Ontwikkeling

Regievoering met het vak

Regievoering is 'trending topic'. Bestuurders wordt regelmatig verweten geen regie te hebben. De accountancy heeft hiermee ook te maken. Op de bestuurstafel van de NBA liggen dossiers die een impuls vragen. Bijvoorbeeld de inrichting van de nieuwe governance, de komst van de systematische integriteitsrisicoanalyse en de compliance gevolgen van het CTA-rapport. Wat is nodig om samen de schouders eronder te zetten, voor betere regievoering met het vak?

Jan Willem Taams

Een antwoord kan worden gevonden in een recente FD-opinie van Marcel Pheijffer met als titel 'Velen denken dat de bovenwereld geen onderwereld is, maar ondertussen'. Pheijffer geeft aan dat onvoldoende verantwoordelijkheid nemen een probleem is. Voor regievoering met het vak is verantwoordelijkheid ook een belangrijke sleutel tot succes. Invulling van verantwoordelijkheid vraagt een heldere identiteit, een duidelijke positionering en aantrekkelijke waarden. Thema's die ook relevant zijn voor de NBA, gericht op de volgende stap in ontwikkeling van professionaliteit. Onderstaand een aantal ideeën om verantwoordelijkheid in te kleuren, bezien vanuit governance, risicomanagement en compliance.

Onrust

'A beautiful mess', gesitueerd in de voormalige Bijlmerbajes, was door de redactie van Accountant.nl als boeiende locatie gekozen voor een gezellige borrel voor mensen die bijdragen aan dit medium. De 'mess' is bekend als locatie voor officieren op marineschepen alwaar zij eten, sociale contacten onderhouden en informatie delen. Is het in dit kader een idee om een 'officiers mess' door de NBA te laten oprichten en inrichten over thema's die tot (on)rust leiden? Grote en kleine kantoren voelen zich bijvoorbeeld niet altijd vertegenwoordigd door de NBA. Een eerdere strijd om het voorzitterschap leidt periodiek tot een negatieve onderstroom. Daarbij draagt het onderzoek in relatie tot de algemeen directeur ook niet bij aan het goede gevoel bij iedereen die is betrokken bij de NBA. Tijd om met elkaar aan tafel te gaan, gericht op goede oplossingen vanuit de menselijke maat.

Ondergetekende schreef hierover een artikel, met daarin de parallel tussen good governance en de film The sound of music.

'Tijd om met elkaar aan tafel te gaan, gericht op goede oplossingen vanuit de menselijke maat.'

Het gedachtegoed van dit artikel kan helpen om de dialoog en besluitvorming over de formele en informele governance van de NBA van nieuwe zuurstof te voorzien. Naast besturen, beheersen, verantwoorden en toezichthouden is toonzetting van belang. Deze aanpak draagt bij aan verbetering van transparantie en geeft ruimte voor inspiratie, innovatie en verbeelding. Een stap die nodig is voor meer participatie bij de leden van de NBA.

SIRA

Risicomanagement is een ander thema dat participatie van de leden vraagt. De Accountantsdag 2019 staat in het teken van dit belangrijke onderwerp. Direct daarna kunnen accountants aan de slag met de systematische integriteitsrisicoanalyse, kortweg SIRA. De AFM heeft een document gepubliceerd met handvatten. De toezichthouder stelt dat SIRA een effectief instrument is dat accountantsorganisaties beter in staat stelt om integriteitsrisico's te beoordelen. Accountantsorganisaties moeten dit volgens AFM, NBA en SRA uiterlijk eind 2020 aantoonbaar doen.

Ervaringen in andere sectoren laten zien dat SIRA een hele kluif kan zijn. In de financiële sector, die onder toezicht staat van DNB, is SIRA al jaren geleden geïntroduceerd. Voor deze sector was het niet eenvoudig instemming te krijgen voor een opgestelde SIRA. Casuïstiek is bekend van organisaties die (grote) accountantskantoren hebben ingehuurd voor advies, waarna de ingediende SIRA per kerende post werd teruggestuurd door DNB. Samenstellen van een deugdelijke SIRA is complex. Het is verstandig als accountantskantoren profiteren van ervaringen van anderen. De trustsector, met grote en kleine kantoren, is al jaren geleden door de SIRA-molen gegaan. Na de publieke management letter van de NBA over de trustsector kan dit een vervolgtraject zijn met een sector die praktisch en oplossingsgericht is ingesteld, die kennis heeft van de Wwft en waarbinnen veel accountants in business actief zijn. Door dit initiatief te organiseren helpt de NBA haar leden aan de wettelijke verplichtingen van de Wwft te voldoen. Bijkomende voordelen zijn samenwerking met een ketenpartner en een grotere bewustwording van risico's. Met deze pilot kan ook worden geoefend met van buiten naar binnen denken. Tot slot kan in alle openheid worden gesproken over invulling van professionaliteit, rollen en verbinding. Uitvoering van deze pilot leidt tot een concrete invulling van fellowship, naast faculties en communities, en draagt hiermee bij aan regievoering met het vak.

