De onderneming was van origine voornamelijk actief in de Benelux, maar heeft vanaf de jaren negentig haar activiteiten verder uitgebouwd naar Oost-Europa en Zuid Amerika. Recentelijk is een opdracht van bijna een half miljard euro binnengehaald voor de bouw van een energiecentrale in Venezuela.

Bij de controle van het onderhanden werk stuit de accountant op een factuur aan een agent voor een bedrag van € 2,0 miljoen inzake ondersteuning. De agent blijkt te zijn gevestigd op de Kaaimaneilanden. De accountant vraagt het contract op waaruit blijkt dat onderneming X opdracht heeft gegeven om diverse ondersteunende werkzaamheden te leveren voor het binnenhalen van de opdracht in Venezuela. De totale opdrachtwaarde bedraagt circa tien miljoen euro (twee procent van de contractwaarde). De bedragen zijn uitbetaald in vijf termijnen.

Uit een nadere analyse blijkt dat de facturen een aansluitende nummervolgorde hebben, terwijl de tijd tussen de facturen soms meer dan twee maanden bedroeg. Daarnaast lijkt het erop of de facturen in Word zijn aangemaakt en voldoen ze niet aan de factuurvereisten. Het contract beslaat twee pagina's en geeft een summiere omschrijving van de dienstverlening. Het is conform de interne procedures getekend door het hoofd Operations.

De accountant heeft zo zijn vraagtekens bij de dienstverlening door de agent en overlegt met een forensische accountant van zijn kantoor over de te nemen vervolgstappen. Samen bespreken zij de mogelijke risico's voor de jaarrekeningcontrole en de te verrichten controlewerkzaamheden. Zij zien de volgende risico's:

• Het risico van het onrechtmatig onttrekken van waarden (COS 240); de onderneming waaraan wordt betaald heeft geen werkzaamheden verricht en/of is van een van de medewerkers van X.
• Het risico van het overtreden van wet- en regelgeving (COS 250): er is mogelijk sprake van omkoping, valsheid in geschrifte en/of fiscale fraude.
• Het risico van witwassen (Wet ter voorkoming van Witwassen en Terrorismefinanciering).

De accountant en zijn forensische collega bespreken onder meer dat het bestuur moet worden geïnformeerd en dat er een aanvullend onderzoek moet worden uitgevoerd, waarbij onder meer het tot stand komen van het contract wordt onderzocht, de facturen en betalingen in kaart worden gebracht, achtergrondonderzoek wordt gedaan naar de agent en moet worden vastgesteld dat de prestatie is geleverd en er door de agent daadwerkelijk werkzaamheden zijn uitgevoerd.

De accountant informeert het bestuur over de transacties. Het bestuur blijkt niet op de hoogte te zijn van de contracten met de agent en besluit een forensisch accountant een onderzoek uit te laten voeren. Uit het onderzoek blijkt dat de directeur Operations mede-eigenaar is van de agent. De directeur Operations heeft de onderzoekers medegedeeld dat hij geen zaken in Zuid-Amerika kon doen, zonder daar ambtenaren om te kopen. Daarom had hij de agent opgezet en vanuit deze onderneming facturen gestuurd aan onderneming X. Het geld gebruikte hij de eerste jaren om ambtenaren om te kopen teneinde opdrachten te verkrijgen. In latere jaren gebruikte hij tevens een deel voor privédoeleinden. Uit het onderzoek blijkt dat de omvang van de bedragen in de loop van tijd enorm is toegenomen. Onderneming X heeft directeur Operations direct ontslagen.

De accountant heeft in het kader van zijn controle de rapportage van de forensisch accountant  beoordeeld, waarbij hij onder meer de deskundigheid en objectiviteit van de onderzoekers, de scope van het onderzoek, de verrichte werkzaamheden en de bevindingen heeft beoordeeld. Tevens heeft hij aanvullende gegevensgerichte controlemaatregelen uitgevoerd, met name op die gebieden waarbij tijdens controle gesteund werd op de werkzaamheden van de directeur Operations.

Daarnaast heeft de accountant vastgesteld dat de cliënt de onregelmatigheden in de jaarrekening voor zover mogelijk heeft gecorrigeerd en aanvullende maatregelen heeft getroffen om herhaling in de toekomst te voorkomen. De accountant heeft in zijn rapportage aan het bestuur en het toezichthoudend orgaan over voornoemde transacties gerapporteerd. Tot slot heeft hij uit hoofde van de Wet ter Voorkoming van Witwassen en Terrorismefinanciering een ongebruikelijke transactie gemeld bij de Financial Intelligence Unit.

De rubriek wordt verzorgd door: Remco de Groot, Ernst & Young Fraud Investigation & Dispute Services, Michel Grummel, Alvarez & Marsal Dispute Analysis Benelux, Ellen van Nimwegen, PricewaterhouseCoopers Forensic, Jurgen van Vliet, Deloitte Forensic & Dispute Services.