Opinie 02 april 2013

Stille revolutie financiering mkb

Recent besloot Schiphol om €350 miljoen in de luchthaven te investeren. Investeerders en financiers staan in de rij. Dat is helaas niet het geval voor jonge ondernemers met een innovatief idee, kleine bedrijven die snel groeien en ondernemers die een bedrijf willen overnemen. Het geld voor ondernemen is er wel, maar zie het maar te vinden!

Vaak staan die ondernemers zelf in de rij, achter in de rij. Bij de bank. En helaas worden ze steeds vaker heengezonden, zeker als het gaat om financieringen tussen de € 50.000 en € 1.000.000. Deels vanuit winstoogmerk:  het verstrekken van 'kleine' financieringen levert banken relatief weinig op. Deels vanuit risico-overwegingen, want hun accountmanagers kunnen de risico's in het mkb maar moeilijk in schatten.

Toch lijkt er geen gebrek aan kapitaal. Een goed voorbeeld is het nieuwe investeringsfonds Dutch Venture Initiative (DVI) van €150 miljoen, gefinancierd door het Europees Investeringsfonds (EIF) en PPM Oost. Enkele maanden geleden heeft EIF via ING ook 200 miljoen beschikbaar gesteld voor kleine ondernemers. Qredits mag dadelijk de micro-financiering oprekken van een halve tot anderhalve ton. De borgstellingsregeling is opgetrokken tot een miljard euro. En het Verbond van Verzekeraars berichtte onlangs flink te willen investeren in het klein- en middenbedrijf. Hoe is bij dat laatste nog onduidelijk, maar ondernemers staan bij de bank dus in de verkeerde rij.

Er is een stille revolutie gaande. Allerlei niet-bancaire instellingen, zoals deelnemingsbeursen (npex.nl), regionale investeringsfondsen, venture capital, private equity, kredietunies en zelfs business angels en crowd fundingplatforms, techno-centers en incubators hebben of krijgen toegang tot overheidsgaranties en Europese investeringsmiddelen.
De bank is zijn positie kwijt. Hoewel deze niet-bancaire instellingen in Nederland maar enkele procenten van de financieringen voor hun rekening nemen, is er een kentering gaande.

De andere kant van de medaille is dat er een oerwoud aan financieringsopties en investeringsregelingen is ontstaan. Veel regelingen zijn ondergebracht bij banken, maar ook bij provincies, gemeentes, regionale ontwikkelingsmaatschappijen, universiteiten en agentschap.nl.

De criteria zijn voor ondernemers lang niet altijd even doorzichtig. Zelfs ervaren financieringsspecialisten kennen maar een fractie van de mogelijkheden en regelingen. Even zoeken op internet helpt ook niet, want je moet diep en zeer specifiek zoeken.

Daar komt bij dat de meeste financiële specialisten zich voornamelijk richten op transacties boven de één miljoen euro, net als bankiers. Terwijl de grootste financieringsbehoefte in het kleinbedrijf onder dat bedrag ligt.

Er is behoefte aan een (digitale) 'gids' die ondernemers, maar ook hun huisadviseur de accountant, wegwijs maakt in de financieringsalternatieven. Banken zouden die rol op zich kunnen nemen, maar hun afstand tot het mkb de is afgelopen jaren behoorlijk toegenomen en bovendien is hun imago bij ondernemers niet erg positief.

Ondernemers hebben ook behoefte aan regionale aanspreekpunten, 'loketten' die dicht bij de ondernemer staan en niet alleen maar ja of nee zeggen tegen een financieringsvraag maar in staat zijn alternatieven te bieden. Het ontbreekt momenteel aan een brugfunctie naar de best passende vorm van financiering.

Dat is ook van belang omdat veel ondernemers, eenmaal in de juiste rij, niet goed blijken voorbereid. De onderneming is soms helemaal niet klaar (investor ready) voor de alternatieve vormen van financiering. Veel ondernemers en ook accountants ontbreekt het aan kennis en ervaring met financieringsmogelijkheden. Waar letten venture capital en business angels op? Hoe werkt crowd funding? Waarom juist werkkapitaal-financiering? En vooral: hoe kun je de financiële verslaglegging inrichten met het oog op de toekomst in plaats van het verleden?

Er is een enorme behoefte aan een betere organisatie van de vele financieringsopties en -regelingen. Wellicht kunnen mkb accountants met een sterke bedrijfseconomische inslag in dit gat springen? Waar de bank het laat liggen, kunnen andere professionals immers het stokje overnemen.

Lex van Teeffelen is bijzonder lector Bedrijfsoverdracht en Innovatie aan de Hogeschool Utrecht Business School.

Wilco Schoonderbeek is sector manager AgroFood Investments bij PPM Oost.