Adrie Boxmeer

De aanwijzingen gelden voor 4 jaar. Voor opleidingen met meer gebreken is dat 2 jaar.

Het is niet de eerste keer dat de CEA zich buigt over de kwaliteit van de post-hbo-opleidingen. In 2012 hield men de commerciële opleidingen zoals die onder meer door NCOI en LOI worden gegeven tegen het licht. Vorig jaar waren dus de publieke hbo-instellingen aan de beurt. We praten met 2 leden van de CEA, voorzitter Loek Vredevoogd en commissielid Marcel Koestering, in het dagelijks leven AA in Capelle aan den IJssel. Ze worden tijdens het gesprek bijgestaan door Lean van Daalen-Koo, beleidsadviseur van de CEA.

V.l.n.r: Lean van Daalen-Koo, Loek Vredevoogd en Marcel Koestering.

Te klein

Allereerst constateert het drietal dat de kwaliteit van de meeste opleidingen voldoende is. Er zijn echter enkele probleemgevallen. Ze noemen geen namen van opleidingen, wel kaarten ze enkele algemene tendensen aan.

'Wij vinden het een probleem als er voor een bepaald vak nog maar één docent is.'

Loek Vredevoogd: “Alle opleidingen krijgen minder aanmeldingen. Dat heeft verschillende oorzaken. Door de economische crisis hebben kantoren de laatste jaren minder mensen aangenomen. Als de kansen op een baan afnemen, zie je dat direct terug in het aantal aanmeldingen. Een andere oorzaak is dat de opleidingen onvoldoende aansluiten op de beroepspraktijk. Hierdoor worden sommige opleidingen eigenlijk te klein om nog goed te kunnen functioneren. Wij vinden het een probleem als er voor een bepaald vak nog maar één docent is.”

Sommige opleidingen hebben hieruit conclusies getrokken. Zo hebben de Hogeschool van Amsterdam en de Haagse Hogeschool geen aanwijzing meer aangevraagd. De Haagse Hogeschool verwijst zijn studenten nu naar de Hogeschool Rotterdam. De NHL Hogeschool in Leeuwarden en de Hanzehogeschool in Groningen hebben weliswaar beide een aanwijzing gekregen, maar bieden de opleiding nu gezamenlijk aan.

Marcel Koestering: “Deze ontwikkeling juichen wij toe. Wij begrijpen natuurlijk ook dat veel hbo-instellingen het hebben van een post-hbo accountancy prestigieus vinden. Maar dan moet wel de kwaliteit in orde zijn. Is dat niet het geval, dan zien we liever minder opleidingen die echter wel kwalitatief beter zijn. Per slot van rekening heeft ook maar een beperkt aantal universiteiten een accountancyopleiding.”

Beroepspraktijk

Het tweede probleem dat de CEA constateerde, geldt voor alle opleidingen: onvoldoende aansluiting met de beroepspraktijk. “Eigenlijk kunnen we dit de opleidingen niet kwalijk nemen”, vindt Marcel Koestering. “Immers, het curriculum schrijft voor dat er veel aandacht wordt besteed aan audit & assurance vanwege de verkrijgen van de bevoegdheid tot het uitvoeren van wettelijke controles. In de praktijk voeren maar weinig AA-kantoren, waar veel van de post-hobo-studenten werken, deze controles uit.”

Een oplossing is zoals bekend in zicht. Eind vorig jaar schetsten NBA en CEA een nieuw onderwijsmodel. Tezamen met vele reacties leidde dit model uiteindelijk tot het NBA/CEA-rapport ‘Vakbekwaamheid verzekerd’. Inmiddels is de Stuurgroep Herziening Eindtermen ingesteld die dit jaar nieuwe eindtermen presenteert. Ook komen er twee nieuwe beroepsprofielen, voor assurance en accountancy.

Vredevoogd: “Hierdoor kan de kwaliteit worden verbeterd juist op die terreinen waarmee de accountant in de dagelijkse praktijk heeft te maken. De opleidingen staan te popelen om de nieuwe eindtermen in te voeren. We verwachten dat dit daadwerkelijk ook met ingang van het studiejaar 2016/2017 zal gebeuren.”

PKI

In de aanwijzingen aan de post-hbo-instellingen komt ook de professioneel kritische instelling (PKI) aan bod. De CEA constateert dat alle opleidingen er wel aandacht aan besteden, maar de wijze waarop dit gebeurt blijft vaak onduidelijk.

Lean van Daalen-Koo: “Alleen de vermelding dat je aandacht besteed aan PKI is onvoldoende. Wij willen echt zien hoe het in het curriculum is opgenomen, aan welke concrete thema’s er aandacht wordt besteed. Ook hiervoor geldt dat het hbo onze aanwijzing niet heeft afgewacht en er al mee aan de slag is gegaan. Het AC-Scholenoverleg waar de opleidingen in zijn verenigd ontwikkelt op dit moment diverse initiatieven.”

'Over een beroepsdocent die al jaren geen band meer heeft met de beroepspraktijk, kun je terechte twijfel hebben of dat de aangewezen persoon is om actuele ethische kwesties te bespreken.'

Marcel Koestering: “Behalve de vraag of er aandacht wordt besteed aan PKI is voor ons belangrijk de manier waarop dit gebeurt. Als het vak wordt gegeven door een beroepsdocent die al jaren geen band meer heeft met de beroepspraktijk, dan kun je terechte twijfel hebben of dat de aangewezen persoon is om met studenten actuele ethische kwesties te bespreken. Wij willen docenten die nog volop in de praktijk staan, die weten wat het is om als accountant een kritisch rapport te moeten verdedigen tijdens een directievergadering waarin van alle kanten druk op je wordt uitgeoefend om je harde conclusies toch vooral te temperen. Hoe weersta je die druk en houd je je rug recht? Daar gaat PKI over in de dagelijkse praktijk van de accountancy en daar zou het ook over moeten gaan in de opleiding.”

Eén examen

Als laatste punt spreekt de CEA de wens uit dat er één examen komt voor zowel de publieke onderwijsinstellingen als voor de commerciële instellingen. Vredevoogd: “Dat zeggen we niet omdat een van beide examens slechter zou zijn. Integendeel, beide zijn van hoogstaande kwaliteit. Maar wat ligt er nu meer voor de hand dat alle post-hbo-opleidingen hetzelfde examen afnemen? Dat schept duidelijkheid, zowel voor studenten als voor de beroepspraktijk.”