'NBA en KNB moeten kiezen tussen publieke taak en belangenbehartiging'
De beroepsorganisaties van accountants en notarissen worstelen met de dubbelrol van enerzijds regelgever en toezichthouder en anderzijds belangenbehartiger voor de sector. Volgens Jeroen Piersma moeten ze kiezen. Volgens de NBA berust zijn betoog op misverstanden.
Piersma, als redacteur van Het Financieele Dagblad gespecialiseerd in onder meer de accountancy, doet zijn uitlatingen vandaag op de opiniepagina van die krant.
Een van de directe aanleidingen voor zijn betoog is het recente interview met AFM-bestuurder Gerben Everts. Deze stelde onder meer dat de NBA zich nog steeds gevoelig toont voor de belangen van de accountantskantoren en te veel geneigd is om compromissen te sluiten. Daarbij noemde Everts de discussie rond de nieuwe onafhankelijkheidsregels als voorbeeld. Een aanvankelijk "redelijk streng" voorstel dat verder ging dan de oude Nederlandse en internationale regels, zou onder druk van de kantoren zijn "versoepeld".
Ten aanzien van het notarisberoep noemt Piersma als voorbeeld de discussie rond de Hema-notaris, waar de beroepsorganisatie KNB na aanvankelijke stilte alsnog een tuchtzaak aanspande tegen de daarbij betrokken notarissen.
"De twee gezichten van de beroepsorganisatie hoeven geen probleem te zijn, zo lang het maar goed gaat met de branche en de spanning in de achterban niet te hoog oploopt", schrijft Piersma.
Maar die luxe-situatie is de accountants en notarissen niet gegund, bij de accountants onder meer door de maatschappelijke discussie rond de accountantscontrole. "Bij iedere actie is de NBA met één hand op de rug gebonden door de grote invloed van de kantoren. Hoe meer de maatregelen van de NBA raken aan het verdienmodel, des te groter de weerstand van de achterban."
En die achterban laat zich volgens hem gelden via het bestuur van de NBA, dat "volledig bestaat uit vertegenwoordigers van de kantoren". Bij belangrijke beslissingen in de sfeer van regelgeving lopen de toezichthouderrol en de rol van belangenbehartiger dan verwarrend door elkaar en is er neiging tot ‘marchanderen'. Daardoor is bij de nieuwe onafhankelijkheidsregels bijvoorbeeld 'scharrelruimte' (een term van Mazars-voorzitter Paul Steman) gecreëerd.
Volgens Piersma zijn er drie oplossingen voor het dilemma van de beroepsorganisaties. "Het bestuur van de beroepsorganisaties kan zich vermannen en alleen nog maar handelen naar zijn publieke opdracht. Een variant op die oplossing is een splitsing in een beroepsorganisatie met publieke taak en een pure belangenbehartiger. Het bestuur van een beroepsorganisatie mag in dat geval niet alleen bestaan uit vertegenwoordigers van de sector, want dan verandert er niet zo veel. Slagen de beroepsorganisaties er niet in een klare publieke lijn te trekken, dan blijft alleen nog de derde oplossing over: overheveling van de publieke bevoegdheden naar de externe toezichthouder."
Reactie NBA
De NBA bestrijdt deze visie en laat bij monde van de directeuren Anne-Marike van Arkel en Berry Wammes weten dat de stelling van zowel Gerben Everts als Jeroen Piersma dat het NBA-bestuur louter bestaat uit vertegenwoordigers van de accountantskantoren, onjuist is. Slechts zes van de dertien leden van het NBA-bestuur zijn van de grote en middelgrote kantoren afkomstig. De overige zeven komen uit het bedrijfsleven, de overheid of zijn werkzaam als zelfstandig ondernemer.
Ook de stelling dat de recente opgestelde onafhankelijkheidsregels onder druk van de leden zijn afgezwakt is volgens de NBA niet juist. De oorspronkelijke voorstellen zijn aangepast - op de meeste punten verduidelijkt in plaats van afgezwakt - na een brede consultatie waaraan naast leden ook externe stakeholders zoals AFM, Eumedion, VNO/MKB Nederland, de Nederlandse Bank en de KNVB deelnamen.
"Dat op basis hiervan de voorstellen zijn aangepast is niet zo verwonderlijk, integendeel", aldus de NBA-directeuren. "Het zou eerder een blijk van arrogantie zijn geweest als het NBA-bestuur niét geluisterd zou hebben naar maatschappij en achterban. Woorden als 'scharrelruimte' en 'marchanderen' zijn dan ook niet op hun plaats."