Nieuws 08 september 2025

Kamer vreest vooral regeldruk, bij behandeling nieuwe accountantswet

De behandeling van de Wijzigingswet accountancysector door de Vaste Commissie voor Financiën van de Tweede Kamer toonde vooral de vrees van de Kamer voor meer regeldruk en bureaucratie. Minister Heinen wist die zorg te beteugelen.

De commissie sprak op 8 september jl. met minister Eelco Heinen van Financiën over de wijzigingswet, die een aantal bestaande accountancywetten wijzigt om de kwaliteit van de wettelijke controle te verhogen. In plaats van de geplande vijf uur had de Kamer aan dik anderhalf genoeg voor de behandeling van het wetsvoorstel.

De verzamelwet omvat onder meer de instelling van audit quality indicators (AQI's), de verplichting voor grote reguliere vergunninghoudende kantoren om een raad van commissarissen in te stellen en een aanwijzingsbevoegdheid voor de NBA. De wet wacht al een tijd op behandeling door de Tweede Kamer en werd na een lange aanloop uiteindelijk in december 2023 ingediend door de toenmalige minister van Financiën Sigrid Kaag.

Weinig discussie

Het beperkte aantal deelnemers aan de commissievergadering, waarvan er twee ook nog tussentijds vertrokken wegens andere verplichtingen, maakte al duidelijk dat de accountantswetgeving dit keer weinig discussie zou opleveren. Tom van der Lee (GL/PvdA) was blij dat de sector eerdere kritiek ter harte heeft genomen, wat blijkt uit de voorliggende wijzigingswet.

Dat de kwaliteitsindicatoren (AQI’s) de komende drie jaar beperkt blijven tot alleen een verplichting voor de zes oob-kantoren is volgens Van der Lee "logisch en overzichtelijk", al is hij wel benieuwd naar mogelijke ervaringen van andere kantoren, als die op vrijwillige basis gebruikmaken van de indicatoren.

Aanwijsbevoegdheid

De aanwijsbevoegdheid voor de NBA, om een accountant aan te kunnen wijzen als een oob-organisatie er niet in slaagt om die te vinden, is in aanloop naar de Kamerbehandeling door de minister al geparkeerd. Er zijn geen actuele gevallen bekend die invoering nu al nodig maken, stelde de minister in mei jl. De maatregel staat dus klaar, maar wordt vooralsnog niet van kracht.

Van der Lee diende vooraf over de aanwijsbevoegdheid een amendement in, om zeker te stellen dat de Tweede Kamer wordt geraadpleegd als de maatregel wordt uitgebreid tot meer kantoren dan alleen de zes oob-accountantsorganisaties. Volgens minister Heinen is dat zeker de bedoeling, stelde hij bij zijn beantwoording.

Te veel regels

BBB-Kamerlid Henk Vermeer benadrukte het belang van het accountantsberoep en een gedegen controleproces. Maar het Nederlandse bedrijfsleven gaat wel gebukt onder te veel regels, die vaak ook moeten worden getoetst door een accountant.

Is onderzocht of de AQI's daadwerkelijk kwaliteitsverbetering gaan opleveren? En mocht de reikwijdte van deze kwaliteitsindicatoren toch worden opgerekt naar reguliere vergunninghoudende kantoren, dan moet de Kamer daarover wel tijdig worden geïnformeerd, stelde hij.

Ook de kosten van de accountantscontrole zijn voor de BBB een aandachtspunt. "Hoeveel moet deze wetgeving kosten, is daar onderzoek naar gedaan?" Een rem zetten op onnodige regelgeving helpt, ook voor het personeelstekort in de sector, aldus Vermeer. "De regering heeft een verantwoordelijkheid om een sector niet overmatig te belasten."

Vierde minister

VVD-Kamerlid Wendy Van Eijk-Nagel memoreerde dat minister Heinen inmiddels de vierde minister van Financiën is die betrokken is bij dit wetsvoorstel. De aanleiding was "evident en nog altijd actueel", stelde zij, maar de sector is al zwaar gereguleerd. Verbeteren we de kwaliteit van wettelijke controles met nog meer regels? En is een pilot met die AQI's niet verstandiger dan meteen invoering voor de oob-kantoren? "Transparantie is belangrijk, maar meer rapportages zijn geen garantie voor betere kwaliteit." Van Eijk pleitte voor één gestandaardiseerd systeem van kwaliteitsindicatoren en steunde het amendement over het informeren van de Kamer bij verbreding van de aanwijsbevoegdheid.

In het kader van de schaarste in de sector wees het VVD-Kamerlid op de mogelijke inzet van AI in de accountantspraktijk. Biedt de huidige wetgeving daar ruimte voor? De VVD is voorstander van een beroep dat meebeweegt met de ontwikkelingen, maar is ook bezorgd over de mogelijke gevolgen voor de mkb-praktijk, zo stelde Van Eijk, verwijzend naar het nieuwe beroepsprofiel.

