Spookcijfer: Cijfers aandikken
Obesitas. Het is typisch zo’n fijn onderwerp voor alarmerende berichten met inktzwarte koppen. De Telegraaf heeft het in de zomer van vorig jaar over ‘vraatzucht’ die ‘niet alleen de volksgezondheid, maar ook het bedrijfsleven en de economie bedreigt’. Want die vraatzucht kost ons land volgens de krant 3,7 miljard per jaar.
Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 4, 2010
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Het is geestig dat er op de desbetreffende webpagina – in maart 2010 – met dat bericht een Google-advertentie is opgenomen die oproept het kerstmenu te genieten in restaurant de Gelagkamer, maar dat geheel terzijde.
Want het gaat hier natuurlijk om de cijfers waarmee wordt geschermd. Want hoe kun je een beetje een betrouwbaar kostenplaatje hangen aan het fenomeen obesitas? Het bedrag van 3,7 miljard blijkt te komen uit een berekening van Dagblad De Pers. En Ab Klink - destijds minister van Volksgezondheid - noemde een paar maanden later een cijfer van 3,2 miljard.
In een thema-uitgave van VNO-NCW wordt vermeld dat de kosten van ziekteverzuim als gevolg van obesitas jaarlijks neerkomen op 600 miljoen euro. Dat blijkt te zijn gebaseerd op een berekening van (alweer) Ab Klink, Paul Rosenmöller (voorzitter van het convenant overgewicht) en Johan Polder van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in het economenvakblad ESB. De auteurs maken daarin duidelijk dat het maar om een globale berekening gaat, maar die nuance ontbreekt uiteraard in de media.
En dan is er nog een ander aspect: wie een beetje Googlet op het thema obesitas komt er ook achter dat allerlei marktpartijen er een dot van een marktkans in zien. Van verkopers van afslankmiddelen tot aanbieders van medische zorg: overgewicht creëert ook weer een – excuus voor het woordgrapje – groeimarkt. Niks bedreiging voor de economie dus.
Meer serieus: obesitas legt natuurlijk een zware druk op de gezondheidszorg, op de kosten van de verzekering en op de arbeidsmarkt. Maar kunnen we het ‘verwoestende’ effect op onze economie eigenlijk wel meten?
Waar het gaat om de directe medische kosten lijkt dat wel realistisch. Maar over het verlies aan productiviteit is nauwelijks een zinnig woord te zeggen. Een bijdrage in Tijdschrift voor Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde van mei 2008 legt de vinger op de zere plek. “The wish to maximise the social impact of an issue is great. The availability of wellfounded data concerning the indirect costs of disorders and/or the consequences for work participation and productivity is inversely proportional.”
Helaas, dat levert geen vetgedrukte koppen op in de krant.