Marc Schweppe

De wereld van nu is anders dan die van pakweg tien jaar geleden. De ene crisis stapelt op de andere en tegelijk spelen er ontwikkelingen als vergrijzing, een krappe arbeidsmarkt, een veranderende sociaal-maatschappelijke moraal en snelle digitalisering binnen bedrijven. Voor de toekomst van het accountantsberoep zijn veel van die ontwikkelingen van belang. Zoals de krapte op de arbeidsmarkt en tegelijk een grote vraag naar accountants, mede door de verbreding van het vak naar nieuwe gebieden zoals duurzaamheidsinformatie. Dat werkt ook door in de studeerbaarheid van de opleiding, de aantrekkelijkheid van het beroep, de permanente educatie.

"Hoe blijven we als accountant relevant in een veranderende wereld?", aldus Petra Tijmstra, binnen de NBA belast met de leiding van een breed veranderprogramma. "De maatschappij wil kunnen vertrouwen op informatie, waar accountants een belangrijke rol in hebben. Dat geldt niet alleen voor het openbare beroep, maar ook voor de accountant in business en de interne en overheidsaccountant."

Herijking

Zoals vermeld in het NBA-Jaarplan 2023 en toegelicht op de ledenvergadering eind december, werkt de NBA dit jaar aan een herijking van waar het beroep voor staat. Voor de beroepsorganisatie begint dat bij de leden zelf. Niemand kan immers beter aangeven waar het beroep voor staat, dan degenen die het in de praktijk beoefenen.

'Hoe houden we het accountantsberoep ook in de toekomst maatschappelijk relevant en aantrekkelijk, zowel voor huidige als toekomstige accountants?'

"Accountant is een mooi en belangrijk beroep in het maatschappelijk verkeer en de NBA wil leden graag faciliteren om dat beroep goed uit te voeren", aldus Tijmstra. "Het is van belang om te herijken waar we voor staan als beroepsgroep. Wat is er nodig, als het gaat om waarden, mindset en gedrag? Wat is de bestaande en gewenste beroepscultuur? Hoe houden we het accountantsberoep ook in de toekomst maatschappelijk relevant en aantrekkelijk, zowel voor huidige als toekomstige accountants? En wat betekent dat voor het beroepsprofiel en de opleiding?"

Tijmstra is registeraccountant en veranderkundige. Eerder was ze betrokken bij een cultuurverandertraject binnen PwC, was ze hoofd van het stagebureau van dat kantoor en vervulde ze een rol in de redactieraad van de CEA en de Werkgroep Kwaliteitsgerichte Cultuur. Als director Transformation geeft zij nu leiding aan een team binnen de NBA dat zich richt op het brede veranderprogramma 'Accountant van de toekomst'.

Tijdens de ledenvergadering van december 2022 werd dat programma al aangekondigd door NBA-voorzitter Kris Douma, als onderdeel van een 'strategische update' van het bestuur. Douma sprak daarbij van het komen tot een geactualiseerd beeld van wat het betekent om bij te dragen aan vertrouwen in het maatschappelijk verkeer.

Waardenonderzoek

"Het vormen van zo'n geactualiseerd beeld doen we via deskresearch, een waardenonderzoek en rondetafelsessies", legt Tijmstra uit. "Met de deskresearch zorgen we ervoor dat we niet weggooien wat er al gedaan is aan onderzoek en bevestigen we de stappen die al zijn gezet voor de toekomst van het accountantsberoep."

'Het waardenonderzoek geeft een eerste indicatie van waar we voor staan en wat de bestaande en gewenste beroepscultuur is om onze rol te kunnen vervullen.'

Het 'waardenonderzoek' richt zich op overeenkomsten en verschillen, als het gaat om waarden, normen, gedrag, werkveld en wat leden nodig hebben om relevant te blijven. "Het waardenonderzoek geeft een eerste indicatie van waar we voor staan en wat de bestaande en gewenste beroepscultuur is om onze rol te kunnen vervullen. Dit is de kans voor iedereen om zich daarover te laten horen."

Op 11 april stuurt de NBA hiervoor aan alle leden en aan studenten die bezig zijn met de praktijkopleiding een enquête met een beperkt aantal vragen. Door deel te nemen aan het waardenonderzoek kunnen leden en trainees kenbaar maken wat zij belangrijk vinden; zowel persoonlijk als in het werk. Het invullen van het onderzoek duurt maximaal vijftien minuten. Deelnemers krijgen een individuele uitnodiging. NBA-leden die eerder in hun persoonlijke profiel hebben aangegeven dat ze liever niet meedoen aan onderzoeken, kunnen zich via nba.nl wel aanmelden voor het waardenonderzoek.

Uit de uitkomsten zijn straks verschillende doorsnedes te maken. Die uitkomsten vormen belangrijke input voor verdere verdieping via rondetafelsessies. Het onderzoek wordt verricht samen met het Barrett Values Center en is anoniem. "Uitkomsten zijn nooit herleidbaar naar individuele personen", benadrukt Tijmstra.

'We gaan meer dan twintigduizend leden en drieduizend studenten bevragen en hopen daaruit een goed beeld overall te krijgen.'

Nieuw beroepsprofiel

Tijdens het voorprogramma van de ledenvergadering op 12 juni worden de eerste resultaten van de enquête besproken. Uiteindelijk moet het project een jaar later, tijdens de ledenvergadering van juni 2024, resulteren in een toekomstbestendig beroepsprofiel, dat aan de leden als verordening ter stemming wordt voorgelegd.

"Deze eerste uitvraag is heel belangrijk", meent Petra Tijmstra. "We gaan meer dan twintigduizend leden en drieduizend studenten bevragen en hopen daaruit een goed beeld overall te krijgen." De uitvraag begint op 11 april en loopt tot en met 28 april, dus ruim twee weken. "Als NBA krijgen we soms terug dat leden niet worden gehoord. Dit is de kans voor leden om zich wel te laten horen", aldus Tijmstra. "Het invullen kost hooguit vijftien minuten. Dus pak dat kwartiertje voor je eigen toekomst!"