Meer vragen dan antwoorden

PVV-Kamerlid Chris Faddegon benadrukte het belang van het accountantsberoep en het "stevig en geloofwaardig" invullen van de poortwachtersfunctie. Volgens de PVV roept de wijzigingswet echter "meer vragen op dan het antwoorden biedt" en is sprake van een "technocratisch woud van maatregelen". Zo lijken de AQI's op papier prachtig, "maar wat meten ze nu eigenlijk?". Transparantie is op zichzelf geen kwaliteitsgarantie en zal vooral leiden tot meer regeldruk, zo vreesde Faddegon.

De aanwijsbevoegdheid noemde hij een "buitengewoon ingrijpend instrument", zeker nu er geen sprake is van "bewezen marktfalen". Het PVV-Kamerlid sprak van "risicoregelreflex" en wees op eerdere kritiek van de Raad van State. De wijzigingswet ontbeert een integrale visie, maar zorgt vooral voor meer regels, toezicht en papierwerk. Liever zou de PVV een hele nieuwe allesomvattende accountantswet uitwerken, in plaats van "pleisters plakken op een wet waarbij je vragen mag stellen".

Van der Lee wierp tegen dat de wet goed is afgebakend en vooral gericht op de zes grote oob-accountantsorganisaties. "Het is soms goed om een pleister te plakken, anders blijft het onnodig bloeden."

Pendule

Minister Heinen erkende in zijn vlotte beantwoording van de gestelde vragen dat hij inderdaad al de vierde minister van Financiën is die betrokken is bij deze wetgeving. Hopelijk is dit dus het sluitstuk van een lange periode, ook al "slingert de pendule nu naar zorgen over de regeldruk".

De minister zag in de beperkte bezetting van de commissie de afspiegeling van de huidige rust in het accountantsdossier, wat in het verleden weleens anders was. "Ik geef veel om deze sector, waarvan het belang soms wordt onderschat", aldus Heinen. Hij herhaalde zijn eerdere ambitie om van accountants de "superhelden" van de economie te maken, al ging de destijds door hem aangehaalde speelfilm wat te ver. Ook voor de sector zelf hoopte hij op rust in wetgeving en het kunnen werken op basis van vertrouwen.

Via eerdere wijzigingen in het wetsvoorstel heeft de minister al gewerkt aan vermindering van de regeldruk, door de reikwijdte van de AQI's vooralsnog te beperken tot oob-kantoren en de aanwijsbevoegdheid te parkeren.

RvC's

Positief is volgens Heinen dat, naast de zes oob-kantoren, ook al dertien reguliere vergunninghouders een eigen raad van commissarissen hebben ingesteld. Instelling van een rvc is een kwaliteitsverhogende maatregel, aldus de minister, die daarbij ook verwees naar bevindingen van de AFM.

Volgens Heinen is bij de invoering van de AQI's gezocht naar de beste indicatoren om inzicht te krijgen in de kwaliteit van de controle, in lijn met eerdere aanbevelingen van de kwartiermakers. Na drie jaar inzet van de AQI's bij de oob-kantoren volgt een evaluatie; dan is de Kamer aan zet, mocht uitbreiding van de reikwijdte nodig zijn. De minister moedigt niet-oob-kantoren aan om ook volgens de AQI's te rapporteren, maar dat is niet verplicht.

De wijzigingswet staat wat Heinen betreft innovatie in de controle niet in de weg, dus inzet van AI en snel kunnen schakelen bij nieuwe ontwikkelingen moet mogelijk zijn. Hij wees daarbij ook op de InnovationHub, het digitale loket van DNB, AFM en ACM samen.

Hoop op breed draagvlak

Een hele nieuwe integrale accountantswet, zoals gesuggereerd door de PVV, gaat de minister te ver. De nu voorliggende wijzigingswet heeft al zo'n zes jaar voorbereiding gekost. PVV-Kamerlid Faddegon gaf daarop aan dat de kritische houding van zijn partij niet per se een negatief eindoordeel van de PVV-fractie betekent, die zal zich beraden mede op basis van de discussie. Minister Heinen toonde zich verheugd met die opstelling van de PVV; hij hoopt op breed draagvlak voor de wijzigingswet vanuit de Tweede Kamer en zal daarbij oog houden voor de regeldruk.

VVD-Kamerlid Van Eijk kwam aan het slot met twee moties, mede ondertekend door BBB-collega Vermeer. De eerste motie vraagt de regering om actief betrokken te blijven bij de invoering van het nieuwe beroepsprofiel, de tweede betreft onderzoek naar mogelijke beperking en vereenvoudiging van de wettelijke controletaak van de accountant, omdat die taak wellicht "te complex" is geworden.

Minister Heinen laat het oordeel over het ingediende amendement en de twee moties aan de Kamer. Commissievoorzitter Jeanet Nijhof-Leeuw sloot vervolgens al na 1 uur en 35 minuten de "historisch snelle vergadering". Terugkijken ervan kan via Debat Direct.