Opinie 20 april 2012

Hoe komt een bedrijf af van kredietverslaving?

Met verbazing zien wij dat bedrijven er raar van op kijken als ze niet meer schulden mogen maken van hun bank. De terughoudendheid van banken groeide zelfs uit tot een pers-issue, waarna natuurlijk Kamervragen gesteld werden.

Uit de Financieringsmonitor 2011 van het EIM blijkt dat jaarlijks ongeveer 20 tot 25 procent van de bedrijven financiering zoekt. Voornaamste reden hiervan blijkt niet de wens te investeren, maar groei van het werkkapitaal (debiteuren, voorraden, onderhanden werk). Uit ander EIM-onderzoek (Financiering van MKB bedrijven) blijkt dat vlottende activa in het mkb hoog zijn; ze vormen gemiddeld 63 procent van de activa op de balans. Er zit dus meer geld in voorraden, debiteuren en onderhanden werk dan in machines, inventaris en gebouwen. Ook de vlottende passiva (crediteuren, belastingschuld, rekening-courant krediet) blijken omvangrijk. Ze vormen gemiddeld 41 procent van de passiva.

Het is volgens ons veel verstandiger (want minder rentekosten en grotere slaagkans) om de problemen bij de bron aan te pakken en het werkkapitaal beter te beheersen en terug te dringen. 

Oorzaak van de groei in het werkkapitaal zijn de dagelijkse beslissingen, die medewerkers nemen en die doorwerken in het werkkapitaal. Een grote klant, die een langere betaaltermijn vraagt; de inkoper, die een grote order plaats om extra korting te krijgen; de verkoopmedewerker, die klanten 'altijd direct leverbaar' belooft; het project dat uitloopt zodat ook de facturering van termijnen stagneert. Dagelijks loopt het werkkapitaal dus tientallen keren uit vele hoeken het gevaar te groeien.

De oplossing is om intern goed in beeld te brengen hoe beslissingen het werkkapitaal beïnvloeden en duidelijke afspraken over werkkapitaal-beslag met beslissers te maken. Daarmee wordt een gang naar de bank voorkomen. Deze keuze leidt immers tot meer financieringskosten en het risico dat de bank nul op rekest geeft. Wanneer desondanks extra vermogen nodig is, is het beter om meer eigen vermogen aan te trekken; dit is - anders dan gedacht - gemakkelijker én goedkoper.

Een goed inzicht vergt - naast inzicht in beslissingen - goede kengetallen. Veelgebruikte kengetallen, als current ratio, quick ratio en netto-werkkapitaal, schieten echter tekort, omdat zij slechts een willekeurige momentopname (op balansdatum) zijn. Bovendien wisselt de termijn waarbinnen werkkapitaal omgezet wordt in liquide middelen tussen en binnen werkkapitaalposten sterk. Meer inzicht geven de gemiddelde omloopsnelheden van afzonderlijke posten en grafieken met het historisch verloop.

Wij vinden dat er sprake is van een attitudeprobleem (onvermogen om de dagelijkse gang van zaken aan te sturen) bij veel managers en ondernemers. Banken krijgen ten onrechte de schuld, maar hebben wel zelf de te grote vraag naar hun kredietverlening - die fungeert als pijnstiller - geschapen, terwijl de operationele problemen onopgelost blijven.