Opinie

Hoe signaleer ik een crisis in tien stappen

De ene na de andere crisis slaat toe. De kredietcrisis natuurlijk, maar denk ook aan de woekerpolissen, boekhoudschandalen, vastgoedfraude, rogue traders etc. En dan zijn er ook nog automatiseringsprojecten die mislukken, grote infrastructurele projecten die de budgetten ruimschoots overschrijden, onzekerheden in de zorgsector enz. Deze crises lijken één ding gemeen te hebben: het gebrek aan vertrouwen en het niet nakomen van beloftes. Hoe zouden accountants proactiever kunnen zijn en crises tijdig kunnen signaleren?

Karin van Hulsen

De volgende tien stappen kunnen behulpzaam zijn.

1. Integriteit van het management

Beoordeel de integriteit van het management. Schenk aandacht aan het beloningsbeleid en de doelstellingen van de organisatie. Is een groot deel van de bonussen gekoppeld aan kortetermijnwinsten? Zijn de commerciële targets realistisch? Hoe is de tone at the top, geeft het management het goede voorbeeldgedrag? Wat zijn de drijfveren van het management?

2. Bedrijfs- en branchekennis

Zorg voor een goede bedrijfs- en branchekennis. Hoe goed kent u de organisatie en de specifieke bedrijfsrisico's? Kent u de usances in de branche? Zorg dat u gespecialiseerd bent of huur specifieke deskundeskundigheid in. Benchmarking kan nuttig zijn. Blijf op de hoogte van ontwikkelingen in de markt.

3. Wet- en regelgeving

Ga na wat de relevante wet- en regelgeving voor de organisatie is en stel vast dat de onderneming zelf goede controls heeft om daaraan te voldoen. Is er een compliance officer en welke werkzaamheden verricht deze? Informeer bij Juridische zaken of er belangrijke claims en gerechtelijke procedures zijn. Het niet voldoen aan wet- en regelgeving kan leiden tot enorme boetes en andere sancties, met alle reputatieschade van dien.

4. Risicomanagement

Hoe goed is het risicomanagement en welke plek heeft het in de organisatie? Weet de organisatie wat de top tien risico's zijn? Worden risico en rendement goed afgewogen? Begrijpt men de risico's (denk aan complexe financiële producten) en worden ze goed afgedekt? Hoe goed zijn de risicomodellen achteraf geweest in het voorspellen van risico (back testing) en houden ze rekening met extreme scenario's (stress testing)?

Vergelijk als accountant uw eigen risicoanalyse met de interne risicoanalyse(s).

5. Hard- en soft-controls

De interne beheersing van de organisatie moet zodanig zijn dat de risico's beheersbaar zijn. Welke key controls heeft de organisatie zelf gedefinieerd? Is er een early warning system en worden signalen hieruit daadwerkelijk opgepakt? Welke invloed heeft de bedrijfscultuur, is er een goede klokkenluidersregeling? In een open en risicobewuste bedrijfscultuur zullen incidenten eerder bespreekbaar zijn.

6. Cijferanalyse en audit software

Voer een gedegen cijferanalyse uit en maak gebruik van audit software.

Soms zijn cijfers ‘te mooi om waar te zijn’. Audit software kan ongebruikelijke transacties opsporen. Gebruik statisch verantwoorde steekproeven om uw conclusies te kunnen onderbouwen.

7. Waarderingsmethoden

Gebruik verschillende waarderingsmethoden om na te gaan wat de invloed is op vermogen en resultaat. Welke waarderingsmethode heeft de organisatie gekozen, om welke reden(en), en wordt die methode consistent toegepast? Is er voldoende documentatie en voldoende toelichting? Schakel zonodig specialisten in.

8. Overleg

Als u met bepaalde kwesties in uw maag zit, consulteer dan uw collega's en/of interne afdelingen. Blijf er niet alleen mee rondlopen. Schakel eventueel experts in. Als het management onvoldoende respons geeft, dient u interne of externe toezichthouders in te lichten.

9. Continuïteit

Beoordeel of er wellicht continuïteitsproblemen zijn. Evalueer de inschatting van het management. Ga na of er extra werkzaamheden moeten worden verricht. Beoordeel de impact op uw verklaring.

10. Macroniveau

Alhoewel het voor accountants lastig is om in te schatten wat de risico's zijn op macro- of bedrijfstakniveau, hebben accountants soms wel relevante kennis op dat terrein. Iedereen dient tegenwoordig alert te zijn op systeemrisico's. Overleg met beroepsgenoten, beroepsorganisatie NIVRA en in internationaal verband, plus eventueel anonieme gegevensverstrekking ten behoeve van een early warning-systeem, zijn hierbij nuttig. Het is onmogelijk om alle crises te voorkomen. Maar een crisis vroegtijdig signaleren is vaak wel mogelijk. Dit is hard nodig. Zeker in tijden waarin het vertrouwen tussen organisaties en het maatschappelijk verkeer weer hersteld dient te worden. De onderneming dient de belangen van alle stakeholders af te wegen via een transparant checks and balances-systeem.

Ik zou alle vakgenoten willen oproepen om na te denken over de manieren waarop een geanonimiseerd early warningsysteem gestalte zou kunnen krijgen. Jules Muis pleit hier al jaren voor. Misschien is de tijd er nu rijp voor.

Karin van Hulsen is vaktechnisch medewerker Regelgeving NBA.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.