Nieuws 05 november 2025

Rekenkamer: Parlement krijgt te weinig informatie voor controle belastingontvangsten

De Eerste en Tweede Kamer krijgen onvoldoende informatie over belastingontvangsten om hun controlerende taak uit te voeren. De verantwoording over de jaarlijkse belastingontvangsten (301,6 miljard euro volgens de Miljoenennota 2026) is verspreid over diverse jaarverslagen en mist toelichting.

Dat maakt het volgens de Algemene Rekenkamer moeilijk voor het parlement om de resultaten van belastingmaatregelen te zien. Daardoor kunnen kansen blijven liggen om het belastingstelsel doeltreffender, doelmatiger en eenvoudiger te maken. In een onderzoek doet de rekenkamer concrete aanbevelingen om de informatievoorziening te verbeteren.

Uitgesmeerd

Informatie over belastingontvangsten is niet op één plek te vinden in het jaarverslag van het ministerie van Financiën, maar is uitgesmeerd over verschillende jaarverslagen en beleidsartikelen, aldus de rekenkamer.

Het Financieel Jaarverslag van het Rijk (FJR) kent wel een bijlage waarin alle belastingopbrengsten zijn vermeld, maar de verschillen tussen verwachte en daadwerkelijke belastingopbrengsten worden hier vaak niet (of maar beperkt) toegelicht. Er is ook geen gedetailleerd meerjarig overzicht van de belastingopbrengsten, waardoor ontwikkelingen ten opzichte van het verleden niet zichtbaar worden.

Geen verantwoording over belastingplannen

Het belastingstelsel wordt elk jaar gewijzigd via het belastingplan, dat het kabinet op Prinsjesdag indient. Het zou volgens de Algemene Rekenkamer logisch zijn als het parlement vervolgens periodiek en in één document verantwoording zou ontvangen over de verschillen tussen verwachte en daadwerkelijke opbrengsten van die maatregelen uit het belastingplan. Zo wordt duidelijk of de (budgettaire) doelstellingen van belastingmaatregelen worden behaald.

Zo'n verantwoording is er momenteel niet, waardoor het voor leden van het parlement moeilijk te achterhalen is of belastingmaatregelen uitpakken zoals was verwacht.

Toelichting over herkomst beperkt

Het parlement krijgt beperkt informatie over de grondslagen van de belastingopbrengsten, terwijl die informatie wel beschikbaar is, aldus de rekenkamer. Bijvoorbeeld de opbrengsten van de inkomstenbelasting; deze bestaan uit belasting op inkomen uit werk én belasting op inkomen uit vermogen.

In de informatie die het parlement over inkomstenbelasting krijgt, wordt alleen een totaalbedrag vermeld. Daardoor is niet duidelijk welk deel van de belastingopbrengsten is geheven over welk type inkomen. Een mogelijke lastenverschuiving van belastingheffing op vermogen naar arbeid blijft zo buiten beeld. Dat er meer mogelijk is, laat de Algemene Rekenkamer zien in het eigen rapport over de kwestie.

Juridische risico's niet in beeld

Op basis van het Kerstarrest over box 3 moeten sinds 2022 risico's van lopende juridische procedures worden vermeld bij de verantwoording. Belastingprocedures zijn hiervan echter uitgezonderd op basis van fiscale geheimhouding, terwijl juist deze juridische procedures geregeld leiden tot flink lagere ontvangsten, benadrukt de rekenkamer. De box 3-arresten uit 2021 en 2024 leidden bijvoorbeeld tot een geraamde tegenvaller voor de schatkist van meer dan 15 miljard euro. Er is geen goede reden om juridische risico's voor fiscale procedures niet te vermelden. In reactie op het rapport erkent de minister dit ook, zo stelt de rekenkamer.

Aanbevelingen

De Algemene Rekenkamer ziet concrete mogelijkheden om de informatievoorziening over belastingontvangsten aan het parlement te verbeteren. Bijvoorbeeld door alle belastingontvangsten op te nemen in het jaarverslag van het ministerie van Financiën. Door de indeling daarbij aan te passen, krijgen de leden van het parlement alle informatie op één plek en in één overzicht.

Verder kan de specificatie van de belastingontvangsten meer diepgaand worden gemaakt. Neem waar mogelijk een toelichting op over de grondslagen van belastingen en de verdeling van de lastendruk over groepen belastingbetalers, adviseert de rekenkamer. Ook meer informatie over doelen en resultaten van belastingbeleid zijn van belang, inclusief een jaarlijkse rapportage daarover.

De minister van Financiën heeft naar aanleiding van de publicatie stappen aangekondigd om de informatievoorziening over de belastingontvangsten te verbeteren. De Algemene Rekenkamer wil dat leden van het parlement worden betrokken bij dat proces.

• Rapport Algemene Rekenkamer 'Verantwoord belasten'