Marjan Heemskerk

Moet het beroep leidend zijn bij de totstandkoming van het curriculum, of moeten opleiders daarin het voortouw nemen, vraagt Marjan Heemskerk zich af.

Discussie Column

Wie zou leidend moeten zijn: de beroepsgroep of de opleider?

De accountancy is bij uitstek een vak dat je leert in de praktijk. Gedurende de eerste jaren van je werkzame accountantsbestaan gaat je leercurve erg snel omhoog. Je praktijkervaring wordt aangevuld met kennis die je opdoet tijdens de theoretische opleiding. Nu rijst bij mij een vraag over de inhoud van deze theoretische opleiding: Zou de beroepsgroep leidend moeten zijn bij de totstandkoming van het curriculum, of moeten de opleiders daarin het voortouw nemen? 

Accountantskantoren zijn volop bezig met ontwikkelingen in het werkveld. Het werk verandert in feite met de dag, doordat actualiteiten en ontwikkelingen vrij snel geïmplementeerd worden in het dagelijkse werk. Is hier niet een grotere rol voor de opleider weggelegd? Kan (of moet) de opleider hierin een meer prominente rol spelen?

IT & data, psychologie en ethiek

Wat mij betreft kunnen opleiders een grotere rol spelen door juist vakken aan te bieden in het curriculum die niet zo nadrukkelijk aan bod komen tijdens de praktijkervaring die jonge accountants opdoen. Denk bijvoorbeeld aan vakken als IT & data, psychologie en ethiek. Vrijwel iedere assistent-accountant krijgt hiermee in de praktijk te maken, zonder gedegen theoretische achtergrond. Als opleiders hieraan meer aandacht zouden besteden, komen jonge accountants wat dat betreft beter beslagen ten ijs.

Zo maken ondernemingen in toenemende mate gebruik van automatisering. Voor accountants brengt dit de nodige uitdagingen met zich mee. Hoe kan je als accountant een gedegen oordeel vellen over een onderneming en de continuïteit, als je geen kennis hebt van de IT-systemen van een onderneming en de bijbehorende (cybersecurity)risico's?

Een ander voorbeeld is dat jonge accountants al vrij vroeg in hun carrière, zeker in vergelijking met andere beroepsgroepen, worden geacht teams aan te sturen en jongere collega's te begeleiden. Door het bieden van achtergrondkennis over psychologie, teamontwikkeling en persoonlijkheden, kun je een jonge accountant die voor deze uitdaging staat beter uitrusten.

Vaktechnisch op de hoogte

Accountants worden door hun kantoren vaak genoeg op de hoogte gehouden van ontwikkelingen op het gebied van standaarden en wet- en regelgeving. Dus hoe relevant is het dan dat je bij de opleiding de wet- en regelgeving nog een keer wordt voorgekauwd? Ik merk dat opleidingen de laatste jaren hier steeds meer vanaf stappen en de inhoud van de vakken aanpassen. Dus minder rijtjes uit de standaarden en wet- en regelgeving, maar meer het bieden van wetenschappelijke en maatschappelijke achtergrond. Iets dat ook goed valt bij de studenten.

Op de vraag wie leidend zou moeten zijn is wat mij betreft geen eenduidig antwoord te geven. We hebben elkaar nodig om een volledige opleiding te verzorgen aan onze accountants. Voor accountantskantoren zou een belangrijke rol kunnen worden weggelegd rondom compliance.
Opleiders krijgen hierdoor de ruimte om te innoveren. In het curriculum kan dan de focus meer komen te liggen op een bredere algemene kennis en persoonlijke ontwikkeling van de studenten. Ook dragen zij hiermee bij aan de aantrekkelijkheid en relevantie van het beroep.

Wat mij betreft zijn we zeker op de goede weg, maar moeten we dit wel blijven volhouden.

Wat vindt u van deze column?

Reageer

Marjan Heemskerk is registeraccountant. Sinds 2016 blogt en vlogt ze als The Happy Financial over persoonlijke financiën en bespreekt thema's voor ondernemers in het mkb. Eerder werkte ze bij PwC, BDO en Witlox Van den Boomen.

7 reacties

Frans Kersten

Alleen al het feit dat in deze column IT nog genoemd wordt is al een reden om aan te geven dat het voortouw bij de opleiders moet liggen. Al voor mijn afstuderen (toen al buiten de accountancy) met IT bezig geweest en daarna geluk gehad met een manager met affiniteit met IT-audit. Daardoor toen al met collega's dingen kunnen doen waarmee we voorliepen op wat zelfs binnen de grote kantoren gebruikelijk was. En waarover binnen toen nog NIvRA door de EDP-auditors volop geklaagd werd. De NOREA was er wellicht niet eens gekomen als de zittende garde niet zo conservatief was geweest.
Overigens niet specifiek des accountants. Er is jarenlang geklaagd dat er in de boards en RvC ook sprake was van onvoldoende IT-kennis. Pas met vertrek van de oude garde kwam hier verandering.
En ja, dit gaat traag (als ik zie dat ik over vervroegde pensionering nadenk en hier nog steeds over gediscussieerd moet worden.
Of misschien keert de wal het schip wel. In mijn begintijd was IT nog relatief simpel en was het geheel bij voldoende standaardisatie nog wel te overzien (geen internet!). Nu is het zo complex dat het onmogelijk nog door een persoon te overzien is. Als je dan als accountant alleen maar weet dat het belangrijk is om back-ups te maken maar niet hoe, dan kom je niet ver.