Belangen

Ondertussen is de consultatieperiode van de Commissie Toekomst Accountancysector (CTA) afgerond. De opbrengst bestaat uit 57 reacties vanuit tien verschillende belangen. Het is ook voor de CTA een hele kluif om die reacties in een spreadsheet te plaatsten, daarin een rode lijn te ontdekken en definitieve maatregelen voor te stellen. De rapportage gaat vervolgens naar de politiek, die beslist over de compliance gevolgen voor de accountancy. Niemand heeft enig idee wat de uitkomsten daarvan zullen zijn.

De minister heeft eerder een stevig standpunt ingenomen. Hij ontvangt een gematigd rapport, dat door de sector als redelijk positief is ontvangen en door andere belanghebbenden van stevige kritiek is voorzien. Kunnen hier politieke conclusies uit worden getrokken zonder gezichtsverlies voor de minister? De kans op uitruil van politieke dossiers is ook altijd aanwezig. Kortom: een diffuus proces met onvoorspelbare uitkomsten.

'De kans op uitruil van politieke dossiers is ook altijd aanwezig.'

In dit kader is het belangrijk een betere verhouding met de politiek te organiseren. Dit geeft meer opties om het maatschappelijk debat passender te voeren en betrokken te zijn bij beïnvloeding van besluitvorming. Eén reactie van een accountantskantoor naar de CTA kan als voorbeeld fungeren voor invulling van deze nieuwe relatie. In deze reactie wordt gesproken over een 'purpose-geleide' en waarden gedreven organisatie. Met de quote 'Het gesprek van de toekomst is de basis van het vertrouwensherstel' wordt opgeroepen samen op te trekken met stakeholders. Daarmee wordt een aanzet gegeven om de stem van buiten op een andere manier te organiseren. Nadere uitwerking is noodzakelijk, door toegankelijke boegbeelden die oog hebben voor het grotere geheel, mensgerichtheid en samenwerking. Het politieke vertrouwen neemt daardoor op termijn toe.

Cohesie

De afgelopen jaren heeft de NBA veel tijd besteed aan de strategie van de beroepsorganisatie. Dit was ook het verzoek van de leden, op het moment dat er geen draagvlak was voor een nieuwe governance van de NBA. Voor regievoering met het vak is echter meer nodig dan deze strategie. De NBA moet daartoe een traject organiseren dat leidt naar een heldere identiteit, een duidelijke positionering en aantrekkelijke waarden op basis waarvan verantwoordelijkheid kan worden aanvaard. Dit proces moet parallel plaatsvinden aan de ontwikkeling van de formele en informele governance.

'Een eerste stap is de doelomschrijving van de NBA te lezen.'

Een eerste stap is de doelomschrijving van de NBA te lezen. Wat zijn de kerntaken ook alweer? Door bewust vanuit doel en waarden te opereren kan er meer sociale cohesie ontstaan binnen de beroepsorganisatie. Op deze manier wordt aan een nieuw NBA-huis gebouwd, waarvan de pbo-taken de toegangsdeur vormen. Voor een vereniging van, voor en door leden is meer nodig.

De NBA mag best een broedplaats worden voor nieuwe ideeën die ethisch verantwoord zijn, die de beroepsgroep open en trots maken en die door reflectie bijdragen aan herstel van vertrouwen. Moresprudentie-bijeenkomsten en dialoogsessies zijn een goed begin. NBA Open is ook een prima initiatief dat verdere invulling behoeft. Door deze initiatieven uit te breiden en te intensiveren wordt bijgedragen aan regievoering met het vak. Daar zijn de invulling van de nieuwe governance, de SIRA en de compliance gevolgen van het CTA-rapport bij gebaat. Bij een beroepsorganisatie waar de meeste mensen deugen is dit zeker te doen.

Jan Willem Taams is betrokken bij business- en verandervraagstukken die zijn verbonden met strategie, governance en bedrijfsvoering. Taams, afgestudeerd als registeraccountant, werkte eerder bij Pensioenuitvoerder Mn Services en KPMG Accountants. Sinds 2009 vervult hij vertrouwensrollen als adviseur, bestuurder, kwartiermaker, informateur, onderzoeker, moderator, toezichthouder en procesbegeleider.

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.