Dreigende ondergang Noble Group 'nieuwe Enron-affaire'?
De grote grondstoffenhandelaar Noble lijkt zijn eigen graf te delven door een opeenstapeling van twijfelachtige financiële beslissingen en een accountant die niet kritisch genoeg zou zijn.
Deze week kelderde de koers van Noble Group, ooit een van de grootste grondstoffenhandelaren in Azië, in één nacht met bijna dertig procent op de beurs van Singapore. De handel in de aandelen van het bedrijf is daarop stopgezet. Het is de zoveelste in een reeks koersdalingen die elkaar sinds 2015 in rap tempo opvolgen, waardoor het bedrijf sindsdien negentig procent van zijn waarde is verloren.
Fair value
Iceberg Research, een groep anonieme analisten, bracht begin 2015 een rapport uit met de onheilspellende titel 'Noble Group, a Repeat of Enron'. De analisten beschuldigden Noble in het rapport van het systematisch opkloppen van de cijfers. Noble maakt veel gebruik van het zogenoemde 'fair value accounting'-principe, waarbij activa gewaardeerd worden ofwel op de marktprijs indien die bestaat, of door een waarde die gebaseerd is op verwachte rendementen. Fair value accounting gaat uit van een markt die geen grote schommelingen laat zien. Door onder meer de afkoeling van de Chinese economie zijn de grondstofprijzen in de afgelopen twee jaar echter flink gedaald.
Wanneer een bedrijf op tijd signaleert dat de markt verandert, kunnen fluctuaties eventueel opgevangen worden door snel ingrijpen. Bij Noble lijkt dit echter op grote schaal mis te zijn gegaan; het bedrijf heeft zou stelselmatig jarenlang, tegen de trends op de markt in, de waarde van activa hebben opgeklopt om mooie groeicijfers te kunnen laten zien. Dat leidde ertoe dat het bedrijf in 2015 plotseling 1,2 miljard dollar moest afschrijven en opeens een verlies onder de streep liet zien.
Bergafwaarts
Sindsdien is het bergafwaarts gegaan met Noble. Kort na de afschrijving werd PwC gevraagd om onderzoek te doen naar de waarderingen van de activa; waarderingen die eerder goedgekeurd waren door EY. Toen PwC concludeerde dat de manier waarop Noble activa waardeerde geen regels brak, leefde de koers even op.
PwC merkte echter wel op dat het gevaarlijk was dat slechts "enkele belangrijke individuen" in het bedrijf verantwoordelijk waren voor de waarderingen en dat het bestuur nauwer betrokken moet worden bij de waarderingen. PwC gaf daarbij aan dat Noble transparanter moest zijn over de daadwerkelijke cashwinsten uit langetermijncontracten, in plaats van alleen de waarde van die contracten te melden.
Analisten waren niet tevreden met de analyse van PwC, omdat zij nog steeds niet de echte waarde van de langetermijncontracten konden achterhalen. Noble negeerde de kritiek en bleef op de oude voet doorgaan. Wel besloot het bedrijf tot een reorganisatie, waarbij ruim vijftien procent van het personeel werd ontslagen. Tegelijk werd er, om het vertrouwen van de markt terug te winnen, stevig geheadhunt bij gevestigde namen, zoals Goldman Sachs, JPMorgan en Trafigura.
Gigantisch faillissement
Het mocht niet baten. Kredietbeoordelaars hebben sinds 2015 stelselmatig de ratings van Noble verlaagd. Sinds deze week staat de rating van Noble op ‘CCC’, met een grote kans op verdere verlaging wegens een risico op liquiditeitstekort. Analisten hebben berekend dat de tekorten van Noble door de huidige ontwikkelingen kunnen oplopen tot 3,4 miljard dollar.
Dit betekent een grote kans op een gigantisch faillissement. De verwachting is dat daarbij ook vragen zullen worden gesteld over de controle door EY en de genoemde analyse van PwC. Ook het gehanteerde en niet onomstreden fair value accounting-principe zal waarschijnlijk onderwerp van gesprek zijn.