HI wordt groot, heel groot. HI stelt mensen in staat zelf na te denken, een moreel kompas te hanteren, te reflecteren en relevante kennis te delen. HI is het fundament onder audits, aldus Pieter de Kok.

Discussie Column 16 april 2024

Ode aan HI

De Planning Audit Meeting (PAM) is onderdeel van de audit, waar HI steeds belangrijker lijkt te worden. In steeds meer van deze meetings zie je dat HI de verbindende factor wordt tussen de young professionals en senior teamleden. Kennisdeling via intense gesprekken, met COS 315 als belangrijkste kapstok, vormt de basis voor een relevante risicoanalyse als startpunt van de audit.

Onder invloed van de HI-factor, die nu ook vaker wordt gevoed vanuit het maatschappelijke verkeer, lijkt HI het fraudegesprek tussen leden van het auditteam en tussen auditteam, cliënt en governance-orgaan steeds meer diepgang en betekenis te geven. HI helpt de auditor te relativeren en het fraudegesprek beter in context van de onderneming en ondernemer te plaatsen.

HI ondersteunt dus nadrukkelijk de planning en geeft hiermee richting aan de beoordeling van effectiviteit van significant processen inclusief Interne Beheersing.

Rondom de  IT General Controls (ITGC) helpt HI te evalueren in welke mate IT de relevante bedrijfsprocessen van ondernemingen beïnvloedt. Als auditor wil je de juiste IT-applicaties in scope nemen en koppelen aan processen en transactiestromen.

Bij inzet van bijvoorbeeld process mining zorgt HI ervoor dat de uitkomsten van de process mining  op een logische wijze kunnen worden geordend. Dit is vaak nodig, omdat process mining uitkomsten lijken op spaghetti.  Veel data, nog geen informatie. De mooie visualisaties en procesinzichten worden nog steeds gewaardeerd door cliënten.

De uitkomsten van de beoordeling van processen, ITGC en interne beheersingsmaatregel krijgen uiteindelijk een plek in de management letter. Dit moeten - om te voorkomen dat ze in de bekende la verdwijnen - creatieve, prikkelende, uitdagende management letters zijn. Typisch randvoorwaarden die door HI worden ondersteund.

De kracht van een goed voorbereide audit op basis van inzet HI wordt tastbaar op het moment dat het werkprogramma naadloos aansluit op de werkzaamheden uit de planningsfase, inclusief de risicoanalyse.

HI speelt ook een rol om de voorbereiding van audit door de te controleren onderneming te optimaliseren. Dit gaat eerst via onderzoek van beschikbare data en mogelijke relevante controle informatie. Afpellen, stap voor stap.  HI begeleidt vervolgens ook het traject van communicatie, afstemming en bewaking van de voorbereiding, zodat de te controleren organisatie aan de slag gaat.

De diepgang en relevantie van een audit wordt mede bepaald door enthousiasme, lef en passie door het auditteam. De interactie met het clientteam, de transparantie in discussies en afstemmingen verhogen de relevantie van de audit verder. Zonder HI is er geen diepgang.

Na alle voorbereiding en inzet van hoge doses HI aan de voorkant van het auditproces, is het nu HI-vol-aan-de-bak-tijd. Data-scripts vormen de verbinding tussen de risicoanalyse, het werkprogramma, de opmaat controlevragen en de data. HI zorgt voor deze verbinding en juiste opbouw van de datascripts. De uitkomsten moeten in het team en met het clientteam worden geëvalueerd en waar nodig is escalatie nodig. HI bewaakt hier de toon en het vervolg.

Het verhaal van de audit,  de duiding, de conclusies, de feitelijke verbinding, kunnen we in 2024 prachtig visualiseren in bijvoorbeeld Tableau. Dit verhaal vertellen is een prachtige toepassing van HI. Het gaat hier niet alleen om creativiteit, maar ook om gogme en tot de kern komen.  Kennisdelen, oorzaken aanwijzen, is wat de dag mooi maakt.

Inmiddels zijn we als beroep al flink aan de slag met ESG. Deze transitie is voor veel grote ondernemingen nog een hele uitdaging. Alleen HI gaat ervoor zorgdragen dat deze hele ESG-transitie waardevol blijft en past bij de onderneming. Het gevaar van de Paarse Krokodil is vrij hoog, het denkwerk, het finetunen, de reflectie: alleen HI kan dit.

In de aangescherpte IAS 600-richtlijnen is terecht ook meer aandacht voor HI-elementen van cultuur, communicatie en afstemming in de setting component- en groep auditor. Iedereen in het veld weet dat het uitvoeren van dossierreviews in de IAS 600 context soms frustrerend is. Het managen van een goed proces vereist niet alleen management skills, maar ook een hoge mate van inlevingsvermogen. Dat kan alleen met HI.

Al deze HI-eigenschappen zijn ook belangrijk bij uitvoering van OKB's, IKO's en interne bewaking van de kwaliteitssystemen. Om de pijnpunten en verbeterpunten glashelder op tafel te krijgen, moet met open vizier de dialoog gevonden vonden. Echte gesprekken, tussen echte mensen. HI helpt ook bij verlaging van stress en paniek als het soms tegenzit. Met elkaar praten, naar elkaar luisteren, het is HI in de meest zuivere vorm.

HI speelt ook een cruciale rol bij evaluatie- en beoordelingsgesprekken die elk kantoor met medewerkers heeft. Hoe meer balans in het terug- en vooruitkijken, hoe meer ambitie in het stellen van (verbeter)doelstellingen, hoe meer waardevol deze instrumenten zijn.

Gaat het niet zoals het gaat, is er ruimte voor verbetering, dan is er kans voor coaching en begeleiding van medewerkers. Dat vereist een hoge mate van HI om het lerende vermogen te stimuleren. Hier ontmoet HI HI.

Dat geldt ook voor de jaarlijkse interne kennistoetsen. Op basis van gezonde mix van HI maak je hier iets moois van. HI moet ook worden gereactiveerd. Niets is meer HI dan jezelf uitdagen, de lat verleggen. Gebruik je de gave van een moreel kompas, dan organiseer je dit netjes en zet je niet een hele beroepsgroep voor schut.

Omdat er door verkeerd gebruik van HI nog wel eens iets misgaat, op kantoorniveau, in het team, op opdrachtniveau, hebben we juist HI nodig om hetgeen wat niet goed gaat weer te herstellen en van te leren. Dat is immers ook HI.

Ben jij extra HI-geprikkeld en beweeg je je op platformen zoals LinkedIn of Accountant.nl, dan helpt HI je ook je fatsoenlijk te gedragen, inhoudelijk relevant te reageren en gewoon lekker jezelf te zijn. Niets is meer HI dan echte HI, het is niet alleen authentiek, het is ook heel herkenbaar.

Ik ben ervan overtuigd dat we vanaf 2025 nog meer HI gaan zien in de audits; sterker, ik denk dat alle audits op basis van HI uitgevoerd gaan worden. Dat is dan wellicht weer even wennen, even afstand nemen van wat andere niet noemenswaardige hypes, maar HI wordt groot. Zonder Human Intelligence geen audits!