Ron Heinen

@Jan Weezenberg 4 april 2022: Dank voor het antwoord.

De wetenschappen kunnen we globaal opdelen in de formele, natuur- en sociale wetenschappen.

De formele wetenschappen vormen het fundament van de natuurwetenschappen welke op hun beurt weer het fundament vormen van de sociale wetenschappen.

Via de transitieve eigenschap van deze wetenschapshierarchie vormen de formele wetenschappen ook het fundament van de sociale wetenschappen.

De eerder aangehaalde top-down command & controlstructuur is onderdeel van de sociale wetenschappen.

Structuren in de sociale wetenschappen kunnen via de aangehaalde wetenschappelijke hierarchie overruled worden met structuren uit de natuur- en formele wetenschappen.

Via de formele wetenschappen is bewijsbaar dat het Universum, de Wereld, Leven, Organisaties,... allemaal bottom-up zijn ontstaan.

Volgens deze wetenschappelijke specificatie hierarchie zullen top-down command & control structuren bottom-up geaccepteerd en gedragen moeten worden anders overleven deze top-down structuren de bottom-up structuren niet.

Jan Weezenberg

@Ron Heinen 4 april 2022
Geachte Heer Heinen,
U schrijft "van de wereld van het kapitaal ".

Dat is een enorm vooroordeel, waarmee je geen stap vooruit komt.

Als U kijkt naar het begrip "organiseren"
leest U een algemeen model voor de aanpak van organisatievraagstukken
"organiseren is het bepalen van een gemeenschappelijke doel, gevolgd door het richting geven aan verzameling van daarvoor nodige mensen en middelen , en het bewaken van de doelrealisatie "

Dat geldt voor een wielerploeg (winnen Tour de France), een voetbalclub (handhaven eredivisie) NBA (perfecte dienstverlening aan maatschappelijk verkeer) , een Middelbare school (gerenommeerde vooropleiding voor universitaire voortzetting opleiding)

Lees eens de theorie van Edward de Bono over "lateraal denken en leren van totaal andere situaties om vergelijkbare technieken en processen te ontdekken en daardoor veel efficienter vooruit te komen (doelrealisatie).

Laatste spreekbeurt......

Vriendelijke groet,
Jan Weezenberg

Ron Heinen

@Jan Weezenberg: Dank voor Uw antwoord.

U beschrijft de top-down command & controlstructuur van de wereld van het kapitaal. Door de hoogste instantie wordt er een onomstotelijke waarheid naar beneden doorgegeven.

Ik ga uit van de bottom-up specificatie hierarchie, wat de wereld van de wetenschap is. We beginnen met vragen, vertrouwend op het simpele menselijke vermogen tot waarnemen en denken, en weten langzaam kennis te vergaren in steeds groter detail.

Jan Weezenberg

@Ron Heinen 31 maart 2022
Geachte Heer Heinen,
Een onderneming formuleert een strategie, gevolgd door commercieel beleidsplan, technisch beleidsplan, financieel beleidsplan.
Nadat het totale beleidsplan is vastgesteld (masterplan) volgt uiteindelijk het operationele plan.
Dit is soms technology-pushed(electrische auto, Apple), meestal demand-oriented (in termen van produkt-marktcombinaties en marktaandelen). In het oude boek van
Keuning en Eppink is dit terug te lezen bij "externe afstemming "

Voor accountancy geldt dus "het hangt ervan af "

Management kwaliteiten zijn hierbij van essentieel belang.
Het gaat daarbij om vragen omtrent bedrijfseconomie, bedrijfskunde, informatie, HMR in onderlinge samenhang.

Als dan de (kwantitatieve en kwalitatieve) capaciteitsbehoefte is bepaald, zal opleidingen inhaken met onderwijsprogramma`s.

Klinkt makkelijk, maar is door gebrek aan verandermanagement kansloos.

Vriendelijke groet,
Jan Weezenberg




Coen Bongers

Mooi dat zovelen aandacht hebben voor de opleiding tot accountant en de vraag is in de basis niet moeilijk te beantwoorden: Accountant zijn is kennisintensief (wellicht een wetenschappelijke saus erbij) maar vooral een ambacht en dat leer je in de praktijk. Is de beroepsgroep dus leidend? Nee: dit horen we samen te doen: opleiders èn werkveld, samen met onze toezichthouders. Als opleider werken wij veelvuldig met het werkveld samen. Wel constateer ik steeds dat er allerhande hiaten gesuggereerd worden doordat menigeen de neiging heeft de eigen (soms lang geleden) gevolgde opleiding te vergelijken met wat nu nodig is. Zo zitten psychologie, It &data en bijvoorbeeld ethiek echt en steeds dieper in de opleiding. Ook dienen wel wel in ogenschouw te houden dat wij als opleiders 'startbekwaam' professionals opleiden, dus geen schapen met 8 poten.

Ron Heinen

Mij lijkt dat de vraag "Moet het beroep leidend zijn bij de totstandkoming van het curriculum, of moeten opleiders daarin het voortouw nemen?" simpel te beantwoorden is: Opleiders moeten daarin het voortouw nemen.

Noodzakelijke fundamenten waar je de rest van je leven op terug kunt vallen (zoals IT & data, psychologie en ethiek) krijg je alleen tijdens de opleiding. Meer praktische kennis leer je wel in de praktijk.

Wanneer je de noodzakelijke fundamenten niet tijdens de opleiding leert, dan leer je deze nooit.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.