Nieuws 18 juni 2013

‘Afgeleid verschoningsrecht wellicht op de helling’

De forensisch accountant die zich in een tuchtprocedure op zijn afgeleid verschoningsrecht beroept, wacht vrijwel zeker een veroordeling, zo bleek tijdens het seminar 'Forensic Accounting Revisited', dat Grant Thornton vorige week organiseerde.

Tactische tuchtklachten om feiten boven tafel te krijgen zijn dan niet uitgesloten. Maar wellicht gaat het verschoningsrecht op de helling.

Sinds 1 januari staat expliciet in de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) dat forensisch accountants ongebruikelijke transacties moeten melden. Daardoor is de discussie over het afgeleid verschoningsrecht voor de forensisch accountant weer opgelaaid.

Door de meldplicht haalt een onderneming het Paard van Troje binnen. Tenzij de advocaat van de onderneming de forensisch accountant inhuurt en het onderzoek onder diens verschoningsrecht laat vallen. Dan kan de advocaat immers bepalen welke bevindingen naar buiten komen. Het is daarom verstandig om dat soort onderzoeken via de advocaat te leiden of er een advocaat tussen te schuiven, zeggen voorstanders.

Maar critici zeggen dat het verschoningsrecht niet is bedoeld voor ondernemingsadviezen en frauduleuze praktijken. En sommige toezichthouders, zoals de Securities and Exchange Commission (SEC), leggen een onderzoek dat is uitgevoerd onder verschoningsrecht meestal terzijde, omdat het te partijdig is. In de VS zien opdrachtgevers er daarom vaak bij voorbaat van af om het onderzoek onder het verschoningsrecht van de advocaat te laten uitvoeren. Ook in Nederland kan onderzoek onder het verschoningsrecht twijfels oproepen aan de objectiviteit.

Voorzitter Michiel Werkhoven van de Accountantskamer wees erop dat de forensisch accountant, die zich in een tuchtprocedure beroept op het afgeleid verschoningsrecht, een grote kans loopt op een veroordeling. Hij kan dan namelijk niet aantonen dat hij zijn werk goed heeft gedaan. En de Accountantskamer gaat er dan vanuit dat diens rapport geen deugdelijke grondslag heeft.

Zonder verschoningsrecht kan de advocaat van de tegenpartij met een tuchtklacht gegevens boven tafel krijgen. "Het is een uitnodiging voor fishing expeditions", zei advocaat Winfried van de Muijsenberg. Werkhoven sluit inderdaad niet uit dat advocaten om tactische redenen klachten indienen, ook al zeggen zij in een recent onderzoek van Grant Thornton allemaal dat zij dit nooit zullen doen.

Raadsheer Ruth de Bock van het Gerechtshof Amsterdam voorspelt dat het verschoningsrecht voor advocaten, notarissen, artsen en dominees binnen tien jaar ingrijpend zal veranderen. Nu kan een advocaat of een accountant bij een tuchtklacht een beroep doen op het (afgeleid) verschoningsrecht, zelfs als de cliënt de stukken wel wil openbaren. Naar haar overtuiging komt er een systeem waarin niet de beroepsbeoefenaar zelf, maar de rechter van geval tot geval bepaalt of een beroep op het verschoningsrecht gerechtvaardigd is.

Uit het onderzoek van Grant Thornton blijkt overigens dat niet alle advocaten het vanzelfsprekend vinden om forensisch accountantsonderzoek altijd onder hun verschoningsrecht aan te besteden.

Hoogleraar Forensische Accountancy Marcel Pheijffer wees er tijdens het seminar op dat het afgeleid verschoningsrecht voor accountants "niet ongeclausuleerd" is en dat de eigen beroepsregels van accountants onverkort gelden. Daarom vindt hij het verstandig als de forensisch accountant zich bij voorbaat afvraagt:

• wat het doel van het onderzoek is;
• welke beperkingen of belemmeringen er zijn om het onderzoek te doen en om daarover te rapporteren;
• hoe hij moet omgaan met hoor en wederhoor;
• hoe de advocaat omgaat met de bevindingen.

Ook is het raadzaam de factuur naar de advocaat te sturen.