Accountants en de elektronische werkelijkheid
Afgelopen weken las ik een aantal zaken waarvan ik denk dat accountants zich hier heel druk over zouden moeten maken. Het lijken kleine stapjes, maar samen wijzen ze in een richting die ver afligt van de huidige werkzaamheden van veel accountants.
Op 31 maart 2009 organiseren De Nederlandsche Bank (DNB) en het NIVRA een bijeenkomst voor de controlerende accountants van banken, verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen:
"Het doel van deze bijeenkomst is het informeren van de controlerende accountants over de mogelijkheden en het gebruik van E-line in zijn algemeenheid en het waarmerken (procedure, te hanteren verklaring) van de verslagstaten door accountants in het bijzonder."
E-line is het programma dat DNB heeft ontwikkeld om de informatie binnen te krijgen in het kader van hun toezicht op de financiële sector. En het gaat hier om elektronische verantwoordingen waar accountants iets over moeten zeggen. Jaren geleden heeft het NIVRA een Audit Alert1 (zie onder deze blog) uitgevaardigd waarin stond dat accountants voorzichtig moeten zijn met elektronische verantwoordingen. Met andere woorden: liever niet op basis van de bestaande richtlijnen en verklaringen. Ik neem aan dat deze audit alert weer eens uit de kast wordt gehaald en ververst?
Recent besloot de Staatsecretaris voor Financiën om de eisen aan elektronische facturen te versoepelen. Een relatief kleine wijziging, passend in de verlaging van administratieve lasten voor het bedrijfsleven. Accountants trekken zich nu de haren uit het hoofd, neem ik aan. Hoe controleer je een elektronische administratie aan de hand van - misschien een kopiebestand - elektronische facturen waaraan nauwelijks eisen worden gesteld?
Een paar werken geleden schreef collega Fou-Khan Tsang het volgende:
"De vraag die bij mij nu wel rijst is of de accountantsverklaring die wordt opgenomen in een PDF-bestand niet moet worden aangepast? We steggelen namelijk vaktechnisch al een paar jaar over een accountantsverklaring bij een XBRL-document. Het statement van het NIVRA is daarbij nog steeds dat de accountantsverklaring een beeldverklaring is die betrekking heeft op de jaarrekening als geheel."
En hoewel dit een volkomen logische benadering is, klopt deze - naar mijn mening - niet. De verklaring in een PDF-bestand is namelijk geen verklaring. De verklaring is een enkel een representatie van een verklaring. Een PDF-jaarrekening is een elektronisch bestand en daarmee een ander object dan de papieren jaarrekening. Een ander object, dat eigen controlewerkzaamheden vraagt en aangepaste verklaring, met minimaal een elektronische handtekening. Hoeveel PDF-jaarrekeningen zijn er met een elektronische handtekening?
Het aardige is dat als je de PDF uitprint, het dan weer een verklaring kan zijn, mits geen wijziging heeft plaatsgevonden ten opzichte van het oorspronkelijk papieren gecontroleerde document. En deze garantie - zo kun je ook lezen in het artikel van Tsang - is er zeker niet.
"Je ziet het pas als je het door hebt", zei Johan Cruijff al.
Noot 1 De NIVRA-internetrichtlijn Audit Alert 9: accountantsverklaringen op internet uit 1999 behandelt de verantwoordelijkheid van de accountant bij een jaarverslag dat via internet aan gebruikers ter beschikking wordt gesteld. In de internetomgeving is het veelal onmogelijk om deze informatie door de accountant te laten beoordelen. De richtlijn adviseert de accountant daarom de verantwoordelijkheid voor de op internet gepubliceerde jaarrekening af te wijzen.