Nieuws 06 februari 2017

Plasterk: drempels verlagen voor toetreders controlemarkt gemeenten

Frictieproblemen in de markt voor accountantscontrole van gemeenten kunnen worden verholpen als de middelgrote kantoren klanten van grote kantoren deels overnemen en nieuwe toetreders een kans krijgen.

Dat schrijft minister Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in een brief aan de Tweede Kamer.

In de brief gaat de minister in op de veranderingen op de markt voor accountantsdiensten, met name op de gemeentelijke controlemarkt. De zorg bestaat dat met name kleinere gemeenten geen accountant meer kunnen vinden, onder andere doordat de grote kantoren zich concentreren op de grotere gemeenten.

Wisselingen

Van 2014 op 2015 wisselden 54 gemeenten van accountant. Het aandeel van de drie grote kantoren op de gemeentemarkt, Deloitte, EY en PwC is gedaald. Er zijn drie kleinere accountantskantoren toegetreden.

"Naar verwachting zal de trend van de terugtred van grote kantoren doorzetten, waarbij deze kantoren zich waarschijnlijk vooral zullen concentreren op de grotere gemeenten. Middelgrote kantoren zullen hun marktaandeel kunnen vergroten en er is ook ruimte voor nieuwe toetreders. Ook voor de controle over het verslagjaar 2016 lijken wisselingen op deze manier ingevuld te worden", aldus de minister.

Knelpunten

Een werkgroep van het ministerie van Financiën, het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de NBA heeft enkele achtergronden van de knelpunten op de gemeentelijke controlemarkt in kaart gebracht.

Zo is de vraag naar accountantsdiensten door de gunstige economische ontwikkeling toegenomen en op dit moment groter dan de beschikbare capaciteit, mede omdat accountantskantoren hun controlewerkzaamheden hebben geïntensiveerd. Daarnaast maken accountantskantoren afwegingen tussen de beschikbare schaarse capaciteit, de sectorkenmerken en de verdienmogelijkheden in verschillende markten.

Toetreders

Omdat het om een vrije markt gaat en wijzigingen in de markt tot nog toe in vrijwel alle gevallen door de markt zijn opgevangen, zet de minister primair in op het verlagen van de toetredingsdrempels voor nieuwe toetreders en het wegnemen van mogelijke knelpunten bij aanbestedingsprocedures.

Nu komt het nog vaak voor dat gemeenten bij aanbesteding van de controleopdracht eisen dan een accountantkantoor al eerder gemeenten heeft gecontroleerd. Dat verhindert de toetreding van nieuwe kantoren op de gemeentemarkt, aldus de minister.

Daarnaast moet de looptijd van het af te sluiten contract lang genoeg zijn om een investering in een nieuwe cliënt lonend te laten zijn. Ook moet er goed zicht zijn op de kwaliteit van de actuele gemeentelijke bedrijfsvoering en de overige voorwaarden dienen marktconform te zijn.

Gemeenten moeten er vervolgens wel op kunnen vertrouwen dat de kwaliteit van de dienstverlening van de nieuwe toetreders, voldoet aan de daaraan te stellen eisen, aldus Plasterk. "Ook bij nieuwe toetreders gaat het om geregistreerde accountants met een AFM-vergunning, hetgeen ook de basis is voor de kwaliteitsborging. Extra aandacht is nodig omdat het hier een specifieke sector met specifieke verslagleggingvoorschriften betreft. De NBA heeft aangegeven nieuwe toetreders direct zitting te laten nemen in de werkgroep decentrale overheden (WGDO) en ook op andere manieren de aandacht voor kwaliteit te zullen bevorderen."

Langere termijn

Daarnaast zijn er maatregelen die voor de langere termijn soelaas kunnen bieden. Zo kunnen gemeenten een eigen accountantsdienst oprichten, zoals Amsterdam en Den Haag nu hebben. Ook is volgens de minister een samenwerkingsverband van enkele gemeenten, al dan niet in samenwerking met accountantskantoren, denkbaar. Maar dan moeten gemeenten zelf accountants in dienst nemen in een toch al krappe markt.

"Bovendien is het de vraag of gemeenten de accountantscontrole zien als een kerntaak of als een dienst, die beter ingekocht kan worden. Dit vereist een duurzame keuze van de gemeente. Hierbij is het voorts van belang dat het toezicht op de gemeentelijke accountantsdienst momenteel berust bij de rekenkamer(-commissie). Bezien wordt of een andere wijze van het organiseren van het toezicht op de gemeentelijke accountantsdienst mogelijk is, om daarmee een eventuele drempel voor het toepassen van deze variant weg te nemen. "

Tweede Kamerleden Arnold Merkies en Eric Smaling van de Socialistische Partij hebben vandaag naar aanleiding van de berichtgeving over een mogelijk tekort aan gemeenteaccountants Kamervragen gesteld.