Out of print: 'Nederlands Roem'
Er is onder de fabrikanten van chipsmachines één onderneming die alle andere aanbieders overvleugelt: het Nederlandse ASML. Geen dameshockeyteam is in wereldkampioenschappen zo succesvol geweest als het Nederlandse. Bij grote kustbeschermingsprojecten zijn Nederlandse ingenieursbureaus als DHV Haskoning en DHV de toonaangevende partijen. De Nederlanders Tiësto en Armin van Buuren zijn in de dance-scene de meest succesvolle en bewonderde dj's ter wereld.
Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 7/8, 2013
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Heerlijk toch, dit soort opsommingen? Nog even doorgaan? Ok: het FD schreef onlangs dat bestuurders uit Nederland dominant zijn als je kijkt naar sleutelposities bij internationale organisaties die regels stellen voor accountancy, of toezicht houden op de financiële markten.
Jazeker, we tellen mee. Wij kunnen iets! We zijn goed! Nederlanders ongevoelig voor Nationale trots? Ik geloof er geen bal van.
Maar waarom kwam er dan toch meteen een vertederde glimlach op m'n gezicht toen ik pas ‘Nederlands Roem - in het verleden en heden’ in handen kreeg? Een kloek, in linnen gebonden en mooi met haarscherpe zwart-wit foto's geïllustreerd boek dat een overzicht wil geven van de gebieden waar Nederland indertijd - in 1934 kwam de eerste druk uit - uitblonk, of waarin het ooit groot was geweest. Een publicatie van D.A. Daamen's Uitgeversmaatschappij uit 's Gravenhage. Een journalist, ene P.H. Ritter jr. wist elf deftige heren (prof.dr.-zus; mr. dr.-zo) te paaien om bijdragen te leveren.
Wat maakt dat zo'n boek een ‘ah-gossie’-reactie oproept? Misschien die rij hotemetoten-van-toen die, in een taal die wetenschappelijk en geleerd wil klinken, toch overkomen als ingehuurd om opgeblazen propagandatekst te leveren. Zeker, de prestaties van de bedrijven die het meest uitvoerig in beeld worden gebracht, vooral KLM en Fokker, dwongen in die tijd verdiend respect af. En gezwollen taal hoorde bij de tijdgeest van de late jaren dertig - niet alleen in Duitsland en Italië.
Maar er is nóg iets: de keuze van de activiteiten waarin Nederland toen excelleerde - te beginnen met de koopvaardij en de vroeg twintigste eeuwse variant daarop: de luchtvaart, de uitgeverij van boeken, het droogleggen van land, het besturen van een overzees rijk, de handel, de literatuur en natuurlijk de schilderkunst - suggereert dat daarin voorbestemdheid zit. Dat geeft het boek een mystieke klank.
Interessant is dat er nog steeds nu pogingen gedaan worden om sectoren en activiteiten aan te wijzen waarin Nederland voorop loopt. Kijk maar naar dat lijstje met zogeheten topsectoren. Ook daarin is deels voorbestemdheid terug te vinden: tuinbouw, agri- en food, water, en logistiek. Dat heeft te maken met ligging en landschap. Maar zijn ‘wij’ voorbestemd om goed te hockeyen?
Dancefeesten te organiseren? Chipsmachines te maken? Onzin. Eén uitzondering die gek genoeg niet als topsector werd en wordt genoemd: dat accountantsvak. Dat belichaamt de volmaakte versmelting van dominee en koopman. Daar is excelleren wel voorbestemd.