrekken als er nog geen economische activiteiten zijn: geloof de klant niet op zijn blauwe ogen, maar laat hem de voornemens onderbouwen met objectieve gegevens.

Zoals gezegd is de doorhaling niet verrassend en de voorlopige doorhaling evenmin. Bijzonder is wel dat het hoger beroep tegen de voorlopige maatregel in dit geval een dode mus is. Het college heeft de beslissing hierover zo lang uitgesteld dat de doorgehaalde accountant op 20 april 2016 zelf zei dat hij geen belang meer had bij een beslissing over de voorlopige doorhaling als het college binnen afzienbare tijd uitspraak zou doen over de gewone doorhaling. Die uitspraak volgde drie maanden later.

Het college zag in de verklaring van de accountant aanleiding het beroep niet-ontvankelijk te verklaren en een dode letter te maken van de beroepsmogelijkheid tegen de voorlopige maatregel. Dat is begrijpelijk omdat de doorgehaalde accountant zei dat hij zo snel mogelijk weer aan het werk wilde als accountant. Maar het is de vraag of het behoorlijk is om een rechtsmiddel illusoir te maken.